Behandelmogelijkheden bij een langdurige sombere stemming
Wat kun je doen als je al lange tijd somber bent? En bij wie kun je terecht als je er zelf niet meer uit komt? Anne Kostelijk, GZ-psycholoog in opleiding, beantwoordt vijf vragen over de behandeling van depressies.
1. Hoe weet je eigenlijk of je een depressie hebt?
"Iedereen is wel eens somber of heeft een dipje, dat is normaal. Een depressie is echt iets anders. Een depressie duurt langer en bestaat uit verschillende kenmerken. Iemand met een depressie heeft in ieder geval aanhoudend last van een sombere stemming en/of verlies van interesse of plezier.
Daarnaast gaat een depressie vaak samen met klachten zoals gewichtsverandering, slaapproblemen, traagheid of juist onrust, verlies van energie, gevoelens van waardeloosheid of schuldgevoelens, concentratieproblemen of besluiteloosheid en terugkerende gedachten aan de dood of zelfdoding.
Als je al langere tijd last hebt van somberheid en/of verlies van interesse of plezier en je herkent je in een aantal klachten andere klachten zoals beschreven, dan zou je misschien een depressie kunnen hebben."
2. Kun je zelf iets doen?
"Het is belangrijk om voor structuur in je dag te zorgen. Ga op een vaste tijd naar bed en sta op een vaste tijd op. Eet met regelmaat je maaltijden. Beweeg iedere dag, ga bijvoorbeeld een stukje fietsen of wandelen of zwemmen. Ook bewegen helpt depressieve gevoelens aanpakken.
Probeer toch dingen te doen of mensen op te zoeken, ook als je er eigenlijk geen zin in hebt. Stel je eisen daarbij een beetje bij, niet het 'leuk vinden' is het doel, maar simpelweg het 'doen'. Niksen maakt je stemming alleen maar somberder.
Praat met je omgeving over wat de ziekte met je doet. En wacht niet te lang met hulp zoeken. Er is zeker wat aan te doen!"
3. Bij wie kun je terecht?
"Als je last hebt van depressieve klachten, kun je in de eerste plaats bij je huisarts terecht. Je huisarts kan je verwijzen naar de praktijkondersteuner, oftewel de 'Praktijkondersteuning Huisarts Geestelijke Gezondheidszorg' (afgekort: POH-GGZ). Een POH-GGZ is meestal een sociaal psychiatrische verpleegkundige of een psycholoog en zit vaak in hetzelfde gebouw als je huisartsenpraktijk. Hij of zij kan je begeleiden en adviseren, maar ook - uiteraard in goed overleg met de huisarts - doorsturen naar een psycholoog of psychiater."
4. Welke behandelmogelijkheden zijn er?
"Om de kwaliteit van de gezondheidszorg te verbeteren, wordt er steeds meer volgens richtlijnen gewerkt. Zo is er ook een richtlijn opgesteld voor de behandeling van mensen met een depressie. Hierin staat welke behandelmogelijkheden er zijn voor patiënten met bepaalde typen depressies, namelijk:
Behandelingen bij een lichte of milde depressie of kortdurende depressie:
- Voorlichting en psycho-educatie.
- Zelfzorg en gezonde leefstijl.
- Fysieke inspanning (sport/running therapie).
- Probleemoplossende therapie.
- Gesprekken met een professional om je te helpen met het oppakken van bepaalde activiteiten.
Behandeling bij langer durende (>3 maanden) en/of ernstig depressie:
- Psychotherapie: cognitieve (gedrags)therapie, gedragstherapie, interpersoonlijke therapie of kortdurende psychotherapie.
- Medicatie: een antidepressivum.
- Een combinatie van psychotherapie en medicatie.
Seizoensgebonden depressie:
- Lichttherapie wordt soms aangeraden.
Bij terugkerende depressies:
- Mindfulness based cognitive therapie (op mindfulness gebaseerde cognitieve therapie) om terugval te voorkomen."
5. Kom je er weer helemaal bovenop?
"Je kunt er weer helemaal bovenop komen, maar dat geldt niet voor alle patiënten. Sommige mensen herstellen heel snel van een depressie, ook als ze niet behandeld worden. Maar bij één op de vijf patiënten is de depressie chronisch.
Volgens cijfers uit de GGZ-richtlijn Depressie herstelt de helft van alle mensen met een depressie binnen 3 maanden. Ruim 60 procent van de mensen is na 6 maanden weer beter. Daarna wordt herstel steeds moeilijker, mensen met langer durende klachten hebben minder kans op herstel. Bij 20 procent van de mensen is de depressie chronisch, dat wil zeggen dat de klachten langer dan 2 jaar aanwezig zijn."
Anne Kostelijk werkt als GZ-psycholoog in opleiding bij Vitaalpunt; een team van psychologen, vaktherapeuten en psychiaters. Vitaalpunt behandelt mensen met een depressie, angstklachten en somatisch onverklaarde lichamelijke klachten. Bij Anne Kostelijk kun je onder anderen terecht voor de behandeling van je depressieve klachten.
