Hoe werkt de soa-test?

Vaak merk je er nauwelijks of niets van wanneer je wordt besmet. Soa's worden overgedragen via sperma, bloed, vaginaal vocht of de slijmvliezen. Slijmvliezen zitten onder andere in de mond, anus, penis en vagina.

Testen

Mocht je een soa opgelopen kunnen hebben, is het verstandig je te laten testen. Onbehandelde soa's kunnen namelijk grote risico's met zich meebrengen.

Chlamydia, de soa die het meest in Nederland voorkomt, kan bijvoorbeeld leiden tot onvruchtbaarheid. En wanneer je een hiv-infectie niet behandelt, is de kans groot dat je aids ontwikkelt.

Symptomen

Vooral voor vrouwen is het lastig te merken of ze besmet zijn met een soa. De klachten kunnen ook symptomen van een andere ziekte zijn.

Voorbeelden van klachten:

• Afscheiding of pus uit de vagina, penis of anus.
• Een branderig gevoel of pijn tijdens of na het plassen.
• Wratjes, blaasjes of zweertjes op of rond de penis, vagina, anus of mond.
• Jeuk in het schaamhaar, aan de vagina, anus of penis.
• Pijn tijdens of na het vrijen.
• Abnormaal bloedverlies tijdens het vrijen.

De huisarts of anoniem

Als je voor de zekerheid wilt weten of je besmet bent, kun je het beste naar de huisarts gaan. De huisarts doet zelf het soa-onderzoek. Heb je al klachten of wil je je liever anoniem laten testen, dan kan dit bij de GGD of een soa-centrum. Hiervan is er in elke regio minimaal een aanwezig.

Het advies is tien dagen nadat je onveilig seksueel contact hebt gehad naar een arts te gaan. Vanaf dat moment kan een eventuele soa opgespoord worden.

De soa-test

Een soa-onderzoek begint meestal met een gesprek. Een arts of verpleegkundige vraagt naar eventuele klachten. En naar de manier waarop en met wie je hebt gevreeën. Op basis van je antwoorden wordt bepaald welk onderzoek nodig is. Hierover krijg je altijd eerst uitleg. Als je klachten hebt zal de arts of verpleegkundige je onderzoeken en kijken of er symptomen van een soa te zien zijn. Zoals afscheiding of huidafwijkingen.

Het material voor het soa-onderzoek kun je meestal zelf verzamelen. Bij mannen kunnen veel soa’s kunnen worden aangetoond door hun plas te onderzoeken. Het liefst de ochtendurine of het eerste deel van de plas. Dit vang je op in een potje. Om chlamydia en gonorroe aan te tonen, is urineonderzoek voor mannen net zo betrouwbaar als een uitstrijkje van de plasbuis.

Bij vrouwen is het urineonderzoek iets minder betrouwbaar dan een zelf afgenomen uitstrijkje uit de vagina. Voor een uitstrijkje van de vagina ga je met een wattenstaafje naar binnen en strijk je 10 seconde over de wand van de vagina. Een onderzoek met de eendenbek is alleen nodig als je klachten hebt.

Soms wordt bij mannen met een wattenstaafje vocht uit de plasbuis afgenomen. Dit kan nodig zijn als je afscheiding hebt uit de penis of pijn bij het plassen. Dat uitstrijkje wordt onderzocht op gonorroe. Over het algemeen geen pijn. Vroeger werd een dieper uitstrijkje uit de penis genomen, maar dat is niet meer het geval. In sommige gevallen wordt ook een uitstrijkje gemaakt uit de anus of de keel.

Sneltest

Ook geef je een buisje bloed af, zodat ze kunnen zien of je met syfilis, hepatitis B of hiv besmet bent. Veel GGD's gebruiken de hiv-sneltest. Deze test geeft binnen 15 minuten de uitslag. Het bloed, de urine en/of de afscheiding worden verder in een laboratorium onderzocht.

Steeds vaker hoor je over soa-zelftests. Wil je niet naar een je huisarts of een GGD gaan, dan kan zo'n zelftest een alternatief zijn. Een zelftest is echter nooit een vervanging voor een consult bij een arts of verpleegkundige. Houdt er ook rekening mee dat er altijd kans is op een onjuiste uitslag.

Als je een zelftest koopt kies er dan bij voorkeur eentje die je op moet sturen naar een laboratorium. Let er ook op dat de test een duidelijke instructie heeft. Ga met klachten altijd naar een arts.

De uitslag

Het duurt meestal een weken voordat alle uitslagen binnen zijn. Afhankelijk van waar je je hebt laten testen, krijg je soms zelfs al direct de eerste uitslagen te horen. Voor alle uiteindelijke uitslagen word je meestal gebeld. Sommige GGD's sms-en de uitslag of je kunt via een persoonlijke code op internet kijken.

Behandeling

Als blijkt dat je een soa hebt, is het belangrijk dat je meteen met de behandeling begint. Meestal krijg je een antibioticakuur, maar soms is een andere behandeling nodig.

Voor syfilis krijg je bijvoorbeeld een aantal peniceline-injecties, en schaamluis wordt met een crème behandeld. Tijdens de behandeling kun je beter niet, of met een condoom, vrijen. Zo krijgt je lichaam de tijd om te herstellen en voorkom je dat je de soa alsnog naar een ander persoon verspreidt.

De meeste soa's zijn te genezen en na de behandeling ben je dus van ze af. Maar sommige soa's, zoals herpes genitalis en genitale wratten, raak je nooit meer kwijt. Het virus blijft in je lichaam aanwezig en de symptomen kunnen terugkomen. Dit gebeurt vooral als je weerstand lager is, wanneer je bijvoorbeeld ziek bent.