Als je bekken altijd pijn doet

Wat is bekkenpijn?

Dick Janssen: “Bekkenpijn is een overkoepelende term voor mensen die chronische pijnklachten hebben in de onderbuik-, onderrug- en het bekken(bodem)gebied. Je hebt continue pijnklachten of een oncomfortabel gevoel, van onder. Bij een groot deel van deze mensen zijn de bekkenbodemspieren te aangespannen. Dit kan vanzelf ontstaan door verhoogde spierspanning of stress. Maar in veel gevallen komt dit door een aandoening of ziekte in het bekkengebied, zoals endometriose, terugkerende blaasontsteking, chronisch ontstoken prostaat of het prikkelbare darmsyndroom. Deze aandoeningen geven continu (pijn)­prikkels af in het bekkengebied, waarop de bekkenbodemspieren en de zenuwen vervolgens abnormaal reageren. De pijn gaat vaak samen met klachten rondom plassen, ontlasting, menstruatie en seksualiteit. We spreken van chronisch als de pijn drie tot zes maanden bestaat.”

Het duurt vaak jaren voor mensen erachter komen waar hun pijn vandaan komt

Komt het vaak voor?

“Precieze cijfers zijn niet bekend, maar we denken dat we binnen ons vakgebied slechts het topje van de ijsberg zien en dat er nog een grote groep is die eigenlijk doorverwezen zou moeten worden. Ook is er een groep die het niet weet of geen zorg zoekt. Wat we wel weten, is dat bekkenpijn eigenlijk op alle leeftijden voorkomt. En dat stress een belangrijke rol speelt. Ook zien we dat bepaalde groepen meer risico lopen: ADHD’ers (door continue spierspanning), mensen die paardrijden, professionele dansers, mensen die veel staan voor hun beroep en mensen die heel gejaagd van zichzelf zijn. Ook door een val op het stuitje of een zware bevalling kan chronische bekkenpijn ontstaan.”

Hoe weet je of je er last van hebt?

“Het duurt vaak lang – soms zelfs jaren – voordat mensen erachter komen waar hun pijn vandaan komt. Ze hebben bijvoorbeeld continu het gevoel dat ze een blaasontsteking hebben, maar krijgen bij de huisarts te horen dat hun urine schoon is. Ze gaan van huisarts naar arts en worden soms zelfs naar huis gestuurd met de mededeling dat het tussen hun oren zit. Terwijl er toch echt wel wat aan de hand is. Hoe langer de klachten bestaan, hoe groter het risico dat de klachten erger worden. Dit komt mede doordat de zenuwbanen die pijn doorgeven steeds gevoeliger worden. Om deze groep patiënten beter te helpen, hebben we een richtlijn chronische bekkenpijn opgesteld.”

Wat houdt deze in?

“Het is niet altijd duidelijk waarom de spieren van de buik, bekken of bekkenbodem te gespannen zijn. Veel patiënten met chronische bekkenpijn zitten lang in het zorgcircuit en zien de ene na de andere specialist. Steeds kijkt een specialist naar zijn of haar aandachtsgebied, terwijl de pijn op meer plekken in het lichaam invloed heeft. De zorg moest beter worden afgestemd tussen specialismen onderling. Daarom is de richtlijn er gekomen. Daarin staat het zogeheten zorgpad bekkenpijn beschreven. Dat wil zeggen dat de patiënt in korte tijd meerdere specialisten ziet, zoals een bekkenfysiotherapeut, mdl-arts, proctoloog, uroloog en gynaecoloog. Met als doel dat er in zes tot acht weken een behandelplan ligt.”

Wanneer moeten mensen naar de huisarts?

“Als je continue pijnklachten van onder hebt, al is dat een beetje op de achtergrond, kan een bezoek aan de ­huis­arts nuttig zijn. Zeurende lage rugklachten, pijn in je ­onderbuik  of een opgeblazen gevoel en je buik niet kunnen inhouden, je bovenbenen voelen slap aan: dit kan allemaal komen door bekken(bodem)problemen. De pijn voelt ­meestal niet aan als een spierprobleem omdat die vaak een stekend of brandend karakter heeft. Daardoor voelt het ­eerder als een ontsteking of een beschadiging. De organen in het bekken staan allemaal met elkaar in verbinding. Bij een ‘eenvoudige klacht’ stuurt de huisarts je naar de bekkenfysiotherapeut. Die ­onderzoekt of de bekkenbodem inderdaad te hoog gespannen is en kijkt of met oefeningen de klachten verminderd kunnen worden. Als er disfunctioneren van een of meerdere organen aan vastzit, is een doorverwijzing naar een bekkenpijnteam handig.”

Duurt het nu te lang voordat patiënten worden doorverwezen?

“Geen patiënt is hetzelfde. Maar als een huisarts iemand steeds terugziet op het spreekuur met klachten van terug­kerende pijn in het bekkengebied waarbij er geen oorzaak of ontsteking wordt gevonden, dan is dat het moment dat hij of zij moet denken: bied ik deze patiënt voldoende om dit probleem te tackelen? Als het antwoord daarop nee is, kan de patiënt beter worden doorverwezen naar een bekkenpijnteam. Daar moet worden onderzocht wat de oorzaken zijn van de pijnklachten. Vaak zijn er meerdere oorzaken en het is aan het team om deze allemaal zo goed als kan te behandelen om zo de negatieve spiraal waarin veel patiënten zitten te doorbreken.”

Kunnen mensen zelf ook iets doen?

“Alles wat helpt om de bekkenbodem te ontspannen is goed. Als warmte helpt, dus een warm bad, een warme kruik of een infraroodlamp, dan weten we dat de spieren te maken hebben met de pijnklacht. Er is geen ander type pijn dat op warmte reageert. Bovenstaande kan helpen in combinatie met de buikademhaling. Dat wil zeggen: inademen door de neus en je buik bol maken, dat doet de bekkenbodemspieren ontspannen. Als je stress of pijn hebt, ga je hoog ademhalen en continu je bekkenbodem intrekken. Hierdoor wordt de pijn alleen maar erger. Je lichaam doet eigenlijk precies het verkeerde van wat het moet doen, maar dat kun je wel bewust corrigeren.”

Heerst er een taboe rondom bekkenpijn?

“Zeker, je ziet aan de buitenkant niks aan patiënten, maar aan de binnenkant speelt heel veel waar mensen zich voor schamen. Het is altijd heel moeilijk om de problemen ter sprake te brengen tijdens het spreekuur. Incontinentie, pijn bij het vrijen, ongewild urine- of ontlastingsverlies kunnen voor­komen. Dat zijn lastig bespreekbare klachten. Het kan zijn dat mensen door deze klachten veel naar het toilet moeten, ’s nachts weinig slapen of plots een pijnscheut krijgen. Door de pijn spreken ze niet meer af met vrienden, kunnen niet meer werken en raken in een isolement.”

Wat als mensen zich herkennen in dit verhaal?

“Zoek hulp. Bespreek het met je huisarts en laat je door­verwijzen naar in eerste instantie een bekkenfysiotherapeut en indien nodig een bekkenpijnteam. Er is niet altijd een oplossing die de klachten helemaal laat verdwijnen, maar we kunnen heel veel behandelen. Zodat de chronische pijn minder wordt en de kwaliteit van leven verbetert. Dat is het streven. Met zo weinig mogelijk therapie zo goed mogelijk kunnen helpen. Daarna is het zaak het zo goed mogelijk te houden.”

Meer informatie 

Kunt u vinden op www.bekkenbodem4all.nl (patiëntenvereniging ) of www.nalk.info. NALK staat voor Netwerk Aanhoudende Lichamelijke Klachten. Daar is ook de richtlijn voor chronische bekkenpijn te vinden.

Dr. Dick Janssen is arts en werkt in het Radboudumc. Hij is daar betrokken bij wetenschappelijk onderzoek naar blaaspijnsyndroom, overactieve blaas en urodynamica. Ook werkt hij bij Andros Clinics in het Andros Blaascentrum. Verder is hij actief voor de Nederlandse richtlijn chronische bekkenpijn en geeft hij les aan de TU Twente.

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine maart 2025. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.