Nut van zelfonderzoek borsten staat ter discussie
Na jarenlang zelfonderzoek van de borsten te hebben gestimuleerd, ontraadt het KWF Kankerfonds de zelfcontrole nu ondubbelzinnig. Aanleiding: recent wetenschappelijk onderzoek van het Cochrane-Centrum in Kopenhagen ontkent het nut van maandelijks zelf de borsten onderzoeken op knobbeltjes of afwijkingen.
Systematisch controleren zou niet leiden tot minder sterfte door borstkanker en juist zorgen voor onnodig extra medisch ingrijpen. En dus heeft KWF alle folders waarin het zelfonderzoek wordt gepromoot, in de ban gedaan. Ook badhanddoeken en t-shirts waarop staat dat onderzoeken van de borsten belangrijk is, worden niet meer verstrekt.
Aanpassing beleid
KWF is echter al geruime tijd bezig om de koers op dit gebied voorzichtig te wijzigen, aldus woordvoerder Marjolijn Swart. Van een plotselinge ommezwaai -na publicatie van het onderzoek deze zomer- zoals KWF door tegenstanders wordt verweten, is geen sprake. Swart: "We wisten al langer dat systematisch zelfonderzoek niet zinvol is. Maar omdat vrouwen altijd is verteld dat het wel belangrijk is, moesten we ons beleid aanpassen. Dat doen we mondjesmaat, beetje bij beetje. Om te voorkomen dat niemand het meer snapt."
Hoe het dan wel zit? Swart: "Waar het om gaat is dat de verplichting van systematisch één keer per maand je borsten onderzoeken omdat je denkt dat het moet, er af gaat. Zodat je jezelf ook niks te verwijten hebt als je borstkanker krijgt en je je borsten nooit echt zelf hebt onderzocht."
Alert blijven
KWF wijst vrouwen er tegelijkertijd op dat ze natuurlijk wel moeten deelnemen aan het landelijke bevolkingsonderzoek naar borstkanker (BOB) voor vrouwen tussen 50 en 75 jaar. En dat ze alert moeten zijn op signalen die kunnen wijzen op borstkanker, 'bijvoorbeeld knobbeltjes en deukjes of kuiltjes in de huid'.
De Borstkanker Vereniging Nederland is het niet eens met de ommezwaai van het KWF en stelt dat zelfonderzoek wel degelijk zinvol is. De vereniging krijgt volle steun van de oncologisch chirurgen van het VU Medisch Centrum in Amsterdam, die in (voorlichting over) zelfonderzoek zijn gespecialiseerd. Zij publiceren binnenkort in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een wetenschappelijk artikel waarin staat dat borstzelfonderzoek wel degelijk nut heeft, zelfs voor vrouwen die al meedoen aan een landelijk screeningsonderzoek naar borstkanker. Het VU-ziekenhuis gaat ook gewoon door met voorlichtingsavonden over het zelf onderzoeken van de borsten.
Mammografie mist tumoren
Skeptisch over het ontraden van zelfonderzoek door KWF is ook schrijfster Karin Spaink, tevens borstkankerpatiënte. In het blad Medisch Contact stelde ze dat onderzoek van hetzelfde Deense instituut eerder uitwees dat bij de landelijke screening op borstkanker, waarbij röntgenfoto's van de borsten worden gemaakt (mammografie), zo'n 20 procent van de tumoren wordt gemist. En wel veel verdachte plekken worden gezien die na onderzoek (puncties en biopten) onschuldig blijken te zijn. Maar het nut van het landelijke bevolkingsonderzoek op borstkanker, waarvoor jonge vrouwen niet worden uitgenodigd, wordt nauwelijks betwist.
Spaink ontdekte bij zichzelf een tumor na onderzoek aan haar borsten. Twee jaar voordat ze werd opgeroepen voor het BOB. "Als ik netjes op mijn screeningsoproep had gewacht, was ik nu ten dode opgeschreven."
