Roggebrood versus 'gewoon' brood

Eigenaardig genoeg is datgene wat wij in Nederland gewoonlijk met de naam 'roggebrood' aanduiden (en soms ook 'Fries roggebrood' noemen), feitelijk geen brood. Het is 'Pumpernickel', een oorspronkelijk uit Westfalen afkomstige specialiteit die bereid wordt uit de gebroken korrel ('schroot') van rogge. Die bereiding gebeurt bij een lage temperatuur en een lange baktijd, waardoor er geen korst ontstaat. Eigenlijk wordt deze variant niet zozeer gebakken als wel gegaard.

Regionale varianten

Daarnaast zijn er andere regionale varianten verkrijgbaar volgens receptuur uit de zuidelijke delen van ons land. Daarvan is 'Brabants roggebrood' de bekendste. Dit lijkt al iets meer op het brood van de bakker en wordt ook veel heter en ook korter gebakken: anderhalf à twee uur, tegen wel vijftien of twintig voor Fries roggebrood. In de bij ons verkrijgbare industriële varianten, ongeacht de herkomstbenaming, is in de praktijk altijd ook tarwe verwerkt.

Van rogge kan ook gewoon brood worden gebakken, wat in de ons omringende landen dan 'roggebrood' (rye bread, Roggenbrot, pain de seigle) wordt genoemd, maar bij ons ter voorkoming van verwarring dikwijls als 'brood uit roggemeel' wordt aangeduid. Dit is brood dat op de klassieke wijze gebakken wordt en ook meer gelijkenissen vertoont met het gangbare tarwebrood. Het is doorgaans alleen bij gespecialiseerde warme bakkers verkrijgbaar; ook zij gebruiken in hun deeg over het algemeen ook meer of minder tarwemeel.

Gezondheidsvoordelen?

Rogge heeft op papier een aantal gezondheidsvoordelen ten opzichte van tarwe. Zo blijkt uit een studie die in 2010 in het blad Nutrition werd gepubliceerd dat bij muizen die waren gevoed met roggebrood een lager gewicht, een lagere cholesterolspiegel en iets mindere insulineresistentie werd gemeten.

Ook heeft rogge ten opzichte van tarwe voordelen voor het bloedsuikergehalte en verzadigt het beter, waardoor je de neiging hebt er minder van te eten. Verder zijn er volgens het American Journal of Clinical Nutrition aanwijzingen dat rogge minder ontstekingsreacties veroorzaakt bij personen met het metabool syndroom.

Bovenstaande gegevens zijn echter allemaal verkregen met brood uit roggemeel, wat dus niet hetzelfde is als wat wij in Nederland 'roggebrood' noemen. Zo is het Amerikaanse roggebrood waarmee getest is qua voedingswaarde vrijwel gelijk aan (Amerikaans) volkoren tarwebrood: gelijk aantal kilocalorieën (259 per 100 gram), iets meer koolhydraten, iets minder vetten, iets minder eiwitten. Nederlands donker roggebrood bevat per 100 gram slechts circa 189 kilocalorieën, tegen 211 voor Nederlands volkoren tarwebrood.

Niet eenduidig

Op de vraag naar de gezondheidsvoordelen van roggebrood boven (volkoren) tarwebrood in Nederland kan dan ook geen eenduidig antwoord worden gegeven. De klinische testresultaten waarover we beschikken zijn allemaal gebaseerd op roggebrood dat sterk afwijkt van wat wij eten. Bovendien bestaan er grote verschillen tussen de in Nederland verkrijgbare roggebroodsoorten.

Eén ding is wel zeker: in tegenstelling tot wat het Voedingscentrum in zoveel woorden op zijn site meldt, lijkt roggebrood - of in elk geval het product dat wij in Nederland zo noemen en dat in feite dus pumpernickel is - geen goede keuze voor personen met een tarwe-allergie. Wij hebben namelijk in geen enkele supermarkt roggebrood gevonden waar volgens de ingrediëntendeclaratie geen tarwe in verwerkt is.Voorzichtig dus!

Conclusie

Ook voor roggebrood geldt weer dat het evenmin een wonderproduct is als welke andere broodsoort dan ook. De gezondheidsvoordelen van 'ons' roggebrood zijn bovendien niet of nauwelijks onderzocht. Zie roggebrood dus vooral als een mogelijkheid om eens af te wisselen in je voedingspatroon. Want één ding staat gelukkig als een paal boven water: zo gevarieerd mogelijk eten is altijd een goed idee voor wie gezond wil blijven.