Wat doet voeding voor je huid?

Met een oppervlakte van twee vierkante meter is de huid een van je grootste organen. De huid  beschermt tegen warmte, kou, straling, schadelijke stoffen en ziekteverwekkers van buiten­af. Dankzij de zenuwuiteinden en tastzintuigen in je huid neem je pijn-, tast-, warmte- en kouprikkels waar en de zweetklieren ­helpen bij het reguleren van je lichaamstemperatuur. In de huid wordt onder invloed van zonlicht vitamine D aangemaakt, belangrijk voor het behoud van sterke botten en tanden. Onderhuids sla je ook nog eens energie op in de vorm van een vetlaagje.

Gezonde leefstijl

Met het ouder worden ontkom je er niet aan dat je huid dunner en slapper wordt. Sommige mensen hebben daarnaast hun leven lang last van rosacea en acne, met daarbij periodes waarin de klachten erger zijn dan anders – voor vrouwen bijvoorbeeld tijdens de overgang. Er zijn ook mensen die jarenlang worstelen met atopische dermatitis, een vorm van eczeem. Lastig, op z’n zachtst gezegd. Het goede nieuws is dat je huid met een gezonde voeding en leefstijl aanzienlijk kan opknappen.

“Een gezonde huid begint bij een evenwichtig voedingspatroon, met een variatie aan groenten, fruit, noten, peulvruchten, vlees(vervangers), vis, zuivel(vervangers), volkoren graanproducten, oliën en vetten”, zegt diëtiste Inge Backx. Onderzoekers van het Erasmus MC in Rotterdam constateerden in een onderzoek onder ruim 1700 deelnemers dat een gezond voedingspatroon met veel groenten, fruit en vis bij vrouwen boven de 50 gerelateerd was aan minder rimpels in het gezicht. De antioxidanten in groente en fruit bieden mogelijk bescherming tegen huidveroudering veroorzaakt door de zon, aldus de onderzoekers.

“Er is een verband, maar er is niet per se sprake van oorzaak en gevolg”, benadrukt voedingswetenschapper Samantha Jordaans. “Je kunt dus niet concluderen dat je minder rimpels krijgt als je meer groente en fruit gaat eten. Om daarover iets concreets te kunnen zeggen, zijn interventiestudies nodig.” Bij interventiestudies volgen onderzoekers twee of meer groepen mensen in de tijd, waarbij de ene groep een bepaald dieet volgt en de andere groep niet. Opvallend genoeg werd in de Rotterdamse studie het verband tussen een hoge consumptie van groente, fruit en vis niet gevonden bij mannen. “Dat kan te maken hebben met een verschil tussen wat mannen en vrouwen eten, en met het rimpelpatroon dat bij hen ontstaat in de huid”, zegt Jordaans.

Alcohol en de huidbarrière

Voor alcohol geldt het tegenovergestelde als voor fruit: je krijgt er juist meer rimpels van. Backx: “Alcohol drinken beïnvloedt de groei van de keratinocyten (hoorncellen) in de opperhuid, zo blijkt uit onderzoek. Dat kan bijdragen aan een verminderde barrièrefunctie en daarmee aan een grotere doorlaatbaarheid van de huid. Ziekteverwekkers en verontreinigingen van buitenaf kunnen hierdoor de huid gemakkelijker binnendringen. Vocht kan er gemakkelijker uit, wat mogelijk bijdraagt aan een droge huid.”

Alcohol beïnvloedt ook het metabolisme van triglyceriden en cholesterol in ons lichaam en daarmee de lipidensamenstelling van de huid. “Minder of helemaal geen alcohol drinken kan, in combinatie met voldoende vetzuren in de ­voeding, helpen die huidbarrière te herstellen”, aldus Backx. Een verstoord alcoholmetabolisme kan ook leiden tot pigmentvlekken door een verstoorde pigmentatie in de huid, blijkt uit laboratoriumstudies. “Waardoor dit precies komt, is nog onduidelijk.”

Niet te heet bij rosacea

Er zijn mensen die denken dat histamine, een stof in rode wijn, chocolade, thee, bepaalde soorten kaas en specerijen, leidt tot rosacea: een inflammatoire aandoening gekenmerkt door roodheid, kleine uitgezette bloedvaatjes, bultjes en puistjes in het gezicht. Hiervoor bestaat geen wetenschappelijk bewijs. Wel zijn er studies die laten zien dat pittig eten, hete thee en koffie en alcohol de rosacea mogelijk triggeren. “Deze effecten lijken individueel bepaald, dus enige nuancering is op zijn plek”, benadrukt Jordaans. Sommige onderzoekers vermoeden dat het stofje epigallocatechinegallaat (EGCG) in niet­gefermenteerde (groene) thee een rol speelt bij vaatverwijding. Ook het drinken van hete thee zou voor opvlamming kunnen zorgen. “Heb je veel last van rosacea, experimenteer dan eens met het drinken van gefermenteerde (zwarte) thee en laat thee wat afkoelen voordat je hem drinkt”, adviseert Jordaans.

Huidproblemen en de darmen

Een aantal onderzoeken wijst erop dat mensen met rosacea vaker kampen met darmproblemen dan mensen zonder rosacea. “De rol van voeding is complex en studies spreken elkaar soms tegen. Er is dus meer onderzoek nodig om hier met zekerheid iets over te kunnen zeggen”, aldus Jordaans. “Heb je last van rosacea en darmproblemen, dan kun je natuurlijk wel met je diëtist overleggen hoe je je voeding kunt aanpassen voor een optimale darmgezondheid.”

Hetzelfde geldt voor atopische dermatitis, een vorm van eczeem die gepaard gaat met een ontstekingsreactie. De aandoening ontstaat waarschijnlijk door een combinatie van factoren, variërend van erfelijkheid en voedselallergenen tot irriterende stoffen in shampoo, kriebelende kleding en het weer. “Net als bij mensen met rosacea heeft ook deze groep baat bij een evenwichtig voedingspatroon. Daarnaast zijn vocht, vitamines, zink, selenium en essentiële vetzuren cruciaal voor een goede huidbarrière”, zegt Jordaans.

Acne en omega-6

Bij acne raken de talgklieren in de huid verstopt of ontstoken. Voeding is géén veroorzaker van acne, maar kan wel indirect een rol spelen bij de ernst van de aandoening. “Onderzoekers vermoeden een verband tussen voedingspatronen met grote hoeveelheden omega-6-vetzuren en verhoogde ontstekingsniveaus in het lichaam, dit zou ook invloed kunnen hebben op acne”, zegt Backx. “Er zijn nog wel meer gerandomiseerde interventiestudies nodig om daadwerkelijk een effect aan te tonen.” Zeker is dat het westerse voedingspatroon naar verhouding veel maïs- en sojaolie – rijk aan omega-6-vetzuren - bevat en weinig voedingsmiddelen met omega-3-vetzuren, zoals vette vis en walnoten. “De verhouding wordt nu geschat op 17:1, die zou volgens sommige onderzoekers meer in evenwicht moeten zijn.”

Ook een hoge inname van suikers zou acne kunnen triggeren. “Heb je last van acne? Let dan extra op wat je eet en houd een eet- en huiddagboek bij. Zo kun je zien welke voedingsmiddelen de acne verergeren en je voedingspatroon daarop aanpassen”, aldus Backx.

Combinatie van stoffen

Bij rosacea, acne en atopisch eczeem bieden supplementen soms een mooie aanvulling op behandelingen door een huidspecialist. Zo kunnen omega-3-vetzuren oculaire rosacea - waarbij de huidaandoening gepaard gaat met oogklachten zoals roodheid, jeuk en wazig zien – verminderen, en zijn er studies die wijzen op een positief effect van zinksupplementen bij acne. Suppletie met vitamine D, omega-3-vetzuren, plantaardige oliën en probiotica kan daarnaast eczeem helpen voorkomen en verminderen.

“Ook hierbij geldt: er is meer onderzoek nodig om voeding en supplementen daadwerkelijk in te zetten als vervanging voor een reguliere behandeling met medicijnen of zalf”, benadrukt Backx. In bestaande studies zijn vaak zeer hoge doseringen gebruikt die in Nederland niet zijn toegestaan in supplementen.

Kies je voor supplementen, zorg er dan in ieder geval voor dat je producten neemt die goed per dagdosering zijn verpakt. “Onder invloed van zonlicht en zuurstof gaat de kwaliteit vaak snel achteruit”, zegt Backx.

Let er bovendien op dat je niet zomaar van alles naast elkaar gaat slikken, want ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ geldt zeker niet voor alle supplementen. Win dus betrouwbaar, objectief advies in voordat je met supplementen begint.

Stress voorkomen

Misschien wel het belangrijkste van alles: “Zorg goed voor jezelf, met een gevarieerde voeding, voldoende slaap en niet te veel stress. Laat alcohol en sigaretten staan en bescherm jezelf tegen de zon. Daarmee ben je al een eind op weg naar een gezonde huid.”

Diëtiste Inge Backx is medeoprichter van het Kennisinstituut voor Voeding en Huid (KIVH), Skinuals Exclusive Supplements en eigenaar van de Dermis Health Group.  Voedingswetenschapper Samantha Jordaans is medeoprichter, schrijver en spreker bij het Kennisinstituut voor Voeding & Huid en Skinuals Exclusive Supplements.

Dit artikel verscheen eerder in +Gezond juni 2022. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai!