De AEX-index verandert door vraag en aanbod. Maar wie laat beurskoersen eigenlijk veranderen? Een persoon? De computer?
De beurs keldert. Kunt u mij in heldere taal uitleggen WIE de koers van een aandeel laat stijgen of dalen? Doet een persoon dat zodra de belangstelling voor een aandeel daalt? Of gebeurt dat op een andere manier?
Een vraag die een stuk minder simpel is als het lijkt. Uiteraard wordt een lage of hoge koers volledig door vraag en aanbod bepaald, maar dat verklaart nog niet hoe een aandeel op uw computerscherm in waarde wint of daalt.
Om dit te begrijpen, is een stoomcursus beleggen vereist en moet u weten wat de begrippen Ask (Engels voor ‘vragen’) en Bid (bieden) inhouden. De Ask (of in het Nederlands Laat) is het bedrag waarvoor de bank een aandeel aanbiedt. De Bid (of Bied) is de prijs die u van de bank voor uw aandelen kunt krijgen.
Beurs heeft geautomatiseerd centraal orderboek
Nu verzorgt uw bank dit Ask en Bid-proces niet zelf. Dit gebeurt via het volledig computergestuurde handelssysteem van de beurs. Daar, in het centrale orderboek, komen alle orders van banken en beleggers bij elkaar. Vervolgens wordt er gehandeld als vraag en aanbod in evenwicht zijn. Een voorbeeld kan één en ander verduidelijken: stel uw hoogste bod voor een aandeel Fortis is €2, maar de laagste vraagprijs bedraagt €5: dan is er geen handel. Er is immers geen verkoper te vinden die zijn aandelen voor minder dan €5 van de hand doet. Kortom: de verkoper moet met zijn prijs zakken of de koper dient te verhogen. Komt er een koper die de aandelen voor de gevraagde €5 wil, is er een deal.
Liquidity Provider
Bij de grote AEX-bedrijven als Fortis, Aegon, Philips en Heineken gebeurt dit proces volledig per computer: dat kan omdat er dagelijks genoeg handel plaats vindt. Bij kleinere fondsen is dat moeilijker. Daarom zijn er speciale liquidity providers op de beurs actief die het Ask en Bid-proces ondersteunen. De liquidity provider - een bank of financiële instelling die mag handelen op de beurs - is verplicht Ask en Bid-prijzen er op na te houden. Als hij aandelen krijgt aangeboden voor de door hem vastgestelde Bied-prijs, moet hij kopen. Zo is er altijd handel mogelijk.
Koers= prijs laatste transactie
Nu kunnen we uw vraag beantwoorden wie de koers bepaalt. Is een aandeel erg in trek dan willen kopers er steeds meer en kunnen verkopers een hogere vraagprijs eisen. Al die vraag- en aanbodorders komen terecht in het centrale orderboek van de beurs. De koers van een aandeel is de prijs waarop de laatst gedane transactie tot stand is gekomen. Dit is de koers die telkens op de computerschermen verschijnt.
Spread
Houden de beurs en de liquidity providers nog iets over voor hun faciliterende rol? Jazeker. De beurs ontvangt per transactie een vast bedrag van de handelende partijen. Deze prijs berekent uw bank aan u door wanneer u orders doorgeeft.
De liquidity provider wordt betaald via de zogenaamde Spread. Dit is het verschil tussen Bied en Laat. Wanneer een liquidity provider 100 aandelen Philips inkoopt tegen €49,50 en ze weer verkoopt tegen €49,60 verdient hij dus €10. Hoe populairder een aandeel, hoe kleiner de spread. Een market maker kan dan immers veel effecten wegzetten en toch aardig verdienen.