Extreme en pieken en dalen
Iedereen voelt zich wel eens somber of juist heel vrolijk. Bij sommige mensen zijn de pieken echter extreem hoog en de dalen donker en diep. Zij kunnen een bipolaire stoornis hebben. Wat is dat precies?
1. Wat is een bipolaire stoornis?
Iemand met een bipolaire stoornis maakt episoden door waarin hij of zij te uitgelaten en vol energie is (manie) en episoden van extreme somberheid (depressie). Deze episoden worden afgewisseld met perioden zonder extreme stemmingen.
Een manie kenmerkt zich door extreme levenslust en optimisme en een afgenomen behoefte aan slaap. In een manische episode kan een persoon 'duizenden ideeën' hebben en creatief en impulsief zijn. Zo kan hij of zij in een keer al het spaargeld erdoorheen jagen. Tijdens een depressieve episode heerst duisternis: de persoon heeft bijvoorbeeld nergens meer zin in, is extreem somber, wil niet meer uit bed komen, huilt veel en ziet het leven niet meer zitten.
In Nederland hebben naar schatting 89.000 mensen een bipolaire stoornis. Dit zijn ongeveer evenveel mannen als vrouwen.
2. Wat is het verschil met een manisch depressieve stoornis?
Beide benamingen staan voor dezelfde stoornis, dus er is geen verschil. 'Bipolaire stoornis' is de nieuwe naam van de manisch depressieve stoornis. Echter, veel mensen gebruiken nog steeds de oude naam.
3. Hoe kan een bipolaire stoornis ontstaan?
Het is niet bekend waar een bipolaire stoornis precies door ontstaat; het gaat meestal om een combinatie van factoren. Erfelijkheid speelt een rol: als één van de ouders een bipolaire stoornis heeft, hebben hun kinderen 10 tot 20 procent kans op dezelfde stoornis. Maar ook traumatische jeugdervaringen, zoals mishandeling en verwaarlozing, kunnen van invloed zijn.
De symptomen van een bipolaire stoornis worden niet altijd herkend, onder meer omdat deze stoornis soms moeilijk te onderscheiden is van andere stoornissen, zoals bijvoorbeeld depressie en de borderline persoonlijkheidsstoornis. Een bipolaire stoornis ontstaat meestal in de vroege volwassenheid, maar mensen kunnen er pas jaren later achter komen wat er met ze aan de hand is. Dit kan een grote impact hebben op iemands leven en op zijn of haar omgeving.
4. Wat houdt de behandeling in?
Hoewel de bipolaire stoornis chronisch is, is deze goed te behandelen. De basis van de behandeling bestaat uit een combinatie van psycho-educatie en medicijnen. Verder staan interventies gericht op het vergroten van 'zelfmanagement' centraal. Zo kan bijvoorbeeld een noodplan worden opgesteld om te proberen een volgende episode te voorkómen. In een noodplan staat beschreven wat de persoon zélf, maar ook de behandelaar en andere betrokkenen kunnen ondernemen om een terugval te voorkomen.
Bij zo’n 60 procent van de mensen met een bipolaire stoornis hebben behandelingen – met name medicijnen - een gunstig effect.
5. Is genezing mogelijk?
De bipolaire stoornis heeft een erfelijke component en gaat nooit meer over, maar met de juiste behandeling en begeleiding kunnen de pieken en dalen wel beperkt worden.
Meer weten over de bipolaire stoornis? Op de website van Fonds Psychische Gezondheid staan tips, ervaringsverhalen en een gesproken column van psycholoog Baer Jonkers waarin hij de emoties tijdens de manische en depressieve perioden weergeeft.
- Fonds Psychische Gezondheid
