In het verpleeghuis van mijn moeder is aan het einde van de gang een kamer ingericht als een keuken van vroeger. Er staan oude voorraadpotten, een koffiemolen, een aanrecht met gordijntjes en een petroleumstel. Mijn moeder en haar lotgenoten wanen zich weer in hun eigen keuken uit de jaren ’60 en dat kan een veilig en vertrouwd gevoel geven. Maar helaas… Mijn moeder bleek totaal ongevoelig voor deze uitstalling van spullen uit vroeger tijden. Als ik er gearmd met haar naar toe schuifelde, was ze best bereid om een blik op de uitstalling te werpen, maar daar bleef het bij. Het werkt dus niet bij iedereen, maar bij veel mensen wél, zo blijkt uit onderzoek.
Herbeleving brengt rust
Neem het Herinneringsmuseum van Humanitas in Rotterdam. Door de kleding die over de stoelen hangt, de linnenkast, de kinderwagen, de meubels en babyspullen van vroeger komen de verhalen en herinneringen los. Voor een (beginnend) dementerende kan het een verademing zijn; even verlost van de dementie. Praten over vroeger lukt immers nog wél goed. En het is een handige manier om weer even te weten, wie je ook al weer was. Dat verhoogt het gevoel van eigenwaarde en geeft zelfvertrouwen. En vooral: blijdschap. ‘Dit soort belevingsgerichte zorg brengt comfort, geeft een gevoel van vertrouwdheid; mensen met dementie voelen zich er veilig bij, aldus prof.dr. Marcel Olde Rikkert van de afdeling geriatrie van het Radboudumc in Nijmegen in de Telegraaf. ‘Het hier en nu geeft vaak te veel stress, de herbeleving van ooit brengt rust.’
Het ophalen van herinneringen kan trouwens ook met muziek of met geuren van vroeger. Ondertussen is mijn moeder zó dement, dat ze echt niet meer tot leven gewekt kan worden met spullen of muziek van vroeger. Dat effect wordt toch vooral behaald bij degenen met minder vergevorderde dementie. Niet voor lang, maar wel voor even.
Wat is er allemaal?
Er zijn veel initiatieven die inspelen op het ophalen van herinneringen bij ouderen en dementerenden. Veel verpleeghuizen hebben er iets voor gemaakt of ingericht. Een paar in het oog lopende, grote initiatieven zijn:
Herinneringsmusea Rotterdam
http://www.stichtinghumanitas.nl/home/homepage/herinneringsmusea/
De virtuele bus
In verpleeghuis Oudshoorn in Alphen aan den Rijn staat een nagemaakte bus met echte busstoelen. De bus maakt een rit van twintig minuten door de omgeving van Alphen aan den Rijn. De rit is eerst gefilmd door een auto met camera’s. Die beelden worden nu op de voorruit en zijramen van de bus geprojecteerd. Net echt, vinden de bewoners. En als je uit wilt stappen, hoef je niet te wachten tot de bus stopt.
De nostalgiekar
In en om Alkmaar heeft Magentazorg een oude broodkar omgebouwd tot een nostalgiekar. I de kar zitten de meest uiteenlopende producten uit grootmoeders tijd. De kar gaat de afdelingen af in de verpleeghuizen van Magenta en zorgt voor levendigheid en gesprekken over vroeger.
www.dosocial.nl
De tijdmachine
Een mobiele huiskamer, helemaal ingericht in de stijl van de jaren ’60, aangevuld met een keuken uit die tijd, een bioscoop en een dancing. In De Tijdmachine praten vrijwilligers met ouderen over hun leven. Acht zorgaanbieders deden mee om De Tijdmachine te realiseren. Vanaf april tot december 2016 trekt De Tijdmachine langs 15 woonzorgcentra in Noord-Holland. Van Amstelveen tot Limmen en van Amsterdam tot Zaandam.
www.stichtingdetijdmachine.nl
Eerder schreef Lenny over het vraagstuk euthanasie-dementie en het gestoei met Windows 10.
Lees ook: 'ik heb dementie', een persoonlijke en oprechte brief van iemand met dementie.
