Leefregels bij brandend maagzuur

Brandend maagzuur komt vaak door een niet goed werkende sluitspier tussen de maag en slokdarm, en een te wijde opening in het middenrif waardoor de maag een beetje omhoog komt in de borstholte (maaghernia of middenrifbreuk). De kans hierop neemt toe met de leeftijd, en door roken en overgewicht.

Door deze slechtere afsluitfunctie kan er zuur uit de maag in de slokdarm terugstromen. Dit heet reflux, ofwel 'terugstroming'. De maagwand is bekleed met een dikke slijmlaag en is dus goed beschermd tegen het zuur, maar de slokdarm heeft niet zo’n beschermende laag en raakt geïrriteerd of zelfs ontstoken als er maagzuur in terechtkomt. Dat kan flink pijn doen. Het branderige gevoel achter het borstbeen wordt soms zelfs aangezien voor hartklachten.

Simpel pilletje

Voor incidentele klachten zijn maagzuurremmers zonder recept te koop bij de supermarkt, drogist of apotheek. Dat zijn meestal middelen die het maagzuur kortdurend binden zoals calcium- of magnesiumcarbonaat, of maagzuurremmers (ranitidine of cimetidine) in een lage dosering.

Sterkere medicijnen

De huisarts kan verschillende soorten medicijnen voorschrijven die sterker zijn dan de zelfzorgmedicijnen. Sommige brengen een beschermend laagje aan op de slijmvliesbekleding van de slokdarm en maag, andere bevorderen de werking van de slokdarm- en maagspieren.

Tussen de 80 tot 85 procent van de mensen met refluxklachten kan de zuurremmende medicijnen na zo’n acht weken afbouwen. Veel mensen slikken ze echter langer dan nodig is. Bespreek met de arts of apotheker wanneer u kunt gaan afbouwen.

Operatie

Bij een klein deel van de mensen helpen medicijnen niet. Zij komen in aanmerking voor een operatie om een middenrifbreuk te herstellen. Het gaat om zo’n 5 procent van de gevallen. Bij de operatie wordt de bovenkant van de maag om de slokdarmwand heen gelegd en vastgemaakt. Hierdoor wordt de afsluitfunctie van de maag hersteld.

De keuze tussen medicijnen en opereren wordt op individuele basis bepaald. Het AMC heeft als enig Nederlands ziekenhuis een polikliniek (MOT-CHIR) die gespecialiseerd is in refluxklachten.

Zelf doen

• Vermijd vet eten, want dat blijft langer in de maag.
• Pas op met alcohol, pepermunt, chocola, koffie, scherpe kruiden en koolzuurhoudende dranken en met zuur vruchtensap van citrusfruit zoals grapefruit en sinaasappel.
• Neem geen heel koude of hete voedingsmiddelen of dranken.
• Voorkom darmverstopping, want volle darmen geven meer druk op de maag. Eet vezelrijk, drink dagelijks ten minste 1,5 à 2 liter vocht en beweeg veel.
• Neem geen overvloedige maaltijden. Beter is vaker op de dag een kleine maaltijd.
• Eet niet kort voor en na lichamelijke inspanning.
• Eet ten minste drie uur voor het naar bed gaan niet meer, zodat uw maag leeg is als u gaat liggen.
• Eet in een rustig tempo en in een goede sfeer, en kauw goed.
• Stop met roken, want roken verslapt de sluitspier tussen de slokdarm en de maag.
• Probeer af te vallen bij overgewicht, want overtollige kilo’s drukken de maag omhoog.
• Draag geen kleding die knelt rond de maag.
• Zet het hoofdeinde van het bed wat hoger; dat voorkomt dat de maaginhoud ’s nachts terugstroomt in de slokdarm. Een dikker kussen werkt averechts, want daardoor komt de maag juist meer in de knel te zitten.
• Vermijd bukken net na het eten. Ga door de knieën en houd het bovenlichaam rechtop als u toch iets wilt oprapen.
• Verminder stress, want daardoor maakt de maag meer zuur aan.

Naar de huisarts

Ga naar de huisarts als u ondanks de zelfzorgmedicijnen na enkele weken nog steeds klachten hebt. Die kan verwijzen naar een internist of specialist voor een gastroscopie. Met een endoscoop (een kijkinstrument aan een slangetje) wordt dan de binnenkant van de slokdarm en de maag bekeken. Ook röntgenfoto’s of een 24-uurs zuurgraadmeting kunnen duidelijk maken wat het probleem is.

Ga terug naar de huisarts als de klachten blijven. Als de bekleding van de slokdarm lange tijd blootstaat aan maagzuur, kunnen mensen namelijk een zogeheten Barrett-slokdarm ontwikkelen: een blijvende verandering van het slokdarmweefsel. Ongeveer 10 procent van de volwassen Nederlanders met langdurige en dagelijkse refluxklachten heeft dit. Van hen ontwikkelt 1 procent (een agressieve vorm van) slokdarmkanker, een zogeheten adenocarcinoom. Deze vorm van kanker is de afgelopen veertig jaar met 600 procent toegenomen, onder andere doordat overgewicht vaker voorkomt. Bij mensen met een Barrett-slokdarm kunnen onrustige cellen, die wijzen op een voorstadium van kanker, worden weggesneden en/of -gebrand. De slokdarm herstelt dan.

Dit artikel kwam tot stand m.m.v. dr. Jacques Bergman, hoogleraar gastro-intestinale endoscopie van het AMC-UvA.