8 feiten en fabels over gezondheid en medicijnen

1. Veenbessensap is goed tegen een blaasontsteking

Fabel

Hoe fijn zou het zijn als je door veenbessensap of -confituur van je blaasontsteking af kunt zijn? Maar helaas, zo eenvoudig is dat niet. Er zit wel een kern van waarheid in: je kunt een blaasontsteking namelijk niet (effectief) genezen met veenbessen, maar met een hoge concentratie van de bessen kun je er wél een blaasontsteking mee voorkomen. Een veenbessensupplement zou dan kunnen helpen.

Veenbessen maken de urine zuurder waardoor bacteriën zich minder gemakkelijk kunnen vasthechten aan de urineblaas. Zo kan een blaasontsteking voorkomen worden. Heb je al een blaasontsteking? Neem dan contact op met je huisarts. Hij kan indien nodig een antibioticum voorschrijven.

2. Om snel gewicht te verliezen, kun je vochtafdrijvers gebruiken

Fabel

Dit is niet waar. Vochtafdrijvers zorgen er alleen maar voor dat je vocht verliest. Je ziet het verschil tijdelijk op je weegschaal, maar niet op je gezondheid. Hoe verleidelijk ook, snel gewicht verliezen is nooit een goed idee. Gezond afvallen is een geleidelijk proces en vraagt tijd.

Vochtafdrijvers zijn niet bedoeld om gewicht te verliezen, maar om een verstoorde vochtbalans (met bijvoorbeeld vochtophoping in je ledematen of een hoge bloeddruk) te herstellen. Ze zorgen voor meer uitscheiding van vocht via de urine. En helaas, ze hebben dus geen enkel effect op je vetbalans, en die wil je juist aanpakken voor een gezond gewicht op de lange termijn.

3. Rode wijn drinken is goed voor je hart en bloedvaten

Fabel

Dat zou mooi nieuws zijn voor rodewijndrinkers! We moeten je alleen teleurstellen: ook dit is niet waar. Deze (hardnekkige) fabel is gebaseerd op de antioxidanten, zoals resveratrol, die in de schil van rode druiven zitten. De hoeveelheden antioxidanten in rode wijn zijn alleen veel lager dan in een portie vers fruit (bijvoorbeeld aardbeien of blauwe bessen). Daarnaast bevat wijn ook alcohol en die heeft geen enkel positief effect op het lichaam. Bij overmatig alcoholgebruik kun je leverschade, hersenschade en kanker ontwikkelen. Drink dus geen rode wijn omdat je denkt dat het gezond is, want de nadelen wegen niet op tegen de voordelen.

4. Jodium hoort thuis in je huisapotheek

Feit en fabel

Als je binnen een straal van 100 kilometer van een kerncentrale woont, kun je het beste één doosje jodiumtabletten in huis hebben per vier gezinsleden. Daarbij is het tijdstip van inname heel belangrijk, dus neem nooit jodiumtabletten op eigen initiatief, maar wacht op aanbevelingen van de overheid.

Bij een kernramp kunnen verschillende radioactieve stoffen zich verspreiden via de lucht. Een daarvan is radioactief jodium dat zich kan opstapelen in de schildklier. Hierdoor heb je een verhoogde kans op schildklierkanker op de lange termijn. De kans op schildklierkanker na blootstelling aan radioactief jodium is het grootst bij kinderen tot achttien jaar. Daarom is het raadzaam voor kinderen tot achttien jaar, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven en binnen een straal van 100 kilometer van een kerncentrale wonen, jodiumtabletten in hun huisapotheek te hebben.

5. Je neemt het best een koortsremmer in vlak voordat je een vaccin krijgt toegediend

Fabel

Veel mensen nemen een koortsremmer in, zoals paracetamol en NSAID's, voordat ze gevaccineerd worden. Op deze manier hopen ze geen koorts te krijgen als eventuele bijwerking van het vaccin. Dit kun je alleen beter niet doen. Studies tonen namelijk aan dat de werking van sommige vaccins hierdoor kan verminderen. Daar komt bij dat koorts een natuurlijke beschermingsreactie is van ons lichaam. Aan de ene kant kunnen veel bacteriën en virussen niet tegen een hogere lichaamstemperatuur. Aan de andere kant functioneren een aantal afweermechanismen in ons lichaam beter bij een hogere lichaamstemperatuur. Daarom heb je een koortsremmer niet altijd nodig bij koorts, ook niet bij kinderen.

6. Kauwgom helpt tegen vermoeidheid

Feit

Ja, dit klopt! Als je regelmatig (op kauwgom) kauwt, dan maakt dat je energieker en alerter. Dat komt doordat kauwen zorgt voor een verhoogde bloedstroom in de hersenen en een verhoogde hersenactiviteit. Naast vermoeidheid, kan kauwen op kauwgom ook stress, angst en depressie verminderen. Er is wel een 'maar': je merkt dit effect alleen tijdens het kauwen (op kauwgom of voeding). Volgens een studie verdwijnen de positieve effecten zodra je ermee stopt. 

7. Je kunt een behandeling met een geneesmiddel altijd zomaar stopzetten

Fabel

Nee, dit is zelfs af te raden. Als je met sommige geneesmiddelen ineens stopt, dan kun je last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Je kunt dit voorkomen door de behandeling - in overleg met je arts of apotheker - langzaam af te bouwen.

Je kunt last krijgen van ontwenningsverschijnselen bij antidepressiva (bijvoorbeeld fluoxetine, paroxetine, venlafaxine), medicijnen tegen ontsteking (bijvoorbeeld prednisolon) en medicijnen tegen epilepsie (bijvoorbeeld carbamazepine en valproïnezuur). Ook bij bepaalde slaap- en kalmeringsmiddelen kun je ontwenningsverschijnselen krijgen. Welke ontwenningsverschijnselen je krijgt, is afhankelijk van het geneesmiddel.

8. Melk helpt tegen brandend maagzuur

Feit

Maar ... het helpt maar tijdelijk. Melk bevat calcium dat maagzuur kan neutraliseren, maar het kan ook juist weer de productie van maagzuur uitlokken. Want net als bij voeding wordt er extra maagzuur aangemaakt om de vertering te bevorderen. Als de sluitspier tussen de slokdarm en de maag niet goed werkt, dan kan de zure maaginhoud weer in de slokdarm terechtkomen. De slijmvlieslaag of beschermingswand in de slokdarm is dunner dan die van de maag waardoor maagzuur in de slokdarm een pijnlijk en branderig gevoel kan geven.

Brandend maagzuur komt bijvoorbeeld voor na het eten van grote hoeveelheden en vetrijk voedsel. Ook alcoholische dranken, chocolade, koolzuurhoudende dranken, koffie, zure vruchten(sappen), tomaten, ui, peper, munt en scherpe kruiden kunnen de klachten erger maken. Het komt ook voor bij roken, bepaalde geneesmiddelen en zwangere vrouwen.

Medicijnwijzer is een handleiding voor verantwoord medicijngebruik en een goede gezondheid. Annelies Vanderlinden heeft jaren ervaring als apotheker, en is actief bij onlineapotheek Viata. In Medicijnwijzer legt zij in gewonemensentaal uit hoe geneesmiddelen precies werken.