Financieel misbruik van ouderen. Deze, onbekendere vorm van ouderenmishandeling komt helaas vaak voor. Dat er ongemerkt duizenden euro's van een bankrekening verdwijnen, blijft voor buitenstaanders vaak verborgen. Door het tijdig regelen en vastleggen van financiële zaken voorkomt u dat u later in de problemen komt en er misbruik van u gemaakt kan worden. En houdt u zelf de regie in handen.
Wie gezond van lijf en leden is denkt wellicht 'dat gebeurt mij niet'. Maar wat als u een hersenbloeding krijgt, dement wordt of het fysiek niet zo gemakkelijk meer aankunt? Dan nog iets regelen is erg lastig, of zelfs onmogelijk.
Het voorkomen en signaleren van dit relatief onzichtbare misbruik is een van de onderdelen in het actieplan 'Ouderen in Veilige handen', opgesteld door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Uit dit plan ontstonden in september 2013 zeven pilots waarin onder andere door het notariaat, de Rabobank, de politie, het Steunpunt Huiselijk Geweld en gemeenten wordt uitgezocht hoe men het beste kan samenwerken om financieel misbruik van ouderen te bestrijden. Deze pilots kijken naar manieren hoe je ouderen hiervan bewust kunt maken, maar stellenook actie- en stappenplannen op voor organisaties, bedrijven en instellingen die een vermoeden hebben van (financieel) misbruik.
Regel je zaken
Nienke Boomsma, jurist bij Rabobank Nederland: "Financieel misbruik van ouderen kan het beste worden bestreden wanneer partijen samenwerken. Dat zien alle bij de pilots betrokken partijen ook in. Maar hoe pak je dat het beste aan? Hoe ga je om met het spanningsveld tussen privacy van de klant, en zorgplicht van de bank? Wat kun je doen wanneer je ongeregeldheden signaleert, bijvoorbeeld een neef die met een volmacht van zijn tante forse bedragen van haar spaarrekening naar zijn eigen rekening overmaakt? Mag een bank dat melden bij een Steunpunt Huiselijk Geweld? Voor ouderen, hun familie en hulpverleners is het goed om te weten wat mogelijk is om bij het vermoeden van misbruik de risico’s te beperken, want dat is best veel. Zo kun je de limiet van een bankpas verlagen, een zakgeldrekening instellen of de volmacht beperken tot de betaalrekening, zodat het spaargeld niet gebruikt kan worden."
[ITEMADVERTORIAL]
Notaris Jef Oomen van Huijbregts Notarissen & Adviseurs vult aan: "Ook kun je een levenstestament maken, een prima middel om, wanneer je het nog kunt en nog wilsbekwaam bent zoals dat heet, allerlei dingen vooraf te regelen. Je kunt er van alles in vastleggen voor het moment dat je niet meer zelf kunt handelen. Zoals wie jouw belangen behartigt en wie daar toezichthouder op is. Door dit notarieel vast te leggen is dit bovendien afdwingbaar, en dat is voor veel mensen een fijn idee."
Boomsma en Oomen benadrukken het belang van goede voorlichting en zien daar al successen.
Zo is het aantal levenstestamenten het afgelopen jaar enorm gestegen, al loopt, volgens Oomen, Nederland nog sterk achter op de ons omringende landen. "Preventie, bewustwording, een omslag in denken...niet alleen bij mensen, maar ook bij de diverse instanties en organisaties. Dat zijn zaken waar het in deze pilots om draait ", aldus de notaris. "We moeten partijen bij elkaar brengen, met elkaar in gesprek gaan en ontdekken waar knel- en pijnpunten zitten. Zo kunnen we met zijn allen toewerken naar oplossingen."
Een van die lastige punten is dus die privacy. Nienke Boomsma: "Om bankmedewerkers die een ‘niet-pluis-gevoel’ hebben te helpen, is binnen Rabobank een eigen meldcode gemaakt. Aan de hand van een stappenplan kunnen bankmedewerkers bepalen of ze bij het Steunpunt Huiselijk Geweld melding kunnen maken van misbruik."
Praktische instructies
Boomsma: "Het doel van de pilots is te komen tot een soort 'best practices': duidelijke en praktische instructies voor partijen als banken, notarissen, politie en hulpverleners die financieel misbruik proberen te bestrijden."
Jef Oomen: "Samenwerking tussen alle partijen is heel belangrijk. Daar zetten we ons de komende periode, in de eindfase van de pilots, nog eens extra voor in. Door samenwerking kun je kruisverbanden leggen en sneller ingrijpen als dat nodig is. Maar preventie blijft het belangrijkst. Nemen mensen zelf de regie in handen dan zal het aantal meldingen van financieel misbruik afnemen. Ik zeg maar zo: een oudere met verstand houdt de regie in eigen hand."
| De pilots worden uitgevoerd in zeven gemeenten 's-Hertogenbosch, Gouda, Haarlem, Rotterdam, Groningen, Almere en Ede en lopen tot eind 2014. Vervolgens worden de ervaringen beschikbaar gesteld aan alle gemeenten. |
| Vergrijzing is de voornaamste oorzaak dat het aantal mensen dat niet meer in staat is om zelf hun financiële zaken te regelen, toeneemt. In 2025 kent Nederland 3,5 miljoen mensen van 65 jaar of ouder. Daarvan is een groot deel ouder dan 80 jaar.
De tweede oorzaak is toename van het aantal mensen met dementie. Naar schatting heeft in 2040 een half miljoen mensen dementie. In 2050 wordt een piek bereikt van ruim 565.000 mensen.
De komende jaren zal er een verschuiving plaatsvinden van een verzorgingsstaat naar een participatiemaatschappij waardoor steeds meer mensen zelfstandig blijven wonen. Dit vraagt misschien om andere oplossingen om financieel misbruik te voorkomen en aan te pakken. Ouderen die zelfstandig blijven wonen, vinden het bijvoorbeeld soms moeilijk de juiste mensen of instanties te vinden die ingeschakeld kunnen worden om de financiële belangen te behartigen. |
| Handige brochure van de Rabobank over extra hulp bij bankzaken. |
| Handige informatie notariaat. |
