Deel 1
Weleens een nieuwe merkcomputer gekocht? Dan is er een grote kans dat hij vol stond met programma’s waar u niet om had gevraagd: crapware. Wat is het precies en hoe komt u weer van deze troep af?
Crapware
De Engelstalige term crap zou je op zijn vriendelijkst kunnen vertalen met troep of rotzooi. Crapware staat dan ook voor rotzooisoftware. Dat is een vrij goede beschrijving van waar het hier om gaat: software die ongevraagd op uw computer of mobiel is geïnstalleerd.
Verschil met malware
Er is wel een verschil met malware: kwaadaardige programma’s voor bijvoorbeeld het stelen van uw gegevens. Crapware is op zich legitieme software. Het gaat soms zelfs om bekende programma’s of toevoegingen, zoals Nero backup of een extra werkbalk van Google. Soms is crapware zelfs wel enigszins handig voor tijdelijk gebruik.
Beperkte werking
Het probleem is dat de werking vaak beperkt is omdat het gaat om probeerversies. U kunt bijvoorbeeld maar een deel van de functies gebruiken of wordt regelmatig lastig gevallen met reclames voor de volledige versie. Een groot deel van de crapware zult u nooit gebruiken, maar verwijderen is helaas opvallend lastig.
Bloatware
Crapware wordt ook wel bloatware genoemd: opgeblazen software. Dit refereert aan programma’s, zoals Windows, die met allerlei onnodige extra’s worden geïnstalleerd en daardoor veel ruimte innemen op uw computer. Of nog vervelender: apps die de beperkte ruimte op uw tablet of smartphone opslokken.
Onoverzichtelijker
Daarnaast is crapware vervelend omdat de overbodige software het bureaublad en start menu minder overzichtelijk maakt. Ook kan crapware uw apparaat vertragen, omdat het samen met uw besturingssysteem wordt opgestart en daarnaast ook regelmatig automatisch zoekt naar updates. Kortom: crapware zorgt voor stevige computervervuiling op Windows-, Apple- en Android-systemen.
Varianten
Er zijn meerdere soorten crapware. In de eerste plaats zijn merkcomputers, zoals bijvoorbeeld Acer, berucht om de onnodig mee-geïnstalleerde programma’s. Een opzienbarend geval van crapware werd in 2015 ontdekt op laptops van Lenovo. De voor-geïnstalleerde software bleek niet te verwijderen. Probeerde een gebruiker dat wel op de normale manier, dan werd bij de volgende keer opstarten van de laptop doodleuk de crapware weer geïnstalleerd. Daarnaast was het crapware-systeem slecht beveiligd, zodat het mogelijk was voor hackers alle beveiligingen op de computer te omzeilen. Onder druk van Microsoft en de consument moest Lenovo de crapware van alle te verkopen Windows-laptops halen en een verwijdertool aanbieden voor gebruikers die eerder een Lenovo computer hadden gekocht.
Reguliere software
Een andere populaire methode om crapware te verspreiden, is het laten meeliften met reguliere software. Het is enigszins te vergelijken met hoe malware verspreid wordt, maar in dit geval gaat het om irritante- en niet kwaadaardige software. Vaak is men wel zo vriendelijk ergens tijdens de installatie te vragen of u ook de extra software geïnstalleerd wilt hebben. Op een van de schermen is dan een optie hiervoor standaard aangevinkt. Iets in de trant van: “Installeer ook meteen deze handige tool van … mee.” Als u te snel door de installatieschermen gaat en de optie over het hoofd ziet, zal de bijbehorende crapware ook worden geïnstalleerd.
Geavanceerde opties
Soms zit de installeer de crapware-vraag verstopt achter een knop met een naam als Geavanceerde opties. U ziet dan geen optie om de crapware wel of niet te installeren als u voor de standaard installatie kiest. En soms wordt u helemaal niets gevraagd en wordt de crapware gewoon standaard mee-geïnstalleerd. Deze vorm van crapwareverspreiding kan ook de bron zijn van een ongevraagde extra werkbalk in uw internetbrowser. Hoewel zo’n balk ook het resultaat kan zijn van het installeren van een schijnbaar handige plugin in uw internetbrowser.
Tot slot zijn soms ook updates van eerder geïnstalleerde programma’s een bron van crapware. In eerste instantie merkt u dan niets tot er na een (automatische) update opeens extra programma’s op uw computer blijken te staan.
Waarom crapware?
Crapware wordt grotendeels op computers en mobiele apparaten gezet voor commerciële doeleinden. U kunt het zien als een vorm van ongevraagde reclame. De hoop is dat u uit nieuwsgierigheid toch eens gaat kijken wat de mee-geïnstalleerde software doet. En dat u na verloop van tijd dan de volledige versie zult aanschaffen: tegen betaling. Ook stuurt bepaalde crapware gegevens vanaf uw computer door via internet, bijvoorbeeld de sites die u bezoekt. Deze info wordt dan weer gebruikt voor de marketing van software en andere producten. Producenten van merkcomputers en software werken mee aan het installeren van crapware omdat ze daar extra geld voor krijgen. Alhoewel de imagoschade door de crapware tegenwoordig die winst snel teniet kan doen, omdat klanten liever een ander product kiezen.
Er zijn gespecialiseerde programmaatjes als PC Decrapifier en SlimComputer om uw nieuwe aankoop op te schonen, maar u kunt natuurlijk ook de rotzooi eraf gooien met verwijdersoftware als Revo Uninstaller en GeekUninstaller of pc-schoonmakers als CCleaner. Of u gebruikt het Configuratiescherm (Instellingen) in Windows.
