Als eenzame consument begin je niets tegen een groot bedrijf. Krachtenbundeling vergroot de kans op succes, maar waar kun je terecht voor een collectieve claim?
Collectief claimen is populair. Neem de Stichting Loterijverlies. Die trok naar eigen zeggen voor 194.000 gedupeerden ten strijde tegen de Staatsloterij, omdat deze van 2000 tot 2008 veel minder grote geldprijzen uitkeerde dan beloofd. Loterijverlies vroeg deelnemers €35 vooraf te betalen. Met dat geld werd een rechtszaak gevoerd, met positief resultaat: de rechter gaf de stichting gelijk. Maar van een vergoeding voor de gedupeerden is tot op heden geen sprake. Het bestuur van de stichting heeft inmiddels zelf gedoe met ontevreden deelnemers, die – afgaand op krantenberichten – hun inleggeld naar belastingparadijzen zagen verdwijnen.
Vooraf betalen?
Het is dus soms oppassen geblazen, want voor je het weet, ben je dubbel gedupeerd: eerst door het bedrijf en vervolgens nog eens door de claimclub. Dat pleit ervoor om pas te betalen bij succes. Bij claimclubs die voldoende geld in kas hebben om een procedure in gang te zetten kan dat. Is het startkapitaal er niet, dan heeft een claimclub een vooruitbetaling nodig. Dat is op zich geen reden om de organisatie te wantrouwen, want eerlijk is eerlijk: ze maken het wel mogelijk om gezamenlijk een goede advocaat in te huren alle bijkomende kosten te betalen.
De regels van het claimen
Collectief claimen heeft een eigen artikel in het Burgerlijk Wetboek: artikel 305a in boek 3. Hierin staat dat alleen een representatieve vereniging of stichting een collectieve rechtszaak mag aanspannen. Een groep consumenten kan zo’n vereniging of stichting zelf oprichten of zich aansluiten bij een bestaande rechtspersoon. Een vereniging heeft leden, die inspraak hebben in het beleid. Een stichting heeft geen leden. De rechtsvorm is geen garantie voor betrouwbaarheid.
Daarvoor is de (niet verplichte) Claimcode. Hierin staat bijvoorbeeld dat een claimorganisatie financieel transparant moet zijn, zodat de deelnemers kunnen nagaan wat er met hun geld gebeurt. Niet alle claimorganisaties doen dat, omdat de tegenpartij daar garen bij kan spinnen. Sommige claimclubs hanteren daarom hun eigen claimcode of statuten.
No cure no pay
Bij no cure no pay speelt financiële transparantie minder. Deelnemers kunnen hun geld dan niet kwijtraken. Hoeveel een claimorganisatie overhoudt aan een claim en of je wel het onderste uit de kan krijgt, dat blijft lastig te beoordelen. Aan de andere kant: een eenling bereikt vaak helemaal niets of alleen tegen zeer hoge kosten. Spelen er grote financiële belangen, zoals bij woekerpolissen, dan is het raadzaam extra kritisch te blijven. Zorg ook dat je altijd de mogelijkheid houdt om een akkoord af te wijzen, zodat je zelf verder kunt procederen voor een hogere vergoeding.
Schikking of rechtszaak
Claimorganisaties zijn verplicht eerst het gesprek aan te gaan met de tegenpartij. Leidt dat niet tot resultaat, dan volgt een zaak bij de rechtbank. Of bij het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid), als het om een bank of verzekeraar gaat. Afhankelijk van de complexiteit kan het resultaat maanden en soms jaren op zich laten wachten. Bij complexe zaken, zoals woekerpolissen, zijn er vaak grote verschillen in polisvoorwaarden en kostenstructuren, zodat er niet voor alle gedupeerden tegelijk kan worden geprocedeerd.
In dat geval doet een claimclub vaak een kleinere groep gedupeerden met een vergelijkbare zaak een voorstel om gezamenlijk naar de rechter te gaan. Daarmee is de hele groep gedupeerden geholpen én het levert de claimclub de grootste winst op. Of men brengt individuele zaken voor de rechter, om daarmee de onderhandelingen over de andere zaken een duwtje in de rug te geven. Gedupeerden met weinig voorkomende polissen zijn dus in het nadeel.
Kees Boodt (68) kreeg compensatie van Aegon
’
Wie doet wat?
Aandelenlease
- Leaseproces.nl: 30.000 deelnemers; bijdrage: no cure no pay (van 30 tot 5 % bij succes)
- Sprintplanclaim.nl: 20.000 deelnemers; bijdrage: €23 per jaar
- Fortisgroeivermogenclaim.nl: 4000 deelnemers; bijdrage: €23 per jaar
In de jaren negentig boden financiële instellingen als Legio Lease (later Dexia) producten aan waarbij met geleend geld aandelen werden gekocht. Achteraf bleek de kans op een positief rendement minimaal door de hoge rente voor de lening, de hoge kosten en de tegenvallende beursresultaten. Jarenlang sleepte de affaire, met als voorlopige tussenstop gedeeltelijke compensatie door het Duisenberg-akkoord. Een groot deel nam hier genoegen mee. Anderen strijden verder en tot op de dag van vandaag worden nog rechtszaken en onderhandelingen gevoerd. Veelal met succes. Organisaties die zich hiervoor inzetten zijn Leaseproces (tegen verschillende financiële aanbieders) en de Vereniging Consument & Geldzaken (tegen Aegon en Fortis).
Woekerpolissen
- Woekerpolisproces.nl: 22.000 deelnemers; bijdrage: € 87,50 eenmalig of no cure no pay (10 % bij succes)
- Woekerpolis.nl: 100.000 leden; bijdrage: gratis lidmaatschap, no cure no pay (10 % bij succes)
- Wakkerpolis.nl: 400.000 leden voor Nationale Nederlanden, 1000 voor ASR; bijdrage: €24,50 per jaar, 17,5% bij succes
Bijna alle levensverzekeraars hebben in de jaren 90 woekerpolissen verkocht: een levensverzekering met torenhoge verborgen kosten, veelal gecombineerd met een hypotheek. De beloning voor de adviseur en de verzekeringsmaatschappij waren de grootste boosdoeners. Hierdoor levert een woekerpolis niet het rendement op dat je zou mogen verwachten. De Stichting Verliespolis en de Stichting Woekerpolis Claim hebben van 2008 tot 2011 resultaten bereikt, die een groot aantal gedupeerden niet ver genoeg gingen. Inmiddels strijden verschillende stichtingen en verenigingen voor betere compensatie.
De Stichting Woekerpolisproces neemt het op voor polishouders bij onder andere Nationale Nederlanden, Aegon en ASR. De Vereniging Woekerpolis.nl heeft procedures lopen tegen Reaal, Aegon, Nationale Nederlanden en ASR. Wakkerpolis richt zijn pijlen op Nationale Nederlanden en ASR.
Beeldbuisclaim
- ConsumentenClaim: 50.000 deelnemers; bijdrage: no cure no pay (15% bij succes)
Van 1996 tot 2006 heeft bijna iedereen die een beeldbuis-tv kocht hiervoor 10 procent te veel betaald. Beeldbuisfabrikanten hadden op de golfbaan verboden prijsafspraken gemaakt. Fabrikanten staken hierdoor al gauw €100 te veel in hun zak per verkochte tv. Philips heeft hiervoor van de Europese Commissie al een boete van honderden miljoenen euro’s opgelegd gekregen en ook andere beeldbuisfabrikanten zijn bestraft. ConsumentenClaim strijdt nu voor financiële compensatie voor de consument. Aanmelden voor beeldbuisclaim is gratis en kan zowel bij ConsumentenClaim als bij de Consumentenbond. De enige voorwaarde is dat je op een of andere manier kunt bewijzen dat je de tv in je bezit (gehad) hebt, bijvoorbeeld met een bon.
Telefoonclaim
- ConsumentenClaim: 5000 deelnemers; bijdrage: no cure no pay (15% bij succes)
Jaren achtereen werden telefoons zogenaamd gratis aangeboden bij een telefoonabonnement. In de praktijk betaalde de klant gedurende de looptijd van het abonnement – veelal 24 maanden – minimaal de kostprijs van het toestel en vaak meer. Soms zelfs €760 voor een toestel dat los in de winkel maar €400 kostte. Dat mag niet meer. De Hoge Raad heeft beslist dat dit kopen op afbetaling is en als een leverancier daar niet helder over is geweest, mag de klant de koop ongedaan maken en terugbetaling eisen van dat deel van het abonnementsgeld dat als afbetaling gold. Zelfs als hij de telefoon niet meer heeft! ConsumentenClaim is in onderhandeling met alle grote telefoonproviders die all-in-abonnementen hebben verkocht voor een schadevergoeding.
Vliegvertraging
- EUclaim.nl: ruim 225.400 geholpen deelnemers; bijdrage: no cure no pay (29 % plus €26 administratiekosten per passagier bij succes)
Bij vertraging of annulering van een vlucht of bij een instapweigering heb je als passagier recht op schadevergoeding. De regels hiervoor zijn vastgelegd in een Europese verordening. Er gelden vaste bedragen, die uiteenlopen van €250 tot €600, onder meer afhankelijk van de lengte van de vlucht. Het valt niet mee die vergoeding te krijgen, omdat luchtvaartmaatschappijen zich op buitengewone omstandigheden beroepen. EUclaim heeft een database met alle benodigde gegevens over vluchten en weersgesteldheden, zodat de beweringen van de tegenpartij altijd kunnen worden gecheckt. Op de website van EUclaim kun je door het invullen van vluchtnummer en datum al zien of je kans maakt op schadevergoeding. EUclaim zegt in 97% van de gevallen succesvol te zijn.
Sjoemelsoftware
- Volkswagenaudiclaim.nl: 7000 aanmeldingen; bijdrage: no cure no pay (25% bij succes)
Wie van 2009 tot 2015 een nieuwe dieselauto kocht van Volkswagen, Audi, Seat of Skoda, heeft waarschijnlijk een model dat veel meer schadelijke gassen uitstoot dan het merk doet geloven. Dit schandaal met ‘sjoemelsoftware’ heeft in de Verenigde Staten al tot rechterlijke uitspraken geleid, waarbij vergoedingen van gemiddeld 5000 dollar per auto zijn toegekend. In Nederland zet de Stichting Volkswagenaudiclaim zich in voor gedupeerden. Iedere bezitter van een auto met sjoemelsoftware kan zich gratis aanmelden.