Interview Wieteke van Dort: 'Ik stort me op alles wat ik leuk vind'

Dit interview komt uit Plus Magazine, editie januari 2024. Op Plusonline.nl bieden we iedereen de kans gratis kennis te maken met Plus Magazine. Hét maandblad bomvol informatie en inspiratie. Maar deze artikelen, dossiers en columns maken kost veel tijd en geld. Wilt u meer? Overweeg dan ook een abonnement op Plus Magazine.

Wieteke van Dort (16 mei 1943 - 15 juli 2024), geboren in Soerabaja, was vooral bekend als actrice, zangeres en cabaretière. Wieteke van Dort woonde met haar man Theo Moody - die vlak voor haar overleed - in Den Haag. Van Dort emigreerde in 1957 naar Nederland en begon haar carrière in de jaren 60. De doorbraak kwam met het tv-programma De Stratemakeropzeeshow, waarin ze haar bekendste personage Tante Lien creëerde. Van 1979 tot 1981 gloreerde haar alter ego in de De Late Late Lien Show. Van Dort was ook op de radio te horen met het programma Radio Lawaaipapegaai. Naast haar tv- en muziekwerk was ze actief in het theater en schreef ze kinderboeken. De onlangs verschenen film 'Verliefd op Bali' was haar laatste creatieve project.

Als meisje van 14 verliet u Indonesië, dit jaar keerde u terug als ‘oud omaatje’ voor uw filmrol in Verliefd op Bali. Hoe kwam u destijds in Nederland terecht?

“We waren er nog nooit geweest. In 1957 verheugden we ons op een zomervakantie, maar mijn eerste indruk was de kou. Ik had zakgeld gespaard om spulletjes te kopen, klompjes en zo. In oktober bleek echter dat we vanwege de onlusten niet terug konden. President ­Soekarno nationaliseerde alle bedrijven, nam de huizen en grond in beslag. 

De rubberfabriek van mijn vader, ons huis en de auto waren weg, we waren alles kwijt. Natuurlijk zaten we in de put, maar mijn ouders hebben dat voortreffelijk opgevangen: ‘We hebben dit land en elkaar nog en beginnen gewoon weer op nul.’”

Ik stort me op alles wat ik leuk vind en ga ervan uit dat ik het kan – behalve fietsen. Ik ben geen twijfelaar en verwacht altijd het beste. Dat heb ik te danken aan mijn achtergrond.

Hoeveel ‘Indië’ zit er nog in u? U hebt zichzelf eens getypeerd als ‘witte indo’.

“Heel veel. Er zit Indisch bloed in onze familie, dat is aan me te zien en ik praat ook zo. Als ik optreed als Tante Lien, word ik meteen ­geaccepteerd als indo, maar ik ben ook wit. Ik ben een kind van twee culturen, heb een moederland en een vaderland. Ik ben gewoon een Indisch kind dat hier opgroeide, maar het verleden vlak je niet uit. Ik geloof ook in ­allerlei bovennatuurlijke krachten, dat maakt je sterk. En als ik iets negatiefs meemaak, leg ik dat gewoon weg.”

Waarom wilde u actrice worden?

“Van kinds af aan heb ik op het toneel ­gestaan. Mijn moeder was een begaafd ­regisseuse en heeft veel kinderoperettes in Soerabaja gedaan. Ik wilde naar de toneelschool, maar de directeur vond dat ik eruitzag als een kuiken dat pas uit het ei kwam en dat ik eerst maar eens wat anders moest gaan doen. Ik volgde een fantastische opleiding tot kleuterleidster, maar mijn moeder stimuleerde me om door te gaan met toneel en het schrijven van liedjes en verhalen. Uiteindelijk heb ik twee jaar op de toneel­academie gezeten. Mijn zangleraar maakte me attent op de audities van Wim Kan, waarna ik mocht optreden bij hem en Corry Vonk. Daar heb ik veel geleerd. We waren dol op elkaar en Wim was getuige bij mijn huwelijk. Daarna ging het eigenlijk heel snel.”

Getty Images

Wieteke van Dort met haar man, Theo Moody

U trad op met theatergrootheden als Willem Nijholt, Aart Staartjes, Joost Prinsen en tal van anderen.Naast het acteerwerk schreef u boeken, u nam cd’s op en u schildert. Het ontbrak u nooit aan zelfvertrouwen. Waarin lijkt u op uw personages?

“Ik heb van allen wel wat. Tante Lien zit natuurlijk in me. Vroeger praatten mijn broertje en ik zoals zij, we hadden een heel eigen Indisch accent. We wonnen ooit een opstelwedstrijd en mochten ons verhaal voor de radio vertellen. Mijn moeder had zich ‘rot geschaamd’, terwijl ze zelf ook zo sprak. Ik heb het nooit vervelend gevonden om als Tante Lien gezien te worden, het is juist leuk en een eer.”

‘Teruggaan naar de tropen grijpt me altijd heel erg aan’

Werd Tante Lien een soort alter ego voor Indische Nederlanders? Een symbool van nostalgie naar vervlogen tijden?

“Zeker, ik spreek weleens ouderen die nog steeds heimwee hebben en ik herken dat. Ook ik had destijds heimwee. Tot mijn beste vriendin Cytha zei: ‘Daar moet je mee ­ophouden, je woont nu hier.’ Toen begon ik het leuk te vinden. Maar ik ben wel 25 keer teruggegaan, ook naar Bali, het is lekker thuiskomen in de tropen. Het grijpt me altijd heel erg aan, terug naar mijn oorsprong, en eenmaal daar ben ik geen Nederlander meer. Bij het aankomen en weggaan voel ik altijd een soort ontroering. Maar verdriet, nee. Ik weet dat ik terug zal komen.”

Dit keer was u er voor filmopnamen.

“En dat verliep heel anders dan verwacht, omdat mijn man in het ziekenhuis werd opgenomen met een longontsteking. Ik kon niet bij hem blijven, omdat ik moest spelen. Gelukkig vonden we een verpleegster die hem continu verzorgde. Ondertussen was de filmploeg al naar huis, maar voor ons duurde de terugkeer door dit alles langer. Maar dat heeft de ANWB voortreffelijk geregeld. En mijn man maakt het weer goed.”

‘Als iemand je een loer draait, moet je diegene meteen zegenen en vergeven’

Als actrice speelt u altijd vrolijke, feelgood-rollen. Maar de ‘echte’ wereld ziet er anders uit. Maakt u zich zorgen?

“Wie niet. Al die oorlogen. Wat ik doe is ­bidden. Dan denk ik aan een specifiek deel van de wereld en vraag: ‘Lieve Heer, stuur alstublieft vrede naar…’ Ik blijf geloven in het goede en dat we allemaal op onze eigen manier ons steentje kunnen bijdragen. Ik lees er veel boeken over. Als iemand je een loer draait, moet je diegene meteen zegenen en vergeven. Dan zit je er zelf niet mee. Maar ik snap dat niet iedereen dat kan opbrengen.”

Bent u sociaal of politiek geëngageerd?

“Vroeger wel, ik was zelfs lid van de Natuurwetpartij, want van en in de natuur word ik gelukkig. Maar we kregen slechts een halve zetel, dus dat maakte weinig indruk.”

Uw werk als actrice deed dat wel. Tijdens uw lange loopbaan ontving u talloze prijzen en onderscheidingen. U bent onder meer geridderd in de Orde van Oranje-Nassau.

“En ik kreeg het Ereteken voor Verdienste uitgereikt voor al mijn optredens voor veteranen. Dat krijgt een vrouw eigenlijk nooit en daar ben ik apetrots op.”

Wat is het mooiste waar u op terugkijkt?

“Een kind krijgen. Een feestelijke ervaring, ondanks een zware bevalling. Maar zo’n baby die uit je buik komt, is toch een wonder.”

Hoe combineerde u werk en privé?

“Mijn man Theo en ik zijn al 53 jaar bij elkaar. Toen we trouwden had hij al twee kinderen en samen kregen we nog een zoon. Ik hield meteen op met ’s avonds werken, als moeder kun je niet om vier uur ’s middags de trein naar Nijmegen nemen om op te treden. Dus heb ik jarenlang alleen voor radio en tv gewerkt. Toen de kinderen groter waren, ging ik weer optreden. Op een gegeven moment ben ik wel opgehouden met autorijden en nu wordt er een chauffeur voor me geregeld.”

Getty Images

Wieteke van Dort met Anneke Gronloh

Wat doet u verder nog dit jaar?

“Ik speel nu met de Indische acteur Ricky Risolles in zijn nieuwe productie Dat heeft zo’n Indo tòg niet nodig… Na afloop praten we steeds een uur lang met de toeschouwers. Ik voel me zeer betrokken bij de Indonesische gemeenschap. In Indische bejaardenhuizen maak ik voor ik optreed een praatje met de mensen in de zaal. Ik maak altijd tijd voor ze en ben vaak tot tranen toe geroerd als zij ook ontroerd raken.”

Waar haalt u op uw 80ste de inspiratie en de energie vandaan?

“Iedere middag een dutje. Ik kan overal en in elke stoel slapen en daarna ben ik weer energiek. Dat heb ik thuis van mijn ouders geleerd. Verder ga ik door tot ik erbij neerval. Maar liefst pas over een paar jaar.”

'Dit ga ik anders doen in 2024.'

“Ik ga proberen om vijf kilo af te vallen. Ik ben dol op lekker eten, chipolatataart van de banketbakker om de hoek, en ik snoep graag. Vooral dat laatste wil ik minderen. Ik ben toch wel een beetje ijdel en vind het mooier als mijn buikje wat minder is.”

Op Plusonline.nl bieden we iedereen de kans gratis kennis te maken met Plus Magazine. Hét maandblad bomvol informatie en inspiratie. Maar deze artikelen, dossiers en columns maken kost veel tijd en geld. Wilt u meer? Overweeg dan ook een abonnement op Plus Magazine.