Het verzorgingshuis gaat dicht, wat nu?

Vroeger was het een helder toekomstbeeld: wie oud was, verhuisde naar een kamer in het verzorgingshuis. Lange gangen, rammelende koffiekarren, overal dezelfde vloerbedekking en weinig meer in de melk te brokkelen over je eigen leven. Die tijd is voorbij. Veel verzorgingshuizen sluiten de komende jaren de poorten omdat voor deze huizen sinds 1 januari geen nieuwe zorg-indicaties meer worden afgegeven. Alleen degenen die intensieve 24-uurszorg nodig hebben, worden nog opgenomen in een verpleeghuis.

Schuldig voelen

Mensen die vroeger in een verzorgingshuis zouden gaan wonen, blijven nu vooralsnog thuis wonen. En daarmee krijgen buren, familie en vrienden de verantwoordelijkheid voor mantelzorg op hun bordje geschoven, al of niet aangevuld met thuiszorg. Negen op de tien Pluslezers vindt het een slechte zaak dat verzorgingshuizen sluiten. 44 procent vreest in de toekomst problemen voor zichzelf, hetzij als mantelzorger hetzij als hij/zij zelf hulp nodig zal hebben.

[ITEMADVERTORIAL]

Ontoereikendheid
Mantelzorgers denken vooral dat ze zich ­vaker schuldig zullen voelen over de ontoereikendheid van hun hulp en dat ze zich ­vaker zorgen zullen maken, bijvoorbeeld over de veiligheid van degene voor wie ze verantwoordelijk zijn. Een Pluslezer: “Ik ­verzorg een mevrouw van 95 jaar. Ik kan daar niet 24 uur per dag zijn, dus vind ik haar toestand onveilig.” Voor 37 procent van de Pluslezers had alles daarom bij het oude mogen blijven: wie oud is, gaat in een kamer in een verzorgingshuis wonen, krijgt er op tijd ‘zijn natje en zijn droogje’ en de zorg die nodig is. Een Plusl­ezer: “Opname in een verzorgingshuis is voor de familie een geruststelling. Mijn moeder vond het heerlijk. Wij hoefden niet bang te zijn dat ze zou vallen en zonder hulp ergens zou liggen.” Maar het merendeel der Pluslezers vindt die terugkeer naar vroeger tijden te gortig. Men bepleit dat de goede kwaliteiten van verzorgingshuizen bewaard blijven. Maar dan wel in een eigentijds jasje.

HOE ZIET MIJN TOEKOMST ERUIT?
Acht op de tien Pluslezers willen met aanpassingen, diensten aan huis en thuishulp zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Als dat niet meer kan:

Wanneer is voor u de grens bereikt om thuis te blijven wonen?

1. Als de zorg voor anderen (mantelzorgers/zorgverleners) te zwaar wordt. (55%)
2. Als ik me onveilig zou gaan voelen. (50%)
3. Als ik zou vereenzamen. (47%)
4. Als ik niet meer zelfstandig naar buiten zou kunnen. (37%)
5. Als mijn partner zou overlijden. (18%)

Wat zou voor u een redelijk alternatief zijn?

1. Verhuizen naar een zorgappartement. (75%)
2. Verhuizen naar een senioren- of aanleunwoning. (68%)
3. Verhuizen naar een serviceflat. (50%)
4. Verhuizen naar een woongroep. (28%)
5. Met vrienden gaan samenwonen. (17%)
6. Verhuizen naar particulier verzorgingshuis. (15%)
7. Intrekken bij kinderen. (2%)

Experimentele basis

8 procent van de Pluslezers is zich op dit moment aan het oriënteren op een andere woning. Maar ja… waarheen? In de meeste gemeenten is een tekort aan aanleunwoningen en seniorenwoningen. Een Pluslezeres: “Er moet toch een andere vorm te vinden zijn voor mensen die gezondheidsklachten beginnen te krijgen? Een soort tussenvorm? Een flat voor ouderen die zelfstandig wonen, maar wel een beroep kunnen doen op iemand bij eventuele problemen. Geen serviceflat, want die is te duur en dat vind ik een stap te ver.”

Tussenvorm
Zo’n tussenvorm zijn de zogenaamde ‘zorg-appartementen’ of ‘appartementen voor verzorgd wonen’, die op kleine schaal en vaak nog op experimentele basis overal in Nederland in de leegstaande kamers van verzorgingshuizen worden gebouwd. Zelfstandige studio’s of tweekamerappartementen met een eigen voordeur. Sociale woningbouw, dus ­bereikbaar voor de kleine portemonnee, met arrangementen voor zorg die naar eigen believen kunnen worden uitgebouwd. Vanaf €350 per maand, ook betaalbaar – eventueel met een huurtoeslag – als je alleen AOW hebt. Aan belangstelling geen gebrek. 81 procent van de ondervraagden wil in een zorgappar­tement wonen, als het onverhoopt nodig mocht zijn.

Slechte reputatie

Een alternatief voor verzorgd wonen is het zogenaamde woonzorgcomplex. Dat zijn zelfstandige woningen in de buurt van een verzorgingshuis, waar vaak ook zorgvoorzieningen beschikbaar zijn en extra diensten, zoals een restaurant en servicediensten. Helaas hebben ook sommige woonzorgcomplexen last van het sluiten van het verzorgingshuis, omdat dan meteen allerlei voorzieningen in de knel komen. Serviceflats hebben een slechte reputatie. Het zijn nogal eens koopwoningen, en daar zadel je het nageslacht mee op. Bovendien zijn de servicekosten vaak hoog en de gebouwen nogal eens verouderd. Het goede nieuws is dat er een kentering op gang komt. Nu al zie je dat appartementen worden gemoderniseerd en servicekosten verlaagd. Veel diensten kunnen tegenwoordig ook apart ingekocht worden.

Dankbare taak

En verder? Het ombouwen van verzorgingshuizen is een kortetermijnoplossing om leegstand tegen te gaan, maar over vijf à tien jaar is er een nieuwe generatie ouderen die hogere wooneisen stelt en geen genoegen neemt met een studio of appartement van 25 tot 50 vierkante meter. Er moet méér variatie komen, zeggen deskundigen, juist voor degenen met een lichte zorgvraag, die tussen het verpleeghuis en zelfstandig wonen in belanden. Pluslezers onderschrijven dat van harte. 62 procent vindt dat er nu te weinig variatie is op de woningmarkt. Hier ligt kortom een dankbare taak voor gemeenten, woningbouw­corporaties en zorginstellingen. Aan de slag!

Met dank aan Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg (KCWZ). De cijfers zijn afkomstig uit een onlineonderzoek onder 1038 Plus­lezers. Op www.degidsvoormantelzorgers.nl volgt Plus Magazine de ontwikkelingen op het ­gebied van verzorgd wonen op de voet.