Wat kan voeding doen bij… diabetes type 2

"Eigenlijk hebben vrijwel alle mensen op mijn spreekuur dezelfde aandoening", zegt Connie Hoek. "Of ze nu bij mij komen voor overgewicht, hart- en vaatziekten of diabetes type 2; als onderliggend probleem hebben ze allemaal hetzelfde: metabole ontregeling."

Metabole ontregeling

Bij metabole ontregeling kan het lichaam de energiestofwisseling niet meer goed regelen. Dat zorgt voor een reeks van problemen, vertelt Hoek. "Je kunt metabole ontregeling herkennen aan vijf dingen. De eerste is dat het 'goede' HDL-cholesterol daalt. De tweede is dat de triglyceriden, een soort vetten in het bloed, stijgen. Het derde is dat de buikomvang toeneemt. Ten vierde kan het nuchtere bloedglucose stijgen. En als laatste kan de bloeddruk stijgen. Heb je nu drie of meer van deze symptomen? Dan ben je volgens de wetenschappelijke criteria metabool ontregeld. Van de metabole ontregeling merk je in eerste instantie niet zo veel. Ja, je buikomvang en gewicht, dat merk je wel. En sommige mensen hebben minder energie."

Waarom is dat buikvet ongezond?

"Het buikvet, ook wel visceraal vet genoemd, nestelt zich in de buikholte, rondom de organen. Het is actief vetweefsel: het geeft ontstekingsstofjes af aan het lichaam en zorgt op die manier dat je immuunsysteem onder vuur komt te liggen. Dat geeft stress in je lichaam. Verder kan het buikvet ervoor zorgen dat organen, zoals de alvleesklier, op den duur minder goed gaan functioneren. Bij mensen met veel buikvet is het vaak moeilijk om die vetvoorraad te verminderen. In principe bestaat dat vet uit allemaal opgeslagen calorieën, maar die calorieën – en dus energie - uit buikvet komen moeilijk beschikbaar. Daarom voel je je sneller moe én heb je snel weer trek. Vaak voelen mensen zich schuldig, ze noemen zichzelf een Bourgondiër of zeggen dat ze 'geen discipline' hebben, maar eigenlijk worden ze gestuurd door hun lichaam. Uiteindelijk kan de metabole ontregeling leiden tot overgewicht, hart- en vaatziekten of diabetes type 2."

Voeding helpt

Hoek behandelt zeer veel mensen met diabetes type 2 in haar praktijk. Wat adviseert ze deze mensen? "Dat is in elk geval niet minder eten, of een mager dieet volgen", zegt ze. "Als je een mager dieet gaat volgen, neemt alleen maar de kans op het jojo-effect toe. Bovendien is er een negatief effect op je spiermassa en je bloedvetten, bijvoorbeeld omdat het HDL daalt. Ik raad altijd aan om anders te gaan eten. Daarmee kun je je lichaam helpen om de metabole ontregeling te herstellen. Mijn advies bestaat uit: kiezen voor onbewerkte producten en minderen met koolhydraten. Het is eigenlijk heel simpel. Mijn advies komt neer op een voeding die bestaat uit veel groenten en verder wat vlees, vis, kip, eieren, fruit, volle zuivel en noten. Eventueel nog wat granen, maar dan wel in de minst bewerkte vorm. Stevig volkorenroggebrood bijvoorbeeld, brood waar je echt op moet kauwen. Het beperken van de koolhydraten zorgt dat het lichaam minder insuline hoeft aan te maken, en dat zorgt er vervolgens weer voor dat het buikvet gemakkelijker kan worden afgebroken."

Minder vaak eten

Onbewerkt eten dus, en minder koolhydraten. Hoek vult aan: "Verder is het aan te raden om bij diabetes type 2 minder vaak te eten. Want alleen met voldoende rust tussen de maaltijden krijgt je lichaam de kans om de vetvoorraden uit het buikvet aan te spreken. We zijn heel anders gaan eten sinds de jaren 80. De voedingsindustrie maakt veel producten met suiker en met koolhydraten die zijn bewerkt. Door die bewerking worden ze snel afgebroken tot glucose en komt die glucose razendsnel in je bloedbaan. Je lichaam reageert daarop door extra veel insuline aan te maken. Voor de alvleesklier is dat hard werken, zeker als je vaak op een dag eet. En van die chronisch hoge insulineproductie, raken je lichaamscellen steeds ongevoeliger voor insuline. De gemiddelde Nederlander eet wel negen keer per dag iets! Ik adviseer daarom altijd om niet te vaak te eten, en zeker te zorgen voor een lange periode tussen het avondeten en het ontbijt. Dan krijgt het lichaam de kans om de energievoorraden aan te spreken en krijgen de lichaamscellen rust van het insulinebombardement."

Meer weten? In deze aflevering van onze podcast Gezond Gesprek praat Connie Hoek uitgebreid over metabole ontregeling, diabetes type 2 en koolhydraatbeperking. En in deze aflevering vertelt internist Hanno Pijl over diabetes type 2.