Wat weten we erover?
De coronavaccinatie start mogelijk al in de eerste week van het nieuwe jaar, volgens minister Hugo de Jonge. Het ideale vaccin zorgt ervoor dat we verlost worden van de coronamaatregelen en er geen mensen meer in het ziekenhuis belanden of overlijden aan corona. Hoe zit dat bij de coronavaccins die er nu aankomen?
Samen met Europa heeft de overheid zes vaccins besteld. Het wachten is nu op de beoordeling voor registratie. Zijn de vaccins inderdaad veilig en werkzaam, dan worden ze goedgekeurd en kunnen we gevaccineerd worden. De vaccins zijn getest op grote groepen mensen. Dertigduizend mensen krijgen het vaccin of een placebo. Dat zijn voetbalstadia vol. Genoeg deelnemers, zou je zeggen. Maar helaas, het zijn er niet genoeg om antwoord op alle vragen te geven.
Ernstig ziek worden
Bijvoorbeeld op de vraag of het vaccin beschermt tegen ernstig verloop van covid, volgens The BMJ. Het risico op ernstige COVID is daarvoor eenvoudigweg te klein, met gemiddeld maar 3%. Je zou nog veel meer voetbalstadions met deelnemers nodig hebben, en dat heeft andere nadelen. Alle mensen in de placebogroep wordt immers mogelijk een werkzaam vaccin ontzegd, de kosten lopen nog meer op, het duurt nog maanden extra, enzovoort.
Tweede probleem: een deelnemer die positief test op corona en een kuchje heeft telt in de lopende onderzoeken al als ‘ziek’. Logisch, want dat levert sneller resultaten op. De eerste uitkomsten van de vaccins gaan over 100-200 mensen die ‘ziek’ zijn geworden. Daarvan zal een deel ernstig ziek zijn geworden, maar een deel heeft alleen een kuchje. Hoe het precies zit, is nog niet gepubliceerd, maar de harde cijfers over het voorkomen van ernstige ziekten zullen we hiermee nog niet krijgen.
Sterfte
De onderzoeken die lopen zijn niet groot genoeg om antwoord te geven op de vraag of je minder risico loopt om te sterven aan corona. Het risico dat je aan de ziekte sterft is daarvoor simpelweg te klein, zeker voor de deelnemers die jonger dan 70 jaar zijn.
Besmettelijkheid
Maakt het vaccin dat je minder besmettelijk bent, als je toch corona krijgt? Hiervoor zijn meer deelnemers nodig, die lange tijd vaak getest worden, volgens deze deskundige zeker twee keer per week. Toch is er goed nieuws, want bij het AstraZeneca vaccin is iedere week een test afgenomen, en die resultaten wijzen de gunstige richting uit. Maar de echte cijfers zijn nog niet gepubliceerd.
Ernstige bijwerkingen
De helft van dertigduizend deelnemers krijgt het vaccin, de andere helft placebo. Dat betekent dat veel voorkomende bijwerkingen aan het licht zullen komen. Is een bijwerking ernstig (levensgevaarlijk), dan wordt het onderzoek stopgezet en pas weer opgestart als zeker is dat het vaccin niet de ‘schuldige’ was. Verschillende onderzoeken zijn tijdelijk stop gezet, omdat er een ernstige bijwerking werd vermoed. Die zijn later weer voortgezet, omdat het vaccin niet de oorzaak bleek.
Zeldzame bijwerkingen kun je bij 30.000 proefpersonen niet goed ontdekken. Die zie je pas als het bij miljoenen mensen wordt toegediend. In die zin zal het zeker in het begin spannend worden als het vaccin op de markt komt.
Hoe goed beschermt het vaccin
De FDA stelt als minimum eis dat het vaccin 50% van de coroa-gevallen moet voorkomen. De werkzaamheid is daarmee vergelijkbaar met de griepprik, en niet met de kindervaccins die 85-95% beschermen. De eerste resultaten van Pfizer, Moderna en AstraZeneca geven hogere percentages, zelfs meer dan 90%, dus dat is goed nieuws. Bij het AstraZeneca vaccin is ontdekt dat het effectiever is, als het eerst in een halve dosis wordt gegeven. Hier wordt nu extra onderzoek naar gedaan. Kortom: over de effectiviteit van de vaccins zullen we pas op den duur meer leren.
In het Verenigd Koninkrijk is nu ook een ‘challenge studie’ begonnen. Daarin worden mensen na een vaccin bewust besmet met corona. Beschermt het vaccin hen, of niet? Gevaarlijk onderzoek voor de deelnemers, maar de resultaten zullen echt meer inzicht geven.
Veilig bij ouderen
Aan de onderzoeken doen vooral gezonde volwassenen mee en een relatief klein aantal ouderen en zieken. Eigenlijk wordt ervanuit gegaan dat het effect bij gezonde volwassenen te vertalen is naar de andere doelgroepen, maar dat is nog maar de vraag. In het algemeen werken vaccins namelijk minder goed bij ouderen, volgens deze immunoloog. Het Novavax-vaccin wordt wel bij een substantieel aantal ouderen getest, namelijk een kwart van de 10.000 deelnemers. Maar dat vaccin is nog niet zo ver en het is niet aangekocht door de Europese Commissie. Ook het AstraZeneca meldt een goede respons bij ouderen van haar vaccin. Hoe dan ook - de ouderen krijgen de vaccins het eerst, heeft minister De Jonge besloten.
Meer lezen? De Volkskrant heeft 10 heldere vragen en antwoorden over het coronavaccin.
