Met diëtist Marie-José Torenvliet
Herken je dit? ’s Avonds op de bank wil je niets liever dan koekjes eten. Of na een avond stappen kun je de volgende dag wel blijven eten. Of je troost jezelf met chocolade na een rotdag. Het zijn allemaal vormen van honger, of van trek. Er zijn wel vijftien soorten, zegt diëtist Marie-José Torenvliet. Ze vertelt over al die soorten honger in deze aflevering van Gezond Gesprek.
Marie-José Torenvliet is eigenaar van diëtistenpraktijk NutriFit in Zuid-Holland. Ze schreef het boek (H)erken je honger! en heeft ruim 25 jaar ervaring in het begeleiden van mensen naar een gezonder gewicht. In haar spreekkamer merkte ze dat het in de gesprekken heel vaak ging over honger en trek. Marie-Jose verdiepte zich in het onderwerp. Ze ontdekte dat er wel vijftien verschillende soorten honger zijn. Maar wat is honger eigenlijk? Torenvliet: "Het is een signaal van je lichaam dat het eten en/of drinken nodig heeft. De lichaamscellen hebben dan behoefte aan brandstof en geven een seintje aan de hersenen. Je voelt een soort samentreking van de maag, een seintje dat die leeg is en weer gevuld moet worden. Dat noem ik de echte honger of de lichaamshonger."
Uit balans
Het lijkt zo simpel: als je honger hebt, moet je eten en na het eten is de honger weer voor een tijdje gestild. Maar zo simpel is het niet, merkt Torenvliet dagelijks in de praktijk. "Er zijn mensen die eigenlijk de hele dag door trek hebben, of die eten als ze moe zijn, of boos, of blij. Het komt erop neer dat ze te veel en te vaak eten en daardoor overgewicht ontwikkelen." En hoe komt dat nou, dat mensen zo worstelen met honger en trek? De belangrijkste oorzaak ligt in een niet gebalanceerde voeding, zegt Torenvliet. "Ons lichaam heeft alle voedingsstoffen nodig, van vitamines tot vezels en van eiwitten tot vetten. Als je bepaalde voedingsstoffen niet binnenkrijgt, zal het lichaam daar altijd om blijven vragen en hou je dus trek. Iemand die bijvoorbeeld veel koolhydraten eet, zoals brood, pasta, rijst en koekjes, krijgt al snel te weinig eiwitten binnen. Ook al zit je maag dan vol, toch blijft het lichaam vragen om meer, net zolang tot je wel voldoende eiwitten eet. Ik zie dit patroon heel vaak in mijn praktijk. De eerste stap is daarom altijd om de voeding meer gebalanceerd te maken. Voor veel mensen is dit een eye-opener: het lukt ze dan veel beter om hun honger en lekkere trek te beheersen."
De kauwfactor is belangrijk
Een gebalanceerde voeding bevat voldoende van alle voedingsstoffen, maar er zijn meer factoren die bepalen of je maag tevreden is na de maaltijd. Torenvliet: "Zorg voor voldoende volume van de maaltijd. Een lunch met twee boterhammen en een glas melk vult de maag gewoon niet goed genoeg. Maak het volume van de maaltijd groter, bijvoorbeeld met soep, rauwkost of een stuk fruit. Verder is de 'kauwfactor' heel belangrijk: als je kiest voor voedsel waar je stevig op moet kauwen, raak je beter verzadigd. Je weet vast wel dat een wit bolletje nauwelijks vult, terwijl je van een hard volkoren bolletje veel beter verzadigd raakt. Soms hebben mensen echt 'kauwhonger': dan heeft het lichaam vooral behoefte aan eten waar je stevig op moet kauwen. Kies ook eten dat bij het seizoen past. Salades of yoghurt in de winter, dat wil je lijf liever niet. Kies dan liever voor stamppotten, soep of havermoutpap."
Concentratiehonger
We kennen dus nu al de lichaamshonger en de kauwhonger. Torenvliet noemt ook de concentratiehonger. Dat is het verschijnsel dat je geconcentreerd zit te werken of te leren, en dat je dan ineens merkt dat je concentratie afneemt, je trek krijgt in iets zoets en je soms zelfs wat wazig gaat zien. "Dan zijn het de hersenen die veel brandstof verbruiken en behoefte hebben aan extra voedsel", legt Torenvliet uit. "Je kunt dan iets zoets eten, maar dat werkt vaak maar even. Het is beter om even op te staan en te bewegen, zodat de doorbloeding weer wat toeneemt en de energievoorraden in het lichaam vrijkomen. Die sturen dan weer brandstof naar de hersenen. Ook kauwen kan dan helpen, bijvoorbeeld op wat nootjes, een appel of kauwgom. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kauwen de hersenen stimuleert en daarom mogen studenten vaak kauwgom kauwen tijdens een examen."
Zintuigenhonger
Je ziet of ruikt eten en dan krijg je acuut honger: voor veel mensen is dit iets waar ze erg gevoelig voor zijn. Torenvliet: "Uit onderzoek blijkt dat de 'gevaarlijke' afstand zo’n 80 a 90 centimeter is, dus gemiddeld op armlengte. Als je voedsel verder van je af zet, of in de kast stopt, wordt de verleiding veel minder. Maar het is een feit dat we leven in een maatschappij waarin we voortdurend worden verleid om te eten. De beste manier om je te wapenen tegen deze vorm van honger is toch ook: goed eten. Als jouw maaltijden gebalanceerd zijn, dan krijgen die zintuigen minder macht over je."
Vermoeidheidshonger
Eten omdat je eigenlijk moe bent, dat komt heel veel voor, zegt Torenvliet. "Ik zie dit vooral bij ouders van jonge kinderen. Het is een feit dat ouders in het eerste levensjaar van hun kind gemiddeld twee uur slaap per nacht tekort komen. Maar ook van andere mensen hoor ik dat ze iets eten om weer nieuwe energie te krijgen. Aan het eind van de middag bijvoorbeeld, of in de avond. Eten kan je tijdelijk weer wat nieuwe energie geven. Kies liever niet voor snelle suikers, want daardoor krijg je na korte tijd weer een energiedip. Een schaaltje yoghurt met wat vers fruit en noten is bijvoorbeeld een goede snack. Maar wat je lichaam natuurlijk écht nodig heeft, is rust. Vroeg naar bed stilt deze honger het best."
Doe de test!
In de podcast komen nog meer vormen van honger ter sprake, zoals 'afterparty-honger' en 'constante honger'. Wil je weten wat jouw zwakke plek is als het gaat om honger en trek? Doe dan de test op testjouwhonger.nl. Na de test krijg je ook twee gratis hoofdstukken van het boek (H)erken je honger! per mail toegestuurd.
De podcast-aflevering 'Alles over honger en (lekkere) trek' is hieronder te beluisteren.
Marie-José Torenvliet (1973) is diëtist en oprichter/eigenaar van diëtistenpraktijk NutriFit in Zuid-Holland. Ze helpt al ruim twintig jaar mensen naar een gezonder gewicht. Zij bekwaamde zich onder andere in de orthomoleculaire en evolutionaire voedingsleer en sportvoeding. In de lente van 2017 verscheen haar boek (H)erken je honger – de sleutel tot jouw ideale gewicht. Naast de individuele consulten treedt Marie-José op als spreker tijdens workshops, events en trainingen.
Dit artikel verscheen eerder op Gezondheidsnet.