Hoe (on)gezond is jackfruit?

Jackfruit in een blauw schaaltje op een houten plank

Getty Images

Deze tropische vrucht heeft de structuur van draadjesvlees en is kampioen als het gaat om smaak opnemen. Geen wonder dat jackfruit een populaire vleesvervanger is. Terecht?

Wie heeft de jackfruits gestolen? In de Indiase film Kathal: A jackfruit mystery (2023) krijgt politieagent Hamima de opdracht de twee enorme jackfruits terug te vinden die verdwenen zijn uit de tuin van een parlementslid. De vruchten zijn nodig als smeermiddel om de politieke carrière van de partijvoorzitter een boost te geven. Dat plannetje dreigt nu te mislukken.

Tot veertig kilo

Een vrucht in de hoofdrol van een film, zoiets kan alleen de jackfruit ten deel vallen. Als grootste vrucht ter wereld en met zijn gebobbelde schil is hij dan ook zeer fotogeniek. Een rijpe vrucht weegt tien tot wel veertig kilo. Verse exemplaren zul je hier zelden in de winkel zien liggen, want het schoonmaken is een plakkerige klus. Uit het hart van de vrucht komt namelijk stroperig latexsap vrij. Deins je daar niet voor terug? Dan betaal je zo’n 180 euro per 10 kilo. Een groot deel van de jackfruit is overigens niet eetbaar, 70 procent kan zo bij het GFT-afval.

De jackfruit, of nanka, groeit in subtropische en tropische streken aan een groenblijvende boom (uit de moerbei-familie) die tot dertig meter hoog kan worden. Vietnam, India, Japan en Sri Lanka zijn bekende producenten. Maar de vrucht komt ook voor op Hawaii en in Florida. De boom heeft niet veel verzorging nodig, hij is bestand tegen hitte en droogte en heeft weinig last van ongedierte en ziekten.

Lekker vezelig

Gek genoeg is jackfruit een vrucht die vooral onrijp wordt gegeten. In dat stadium is de structuur van de vrucht vezelig zoals draadjesvlees. Veel smaak zit er dan nog niet aan, waardoor het vruchtvlees gemakkelijk andere smaken opneemt. Die laatste eigenschap én de vleesachtige structuur maken van jackfruit een graag geziene gast in de vegetarische en veganistische keuken.

Jonge, onrijpe jackfruit wordt verkocht in blik als ‘groene’ jackfruit, verwijzend naar de kleur van de schil. De stukjes vrucht zelf zijn grijzig - niet moeders mooiste. Maar dat zie je niet meer als ze eenmaal zijn bereid als burger, curry of spread, of als vulling van dumplings, ravioli en bitterballen. En wat te denken van jackfruit-bolognesesaus, met tonijn- of kipsmaak? De vegetarische variaties zijn eindeloos.

Rijpe, gele jackfruit is zoet en wordt vooral in toko’s vacuüm verpakt of in blik verkocht. De smaak doet denken aan mango en ananas. Lekker in yoghurt, shakes of smoothies. Of zo, een stukje uit het vuistje.

Weinig eiwit

De tropische joekel mag zich qua structuur dan prima lenen als dubbelganger van draadjesvlees, de voedingswaarde blijft een stukje achter. Jackfruit bevat veel minder ijzer en eiwit dan vlees, en helemaal geen vitamine B12. Maar het blijft een bijzondere vleesvervanger.

Vreemd fruit

Jackfruit is volgens het Voedingscentrum geen volwaardige vleesvervanger omdat de vrucht veel minder ijzer en eiwit bevat. Ter vergelijking: 100 gram vlees bevat gemiddeld 26 gram eiwit, terwijl in 100 gram jackfruit slechts 1,5 gram eiwit zit. Daarnaast ontbreekt het in jackfruit aan vitamine B12. Vitamine B6 is wel aanwezig, 0,33 mg per 100 gram. Dat is de helft minder dan in vlees. Verder lijkt jackfruit als het om voedingsstoffen gaat op andere vruchten: er zit vitamine A, vitamine C, kalium en calcium in. Bovendien bevat jackfruit 14 verschillende soorten caroteen, een antioxidant die je cellen beschermt.

Jackfruit zonder toegevoegd suiker of zout staat in de Schijf van Vijf, fruit is tenslotte goed voor de gezondheid. Met circa 95 kcal per 100 gram is het zeker geen dikmaker.

3x Jackfruit

Gedroogd

Wordt gemaakt van jonge of rijpe jackfruit. De jonge variant is kleurloos en kan verwerkt worden in gerechten nadat je ze hebt laten wellen in water. De gedroogde jonge variant is vezelrijker (25 gram vezels per 100 gram) dan gedroogde rijpe jackfruit (15 gram vezels per 100 gram). Deze laatste eet je als snack, zoals rozijnen of gedroogde abrikozen. Wel calorierijk: 265 kcal per 100 gram.

In pot of blik

Dit is jonge jackfruit die je kunt verwerken in gerechten, bijvoorbeeld als vleesvervanger. Let op toegevoegd zout. Er bestaat ook een ‘pulled’ variant: uit elkaar getrokken vruchtvlees. Handig, maar vaak duurder.