Voedsel bewaar je zo

Iedereen zet zijn zintuigen in om voedsel te beoordelen. U kijkt eens goed, u ruikt eraan en als u niets vreemds opmerkt, proeft u een hapje. Als de smaak ook nog goed is, dan ‘zal het nog wel goed zijn’.

Voor de vla en veel andere producten gaat dit zeker op. De bacteriën die het bederf veroorzaken, veranderen namelijk de geur, kleur of smaak van het voedingsmiddel. Een mooi waarschuwingssysteem dus! En zelfs als u een hapje van bedorven vla neemt, wordt u meestal niet ziek. De meeste bederf veroorzakende bacteriën zijn namelijk niet ziekteverwekkend.

Onzichtbaar

Sommige zijn dat echter wél en het verraderlijke aan die bacteriën is dat je ze meestal niet ziet. Neem kipfilet of een kliekje van een paar dagen oud. Hierin ruikt u geen bederf, u ziet het niet en u proeft het niet, maar toch kunt u juist van de onzichtbare bacteriën hierin flink ziek worden. En dan spreekt men van een voedselinfectie of voedselvergiftiging.

Een voedselinfectie en voedselvergiftiging zijn niet hetzelfde. Een infectie wordt veroorzaakt door de bacteriën, een vergiftiging door gif dat door die bacteriën wordt aangemaakt. In de praktijk doet het verschil er niet zo veel toe en vaak is ook niet duidelijk of het om een infectie of vergiftiging gaat.
De symptomen zijn duidelijk: buikpijn, diarree of overgeven. De meeste mensen denken dan aan een buikgriep, maar in 20 tot 50 procent van de gevallen is een voedselinfectie de oorzaak. Naar schatting gaat het jaarlijks om 1 à 2 miljoen ziektegevallen. Soms met fatale afloop: tussen de 20 en 200 mensen overlijden jaarlijks aan een voedselinfectie. Meestal gaat het dan om 65-plussers, omdat de weerstand van het lichaam met het ouder worden achteruit gaat. Een infectie slaat bij senioren ook harder toe. Zeker wie al een andere (chronische) ziekte onder de leden heeft, kan er eigenlijk geen voedselinfectie meer bij hebben.

Twee houdbaarheidsdata

Door producten op de juiste manier te bewaren, verkleint u de kans op bederf of een voedselinfectie. Hoe u producten moet bewaren, staat vaak op de verpakking aangegeven. Een vuistregel is: wat uit het koelvak in de winkel komt, moet thuis in de koelkast. En wat op het schap staat, mag thuis in de voorraadkast. Hoe lang u iets kunt bewaren, ziet u aan de houdbaarheidsdatum. Wel even opletten, want er zijn twee data. De ene moet u heel serieus nemen en de andere met een korreltje zout. Op zeer kort houdbare producten zoals vlees, vis, voorgesneden groenten en koelverse maaltijden staat een ‘te gebruiken tot’ (TGT) datum. Dit is de uiterste datum waarop u het product nog mag eten. Een dag later moet u het echt weggooien.

Minder nauw komt het met de ‘tenminste houdbaar tot’ (THT) datum. Dit staat op producten die minder bederfelijk zijn, zoals blikken, potten, pakken en diepvriesproducten, maar ook op de wat meer bederfelijke producten als zuivel, eieren. De minder bederfelijke producten kunt u soms tot ver over de THT-datum nog eten, al kan de kwaliteit of smaak iets achteruit zijn gegaan. Een zak chips is een maand na de THT-datum nog wel eetbaar, maar wel wat minder knapperig. Anders zit het bij zuivel en eieren. Daarmee moet u met de datum iets meer oppassen.

Maar...

Er zit één addertje onder het gras bij de houdbaarheidsdatum. Na openen geldt deze niet meer! Meestal staat er ook op een verpakking: ‘na openen beperkt houdbaar’. Maakt u bijvoorbeeld een pot open, en wilt u een restje bewaren, dan moet dat in de koelkast en kan dat niet tot de THT-datum die erop staat. Hoelang producten na openen nog houdbaar zijn, vindt u in de 'Bewaarwijzer' hieronder.

Bewaarwijzer

Hoe lang kunt u (geopende) producten in de koelkast bewaren? Hieronder een richtlijn in oplopende houdbaarheid:

• Filet americain: eten op de dag van aankoop
• Gehakt, hamburgers, tartaar, slavink en andere soorten gemalen vlees: 1 dag
• Gesneden groenten: 1 dag
• Voorgegaarde aardappelkrieltjes, plakje, schijfjes: 1 dag
• Huzarensalade en eiersalade: 1 dag
• Gebak met slagroom: 1 dag
• Vis: 1-2 dagen
• Rundvlees, varkensvlees en kip: 2 dagen
• Fricandeau, rosbief: 2 dagen
• Sla, andijvie, spinazie en andere bladgroenten: 2 dagen
• Restjes vlees, vis of groenten uit blik of pot: 2 dagen
• Kant-en-klaarmaaltijden, restjes van warme maaltijden en soep: 2 dagen
• Melk, chocolademelk, vla en slagroom: 3 dagen
• Geraspte kaas en plakken kaas: 3 dagen
• Appelgebak en vlaai (zonder slagroom): 3 dagen
• Vruchtensap: 3-4 dagen
• Sperziebonen, wortelen en broccoli: 3-5 dagen
• Karnemelk, (drink)yoghurt en kwark: 4 dagen
• Ham, kipfilet, leverkaas, boterhamworst: 4 dagen
• Zachte kaas (brie, camembert): 4 dagen
• Cervelaatworst, bacon, ontbijtspek, rookvlees: 7 dagen
• Jonge, jongbelegen kaas en smeerkaas: 7 dagen
• Restjes vruchten uit blik of pot: 7 dagen
• Witlof, bloemkool: 7-10 dagen
• Belegen of oude kaas: 2 weken
• Margarine en halvarine: 4 weken
• Zilveruitjes, augurken, olijven: 4 weken
• Eieren: 5-6 weken
• Mayonaise, fritessaus, cocktailsaus, knoflooksaus: 3 maanden
• Tomatenketchup, curry, barbecuesaus: 9 maanden.

Bron: Bewaarwijzer van het Voedingscentrum. Deze is aan te vragen via 070-306 88 88; kosten: €2,50 incl. verzendkosten. De informatie uit de bewaarwijzer staat ook op www.voedingscentrum.nl. Op de bewaarwijzer staat ook hoelang u producten in de diepvries kunt bewaren.

Vershoudlade

Steeds meer koelkasten hebben een speciale koudere zone (tussen 0 en 3°C), waarin voedsel langer vers zou blijven. Volgens de Consumentenbond hebt u zo’n speciale zone niet nodig mits u uw koelkast koud genoeg afstelt. Maar in een te warm afgestelde koelkast kan deze zone wél zijn diensten bewijzen.

Koele kliekjes

U wilt voor twee dagen koken, of hebt een restje over dat u wilt bewaren? Doe het met zorg, want menig voedselinfectie is het gevolg van niet juist bewaarde kliekjes.

• Hou, als het even kan, het deel dat u wilt bewaren meteen apart.
• Koel het kliekje binnen een uur af door het in kleine porties te verdelen of in een bak koud water te zetten.
• Zet het daarna afgedekt in de koelkast of vries het in.
• Eet een gekoeld kliekje (ook soep) binnen twee dagen op en een ingevroren kliekje binnen drie maanden.
• Verhit het door en door.
• Bewaar restjes niet voor de tweede keer.

Blik in de koelkast

Na het openen van een pot of blik is de inhoud nog 2 tot maximaal 5 dagen goed. Groenten of vruchten in glas kunt u in de glazen pot in de koelkast bewaren. Het restant uit een blik kunt u beter in een plastic bewaardoosje (met deksel) stoppen. De wand van het blik gaat namelijk oxideren; reageren met zuurstof. Dit komt de kwaliteit niet ten goede en kan schadelijk zijn.

Koopje laten lopen?

Staat u in de supermarkt ook wel eens te twijfelen bij gesneden groenten, vlees, vis of kant-en-klaarmaaltijden die afgeprijsd zijn omdat ze op de houdbaarheidsdatum zijn? U kunt het gerust kopen, mits u het diezelfde dag eet. En verhit het goed. Wel geldt: hoe verser een product, hoe kleiner de kans dat u er ziek van wordt.

Bedorven of niet?

• Wit uitgeslagen chocola? Dan is de cacaoboter uitgekristalliseerd door te warm bewaren. U kunt het gerust eten. U voorkomt dit door chocolade in de zomer in de koelkast te bewaren.
• Gekristalliseerde honing of stroop? Dat heeft niets met bederf te maken, maar komt door een te lage temperatuur. Honing en stroop worden weer vloeibaar door de pot in handwarm water te zetten of even in de magnetron op te warmen.
• Sliertjes in de azijn? Dat zijn gisten! Weggooien dus.

(Bijna) onbeperkt houdbaar

Sommige producten bederven niet en zijn op een donkere en vooral droge plaats jaren houdbaar:

• Zout
• Suiker
• Maïzena, aardappelmeel, custardpoeder en andere bindmiddelen
• Snoep: kauwgom, zuurtjes, toffees, drop, pepermunt

Doen!

• Gebruik schoon bestek bij aangebroken producten die u nog wilt bewaren. Denk aan jam, mayonaise, uitjes en augurken. Vies bestek vermindert de houdbaarheid.
• Koop kleine verpakkingen. Krijgt u bijvoorbeeld een groot pak melk niet binnen de datum op, stap dan over op halveliterpakken.
• Bewaar eieren in de koelkast. Ze blijven dan langer goed.
• Gooi gedeukte, beschadigde of bolstaande blikken en potten weg. De inhoud kan bedorven zijn. Bij gedeukte blikken kan de coating aan de binnenkant beschadigd zijn, waardoor metalen in het product kunnen zijn gekomen.
• Bewaar groenten in pot donker. Het vitaminegehalte gaat onder invloed van licht achteruit.

Laten!

• Zet geen producten uit de koelkast (zoals melk en vleeswaren) op tafel. Dat verkort de houdbaarheid. Een uur buiten de koelkast verkort de houdbaar van melk al met een dag. Schenk de melk dus liever in, leg een portie vleeswaren op een bordje en zet de verpakkingen meteen terug in de koelkast.
• Schep geen schimmel uit jam, appelmoes of smeerkaas. De schimmel kan ook al door de rest van het product zitten zonder dat u het ziet. Gooi beschimmelde producten daarom weg. Enige uitzondering is harde kaas, zoals Goudse kaas. Die kunt u nog eten als u de schimmel ruim wegsnijdt.
• Bewaar geen restjes van afhaalmaaltijden, zoals van de Chinees. U weet namelijk niet hoe vers de maaltijd is.
• Bewaar ui en aardappelen apart van elkaar. Ui zorgt ervoor dat je de aardappelen veel sneller kan weggegooien, zonde natuurlijk!

Wist je dat?

Selderij, sla en brokkoli kun je weken bewaren. De truc? Doe het in zilverfolie! (lees hier speciale bewaartips voor groente en fruit)