Een hoogleraar aan het woord
Breintrainingen, geheugenspelletjes, hersenbrekers… er wordt van beweerd dat je je brein ermee in (top)vorm houdt. Maar zijn deze spelletjes en trainingen daadwerkelijk effectief? Hoe stimuleren ze het brein? En de hamvraag: kun je je geheugen eigenlijk wel verbeteren met spelletjes?
Hoogleraar Theoretische Neuropsychologie Jaap Murre van de Universiteit van Amsterdam geeft antwoord op de meest prangende vragen.
Om te beginnen met de belangrijkste vraag: kun je de werking van je hersenen echt verbeteren en trainen met een spelcomputer of breintraining op internet?
"Daar moet ik een tweeledig antwoord op geven: ja en nee. Ja, omdat elke training helpt om je brein actief te houden en nee, omdat het er heel erg vanaf hangt wat je traint. Wie namelijk alleen maar vermenigvuldigingen traint wordt niet over de hele linie beter in rekenen, maar zal slechts de score op dat specifieke onderdeel verbeteren.
Ook is het niet zo dat je met dat trainen van die vermenigvuldigingen ook automatisch de achterliggende gedachte daarvan snapt. Je traint slechts het kunstje. Daarnaast maakt het nogal verschil of je al actief bent of juist niet. Bij iemand van wie de hersens niet, of vrijwel niet, geprikkeld worden is de meerwaarde en het effect veel groter dan bij iemand die al dagelijks met complexe dingen bezig is.”
Veel trainingen richten zich ook op het verbeteren van het geheugen. Werkt dat?
“Ook daar kan ik geen eenvoudig antwoord op geven, omdat het geheugen erg complex is. Wel is het zeker mogelijk je brein, en je geheugen, te trainen. Daar zijn allerlei technieken voor. Er zijn bijvoorbeeld in testlaboratoria speciale trainingen.
Een van de personen trainde wekenlang om tachtig getallen in één keer te onthouden. Hij bleek wel degelijk een veel groter werkgeheugen voor getallen te krijgen, de zogenaamde digit span, maar het vertaalde zich niet naar een beter geheugen voor gezichten. Zo’n training om rijtjes te onthouden, zie je ook veel bij geheugenspelletjes. Je raakt hierdoor steeds beter in het spelletje, maar je cognitieve geheugen, je begrip, wordt er niet door getraind.
Hoe kun je je hersens en geheugen het effectiefst trainen?
“Die geheugenspelletjes zijn prima als onderdeel van een bredere set manieren om je geheugen te trainen. Moet je iets onthouden gebruik daar dan een creatieve manier voor. Natuurlijk zullen ezelsbruggetjes van anderen ook wel helpen en als je niets kunt verzinnen, kunnen ze je wel op weg helpen. Zelf associaties verzinnen bij woorden of namen blijkt heel effectief.
Ik geef een voorbeeld dat ook op mijn website staat: stel, je komt iemand tegen met de naam Prof. Prlwitzkowski. Om die naam te onthouden helpt het om de naam te ontleden. Bijvoorbeeld in 'parel wit koffie ski'. Vervolgens visualiseer je die naam als witte parels in een kopje koffie op skies. Zo combineer je twee zaken: ontleden en visualiseren en juist die combinatie versterkt de geheugencapaciteit.”
Is het effect van geheugentraining meetbaar?
“Naar de effecten van geheugentrainingen zijn al heel wat onderzoeken gedaan. Bij kinderen en jongeren blijken spelletjes en breintrainingen brede effecten te hebben. Het is bewezen dat hersens prikkels nodig hebben om alert en actief te blijven. Wie zijn hersens blijft prikkelen, zal minder snel Alzheimer ontwikkelen. Een spelletjescomputer of breintraining via internet is leuk en kan daarbij helpen.
Maar niet alleen spelletjes zijn belangrijk om je hersens in conditie te houden. Ook sporten draagt daaraan bij. Door sporten krijg je een beter doorbloeding in je hele lichaam, en dus ook in je brein. En over stress wil ik nog zeggen dat een beetje stress juist is goed, daar worden hersenen alert van. Het wordt een ander verhaal als iemand langdurig heel veel stress heeft. Dat is funest en kan zelfs blijvende hersenschade opleveren."
