Pillen en rollators in de kringloop

Pillen slimmer voorschrijven
5 procent van de jaarlijkse hoeveelheid voorgeschreven medicijnen wordt ongebruikt bij apotheek of chemokar ingeleverd. Dat lijkt mee te vallen, maar er worden ook nog medicijnen in de prullenbak gegooid of door het toilet gespoeld. Een verspilling van bijna €100 miljoen aan pillen. Kan dat niet anders, dacht Erik Muller, internist-oncoloog uit het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem. Hij stoorde zich al lang aan de grootschalige vernietiging van onaangeroerde geneesmiddelen. Daarom vroeg hij zijn patiënten hun overgebleven medicijnen in te leveren. Vervolgens gaf hij ze door aan andere patiënten, nadat hij het etiket met de naam van de verpakking had gepeuterd.
In een hartenkreet in het artsenblad Medisch Contact riep hij collega’s op hetzelfde te doen. In een jaar tijd had hij op deze manier €16.000 aan (dure) geneesmiddelen bespaard. Als iedereen zijn voorbeeld zou volgen, zou dat, zo rekende Muller uit, een bezuiniging van miljoenen euro’s kunnen opleveren. 
Mullers patiënten vonden het een uitstekend idee. “Soms nam ik tijdens een consult dankbaar zestig dure pillen in ontvangst, om ze bij het volgende alweer te kunnen uitdelen”, aldus de arts.
Maar niet iedereen was zo enthousiast. Het ziekenhuis floot Muller terug omdat zijn actie tegen de wet was. Het is namelijk onveilig medicijnen te hergebruiken, omdat je niet zeker weet of patiënten ze goed bewaard hebben. Ook al is de helft daarvan in principe nog bruikbaar, zoals apotheker Marcel Bouvy onderzocht.
[PAGEBREAK]
Hoe het percentage weggooiertjes dan naar beneden kan? Door slimmer voor te schrijven. Bouvy geeft een voorbeeld: “Bij prostaatkanker krijgen sommige mannen eens in de drie maanden een hormooninjectie. Als arts kun je na de injectie meteen een nieuw recept geven. De patiënt haalt die spuit vaak direct op bij de apotheek, terwijl na drie maanden misschien blijkt dat hij niet goed op de injectie reageert. De injectie wordt dan weggegooid. Weg 800 euro.”
Als patiënt kunt u ook wat bijdragen. Schrijft een arts in het ziekenhuis u een type medicijn voor dat u thuis nog heeft liggen? Meld dat dan. Bent u mantelzorger van iemand die veel medicijnen gebruikt? Vraag dan niet te makkelijk om herhalings­recepten, maar overleg met arts of apotheker welke medicijnen nog bruikbaar zijn.
Bouvy: “Soms komt de familie na iemands overlijden twee plastic zakken vol medicijnen bij de apotheek inleveren. Zonde natuurlijk.”

Gratis af te halen: medische apparatuur
Een oude MRI-scanner, versleten hartbewakingsapparatuur, een röntgenapparaat dat niet meer voldoet: vaak verdwijnt het niet in een vuilnisbak, maar wordt het verscheept naar landen waar ze die apparatuur nog prima kunnen gebruiken. Het gaat lang niet altijd om ‘afdankertjes’. In een ontwikkeld, rijk land zoals Nederland gaan de medische ontwikkelingen snel en wordt er soms nieuwe apparatuur aangeschaft puur vanwege de betere mogelijkheden. Met de oude is niets mis, dus het zou zonde zijn om daar niet een ziekenhuis elders in de wereld blij mee te maken.
[PAGEBREAK]
Medicatie beter doseren
Medicatie tegen kanker zit vaak in ampullen. Als er een restje overblijft, moet de arts dat weggooien. Hergebruik door een andere patiënt kan niet, onder meer omdat de medicatie vaak maar heel kort houdbaar is. Zonde, vonden ze in het Rotterdamse Ikazia-ziekenhuis. Als er ietsje beter wordt nagedacht over de dosering kan dat 8,6 procent in de kosten schelen bleek uit onderzoek. 
Hoe dat werkt? Oncoloog Felix de Jongh: “De dosis medicatie van patiënten met kanker wordt altijd precies afgestemd op hun lichaamsgewicht. Stel, je hebt een patiënt die op basis van zijn lichaamsgewicht 51 mil­­ligram van een medicijn nodig heeft. Als de apotheek werkt met ampullen van 50 milligram, moeten we dus twee ampullen openbreken en gooien we 49 milligram weg. Wij hebben nu onderzocht dat patiënten ook goed geholpen kunnen worden met een tikkie meer of juist minder medicatie. Wij pleiten voor een veilige marge van 10 procent. De patiënt uit het voorbeeld heeft dan voldoende aan 50 milligram en we hoeven maar één ampul te gebruiken. Voor het ziekenhuis is dat een kostenbesparing, want het betaalt 20 procent van de medicijnkosten. Zeker bij dure kankermiddelen scheelt dat nogal. Eén ampul kost zo 600 euro, dus tel uit je winst.”

Rollators op de boot
Rollators die in Nederland afgeschreven worden, gaan en masse op de boot naar alle uithoeken van de wereld. Jolanda Beumer, eigenaar van een Amsterdamse zorgwinkel die jaarlijks een paar honderd rollators afschrijft: “Rollators worden hier uit de roulatie gehaald als de witte wielen niet meer goed schoon te krijgen zijn of als ze lakschade of een deuk hebben. Na vijf jaar worden ze altijd vervangen. Maar in andere landen liggen de eisen vaak veel lager dan in Nederland en daar zijn onze oude rollators nog goed bruikbaar. Soms kunnen ze ook van twee rollators weer één goede maken. Dus wij verschepen ze naar onder andere Suriname, Turkije, Marokko en Polen.”

Pacemakers naar het chemisch afval
Een pacemaker gaat ongeveer zes tot acht jaar mee. Na die tijd is de batterij op, en dan wordt de hele pacemaker vervangen. De oude pacemaker gaat, net zoals een pacemaker van iemand die is overleden, naar het chemisch afval. Vanwege die batterijen dus!