Cholesterol verlagen met plantensterolen

De beste manier om een verhoogd LDL-cholesterolgehalte te verlagen en eventueel een hoger HDL-cholesterolgehalte te krijgen, blijft het veranderen van je leefstijl. Beweeg dus regelmatig, stop met roken en eet gezond. Kies een voedingspatroon met voldoende groente en fruit en met onverzadigde vetten in plaats van verzadigde vetten.

Barrière

Maar er zijn ook voedingsmiddelen die extra werkzaam zijn in de strijd tegen cholesterol, omdat ze plantensterolen bevatten. Dit stofje helpt ook om cholesterol te verlagen. Plantensterol komt van nature voor in kleine hoeveelheden in plantaardige oliën, noten, zaden, granen, fruit en groente. Qua structuur lijkt het erg op de cholesterol in het lichaam, ook dit is een vetachtige stof.

Het verschil met cholesterol is echter dat plantensterol niet via de darmen in de bloedbaan kan worden opgenomen. Hierdoor ontstaat er een soort barrière in de darmen. Dit zorgt er voor dat het cholesterol uit onze voeding niet in de bloedbaan wordt opgenomen en verdwijnt via de ontlasting. Hiermee verlaagt het 'slechte' LDL-cholesterolgehalte in het lichaam.

Plantensterolen kunnen het LDL-cholesterolgehalte met 7 tot 10 procent verlagen. Binnen twee tot drie weken kun je dit effect bereiken als je dagelijks 1,5 tot 2,4 gram binnenkrijgt. Op het HDL-cholesterol hebben plantensterolen geen effect. Wel verbetert de cholesterolratio: de verhouding tussen het totale cholesterol en het HDL.

Richtlijnen

Plantensterolen zijn dus de cholesterolverlagers van moeder natuur. Al meer dan 50 jaar is bekend dat plantensterol een cholesterolverlagend effect heeft. Maar de hoeveelheid plantensterol die normaal gesproken in je voeding zit, is niet genoeg om echt heel veel effect te hebben op je cholesterol. Vegetariërs en andere mensen die veel plantaardige producten eten, krijgen bijvoorbeeld gemiddeld 0,5 tot 1 gram plantensterol binnen.

Volgens internationale richtlijnen is ongeveer 2 gram plantensterol per dag een goede dosis om het cholesterol te verlagen. Deze hoeveelheid plantensterol krijg je binnen als je 50 porties broccoli (± 360 mg/kg plantensterol in broccoli), 150 appels (± 180 mg/kg plantensterol in appel) of 425 tomaten (± 75 mg/kg plantensterol in tomaten) eet. Er zijn echter ook speciale smeermargarines en drankjes die plantensterolen bevatten en je kunnen helpen je cholesterol te verlagen.

Smeren?

Producten met plantensterolen zijn bedoeld voor mensen met een (licht) verhoogd cholesterolgehalte (boven de 5 mmol/l). Kijk altijd goed op de verpakking van het product, om te bepalen hoeveel je nodig hebt. Het gebruik hoort altijd onderdeel uit te maken van een gezond eet- en beweegpatroon.

Zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen onder de 5 jaar worden afgeraden om de verrijkte voedingsmiddelen te nuttigen. Ben je diabetespatiënt of gebruik je geneesmiddelen om je cholesterol te verlagen? Dan is het beter om voor gebruik even met je arts te overleggen.

Als voorzorgsmaatregel is een bovengrens vastgesteld van meer dan 3 gram plantensterolen/plantenstanolen per dag, omdat uit onderzoek blijkt dat een hoge dosis aan plantensterolen een significante daling van het gehalte carotenoïden in het bloed kan geven.

De risico's van inname van minder dan 3 gram plantensterolen per dag zijn voldoende onderzocht door de Europese voedselveiligheid autoriteit (EFSA) en de Gezondheidsraad. Over de gezondheidsrisico's van langdurige dagelijkse inname van meer dan 3 gram plantensterolen per dag zijn minder gegevens bekend. Het is dus belangrijk om de geadviseerde (dagelijkse) hoeveelheden aan te houden.

Kritiek

Hoewel veel wetenschappelijke onderzoeken de effectiviteit van plantensterolen onderbouwen en de Europese Voedselveiligheidautoriteit EFSA het product als veilig heeft beoordeeld, is niet iedereen even enthousiast. Een van de kritieken is dat de plantensterolen de oorzaak van het verhoogde cholesterol niet wegnemen en alleen de symptomen bestrijden.

Daarnaast zijn er twijfels over het langdurige gebruik en gaan er zelfs geluiden op dat plantensterol het risico op sommige hart- en vaatziekten juist zou verhogen. Tot nu toe zijn deze kritieken door de EFSA als ongegrond bestempeld.

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van de Infolijn Hart en Vaten van de Hartstichting.