Hoe (on)gezond is chocolade?

Dat je de zaden uit de cacaovrucht kunt eten, wisten de Maya’s en Azteken honderden jaren geleden al. Zij maakten xocolātl, een pittige, bittere mix van gemalen cacaobonen, chili en water. Ze noemden het een godendrank, misschien omdat je er een beetje van opkikkerde. Pas eind zestiende eeuw werd cacao op grootschalige wijze naar Europa vervoerd. De ontdekking dat je er behalve een drankje ook een tablet van kon maken, volgde een eeuw later.

Eenvoudig recept

Heel ingewikkeld is chocolade maken niet. Bonen (zaden) uit de vrucht van de cacaoboom worden gefermenteerd, gedroogd, gebrand en gemalen. Zo ontstaat een dikke cacaomassa waaruit cacaoboter wordt geperst. De overgebleven koek wordt vermalen tot cacaopoeder. Zo heb je al twee van de drie basisingrediënten: cacaoboter en cacaopoeder. Als deze mixt en er suiker bij doet tegen de bitterheid, heb je chocolade. In melkchocolade gaat ook melkpoeder en wat extra suiker. Voor witte chocolade wordt het cacaopoeder weggelaten.

Meer, meer, meer

Nederlanders eten bijna vijf kilo chocola per ­persoon per jaar, dat zijn zo’n vijftig repen. Best veel, maar we halen het niet bij de Zwitsers. Met ruim elf kilo per persoon per jaar zijn zij de grootste chocolade-eters.

Dat we er intens kunnen genieten en er vaak ­moeilijk af kunnen blijven, komt vooral doordat mensen nu eenmaal houden van zoet (de suiker) en vet (de cacaoboter). Na elke hap maken je ­hersenen endorfine aan, het gelukshormoon, en daar word je blij van. Nog een stukje graag! Tel daarbij op het zoete smelten op je tong... Misschien helpen alle verhalen rondom chocola ook een handje, we dichten dit lekkers allerlei fantastische eigenschappen toe. Een populaire is dat chocolade lustopwekkend zou zijn. In 1624 ­veroordeelde een theoloog in een traktaat de ­consumptie van chocoladedrank in kloosters omdat ‘de gemoederen en de lusten’ van de monniken er verhit van zouden raken. Het verhaal gaat ook dat Madame de Pompadour, een van de maîtresses van Lodewijk XV, chocoladedrank dronk om ‘haar bloed op te warmen’ nadat Lodewijk in het openbaar had verkondigd dat ze frigide was.

Sterke verhalen, maar ze zijn ergens op ­gebaseerd. Chocolade bevat fenylethylamine, een stof die je lichaam ook zelf aanmaakt als je verliefd bent. Verder zitten er cafeïne en theobromine in, die kunnen zorgen voor een oppepper. Maar voor alle drie geldt dat er te kleine ­hoeveelheden in chocola zitten om er iets van te merken. Je zou kilo’s pure chocolade moeten eten om het effect te voelen. Als opkikker kun je dus beter een kop koffie drinken.

Goed voor hart en bloedvaten?

Er wordt beweerd dat chocola goed is voor hart en bloedvaten. Klopt dat? Cacao, dus ook ­chocolade, bevat flavanolen, bekende antioxidanten. Antioxidanten kunnen beschadiging van cellen en weefsels tegengaan en daarmee mogelijk ziekten zoals kanker en hart- en vaatziekten voorkomen. Dat klinkt goed, maar ook hier geldt: daarvoor moet je héél veel cacao binnenkrijgen. Namelijk dagelijks meer dan 200 milligram flavanolen uit cacao, oftewel 10 gram pure chocolade met een hoog flavanolengehalte, of 2,5 gram cacaopoeder met een hoog flavanolengehalte. Zoveel zit er ­sowieso niet in een blokje pure chocolade uit de winkel. Het gehalte flavanolen schommelt bovendien omdat het afhankelijk is van het soort ­cacaoboon, de herkomst, de omstandigheden waarin de vrucht groeit en het moment van oogsten. Daarnaast gaat een deel van de flavanolen verloren tijdens het branden van de cacaobonen. Dat laatste is de reden waarom zogeheten raw chocolate een hoger gehalte aan flavanolen heeft. Bij het maken van raw chocolate worden de cacaobonen koud ­geperst en niet gebrand om cacaomassa en cacaoboter te verkrijgen. Zo worden de natuurlijke voedingsstoffen en enzymen zoveel mogelijk behouden.

Vooral lekker 

Jammer maar helaas: chocolade is vooral erg lekker en niet zo gezond. Volgens het Voedingscentrum is er onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat chocolade helpt om hart- en vaatziekten te voorkomen. Integendeel, chocolade bevat veel suiker en verzadigd vet, wat het LDL-cholesterol in het bloed verhoogt en daarmee juist het risico op hart- en vaatziekten vergroot. Het is bovendien een caloriebom. Dat geldt ook voor raw chocolate. Bij normale hoeveelheden zal je niet ziek worden van chocolade en je krijgt er ook geen migraine van, zoals weleens wordt beweerd. De stoffen die daarvoor verantwoordelijk zouden zijn (biogene aminen) zitten in heel kleine hoeveel­heden in chocolade. Te weinig om een migraineaanval uit te lokken, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.

Niet voor de hond

Ten slotte is het goed om te weten dat chocolade heel slecht is voor honden. De stof theobromine die in cacao zit, wordt in een hondenlijf veel ­langzamer afgebroken dan in een mensenlichaam. Dit kan levensbedreigend zijn voor de hond.

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder +Gezond december 2023. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.