Zo krijgt je relatie weer vleugels

1. Blijf met elkaar praten

Natuurlijk heb je het met elkaar over de dagelijkse zaken, maar hoe vaak praat je over wat je echt bezighoudt? Ineke (66) en John (68) leefden al jaren langs elkaar heen. Bovendien dronk John te veel, maar hun gesprekken daarover liepen op niets uit. Van de stress kreeg Ineke meer last van reuma. Toen John door de drank diabetes dreigde te krijgen en besloot met hulp af te kicken, werden ze doorverwezen naar relatietherapeut Servaas van Oosterhout.
Ineke: “Het was een eyeopener. Al zijn we 45 jaar bij elkaar, toch kwamen er dingen boven water die we niet van elkaar wisten.”
John: “We zijn allebei geen praters. Als ons iets dwarszat, dachten we liever: vooruit dan maar. Toen we nog werkten, zagen we elkaar weinig. En toen ik met pensioen ging, dacht ik: ha fijn, rust.”
Ineke: “Ik had verwacht dat we dan sámen leuke dingen en het huishouden zouden doen.”
John: “Maar ik zat liever binnen in mijn stoel.”
Ineke: “Dus had ik me gestort op vrijwilligerswerk.”

Aanhankelijker
Van de therapeut moesten John en Ineke weer écht met elkaar gaan praten.
John: “Dat is normaal, zou je zeggen, maar als je eenmaal samen zo’n afslag hebt genomen…”
Ineke: “We hebben langzaam geleerd om opener over onze emoties te zijn.” Ze moesten ook beter naar elkaars wensen luisteren.
John: “Even mee boodschappen doen, naar de bibliotheek; dankzij de therapie probeer ik nu minder vaak ergens onderuit te komen. Niet dat ik altijd zin heb, zeker niet als we vroeg opstaan om te trainen voor de Vierdaagse, maar achteraf ben ik wel blij dat ik het gedaan heb. Ook fysiek voel ik me veel beter, het gevaar van de diabetes is afgewend.”
Ineke: “De reuma is onveranderd, maar dat komt doordat ik nog steeds naar de goede mix van medicijnen zoek. Ik hoop dat dat ook minder wordt. We voelen ons nu wel prettiger bij elkaar en zijn een stuk aanhankelijker geworden.”
John: “We laten meer van onszelf zien. Zonder therapie waren we nu waarschijnlijk gescheiden.”

Stel je kwetsbaar op
Therapeut Servaas van Oosterhout (50): “Het voordeel van ouder worden en nog steeds samen zijn, is dat je een sterke basis hebt. Anders was zo’n lange relatie nooit gelukt. Je laat elkaar niet zomaar in de steek, je bent echt maatjes. Maar het nadeel kan zijn dat je liever stilzwijgend akkoord gaat met problemen om pijn en lastige emoties te voorkomen, dan dat je ze aanpakt.” Dat was ook het geval bij John en Ineke. Ze waren gestopt om met elkaar te praten over hun verlangens en teleurstellingen. In gesprekken met Servaas kwamen ze erachter dat ze allebei bang waren om afgewezen te worden. Van Oosterhout: “De kunst was om dat veilige patroon te doorbreken en weer open te gaan staan voor elkaar. Allereerst door beter naar zichzelf te kijken, en hun eigen pijn en angst niet weg te stoppen. De tweede stap was om elkaar te vertellen wat ze echt voelden. Dat kan eng zijn, want je stelt jezelf kwetsbaar op, maar ook mooi; je kunt weer genieten van elkaar.”

2. Accepteer jullie verschillen

Wie zelf rustig en verlegen is, kan helemaal opbloeien van een extraverte partner. Maar wat als karakterverschil twee partners uit elkaar drijft? Hoewel Chris (67) en Annemarie (57) altijd al heel verschillend waren, zorgde Chris’ ziekte ervoor dat die verschillen bijna een einde maakten aan hun relatie.
Annemarie: “Toen we zestien jaar geleden een relatie kregen, wist ik wel dat we anders waren. Maar toen er zeven jaar geleden prostaatkanker bij Chris werd geconstateerd, kwam ik erachter dat we écht een heel andere natuur hadden. Niet zeuren, doorgaan; zo ben ik zelf opgevoed. Maar Chris blijft in de negativiteit hangen. Doordat hij vanwege z’n ziekte ineens veel thuis zat, ging hij bovendien over de nare ervaringen in z’n jeugd piekeren. Maar erover praten, ho maar.”  
Chris: “Ik wilde je niet met mijn sores belasten.”
Annemarie: “Als ik zei: kom op, we gaan wat leuks doen, zei hij: ik ben te moe. Maar hoe kun je dat nou weten als je dat niet probeert? We hadden soms dagenlang ruzie. ’s Nachts lag ik er wakker van: want uit elkaar, dat wilde ik niet. Toen hij ook nog depressief werd, zijn we professionele hulp gaan zoeken.”

Stabieler
Bij therapeut David Kramer oefenden Chris en Annemarie met een andere manier van communiceren.
Annemarie: “‘Ga jij even aardappelen schillen’, zei ik vroeger, maar tegenwoordig vraag ik: ‘Als je straks zin hebt, schil je dan de aardappelen?’”
Chris: “Ik doe nu meer dingen, ook uit mezelf.”
Annemarie: “Maar áls ik wil dat er wat verandert, dan zal ik vooral degene moeten zijn die dat doet. Ik heb daar gewoon meer aanleg voor dan Chris, heeft David uitgelegd. Bovendien: ik kan wel wíllen dat Chris vroeg opstaat om leuke dingen te doen, maar wat heeft het voor zin als hij toch alleen maar geeuwend beneden zit? David heeft onze relatie stabieler gemaakt, de dagenlange ruzies zijn verdwenen. Soms zitten we als twee tortelduifjes in de wachtkamer. We blijven verschillend, maar als ik met Chris wil leven, zal ik ook met onze verschillen moeten leren leven.”

Pak het samen aan
David Kramer (48) van Tamure Relatietherapie is gespecialiseerd in relatietherapie voor 50-plussers. “Ziekte kan een relatie ingrijpend veranderen. En als je allebei niet meer werkt, kan het voelen alsof je voortdurend op elkaars lip zit. Het is logisch dat karakterverschillen dan meer naar voren komen. In therapie begonnen we om de man-vrouwverschillen inzichtelijk te maken. Annemarie voelde zich schuldig naar Chris, omdat ze veel naar haar kinderen ging. Maar bij problemen zoeken vrouwen vaak steun in sociale contacten, terwijl mannen zich meer terugtrekken. Als je je dat realiseert, kun je daarna meer begrip kweken voor elkaars karakter: hoe ben je opgevoed, wat geef je daarvan door? Annemarie was bijvoorbeeld erg gefocust op aanpakken en doorgaan, maar hoe meer ze dat bij Chris probeerde, des te harder hij z’n hakken in het zand zette. In therapie heb ik laten zien hoe ze steeds op dezelfde manier reageerden. Dat patroon hebben we toen bestempeld als een gezamenlijke vijand: iets dat ze sámen gingen aanpakken, in plaats van tegenover elkaar te komen staan. Als het Annemarie lukt om op een iets geduldiger manier met Chris om te blijven gaan, kunnen ze hun nieuwe evenwicht behouden.”

3. Koester intimiteit

Hoe modern we ook zijn, niet meer vrijen is nog steeds geen makkelijk onderwerp. “Maar”, wil seksuoloog Albert Neeleman (51) graag als eerste kwijt, “het hoeft geen probleem te zijn als je wel op andere manieren warmte en intimiteit kunt delen.” Als het wel een probleem wordt, is het belangrijk om eerst de oorzaak te achterhalen. ­Lichamelijke veranderingen zoals ziekten, operaties of medicatiegebruik kunnen bijvoorbeeld leiden tot erectieproblemen of verminderde lust. Op je 75ste vrijen als toen je 20 was, lukt dan soms niet meer. Dat kan teleurstelling veroorzaken, en soms vermijden stellen het maar helemaal. Maar er zijn veel méér manieren om te vrijen, vertelt Neeleman. Het kan dan ook goed zijn om die in therapie te ontdekken.

Verschillende oorzaken
De meeste problemen in bed komen echter door een combinatie van oorzaken. Ook karakter en ­opvoeding kunnen een rol spelen. Hoe vertel je bijvoorbeeld over je verlangens als je vroeger geleerd hebt dat over seks niet gepraat wordt? En wat als je elkáár onzeker maakt? Neeleman vertelt over een echtpaar van 70 dat bij hem kwam: “De vrouw had de afgelopen tien jaar een milde angststoornis ontwikkeld: ze was snel wat angstig. Ook had ze last van eczeem. Maar ze wilde wel graag vrijen. Haar man was alleen zó bang geworden om haar pijn te doen, dat hij geen enkel initiatief meer nam. Via de huisarts kreeg ze een zalfje tegen haar eczeem, maar wat het meeste hielp, was dat hij leerde om uit te spreken dat hij bang was
om haar pijn te doen. Zij kon dan weer bevestigen dat die angst niet nodig was. Bovendien oefende hij om de signalen te herkennen waaruit bleek dat zijn vrouw écht naar hem verlangde. Toen ze in ­therapie de seks weer oppakten, is het weer echt gaan stomen.”

Voor iedereen anders
Wat meehielp, was dat het echtpaar vroeger altijd tevreden was over hun seksleven. En dat is een goed voorteken, vertelt Neeleman. Als het goed zat, is de kans groot dat het ook nu weer goed komt. Sterker nog: er zijn veel stellen die juist op latere leeftijd het meeste plezier beleven aan seks. “Dan kennen ze zichzelf en hun lichaam immers het beste. Bovendien zijn er tegenwoordig zoveel hulpmiddelen zoals glijmiddel of een vibrator te koop, waarom die niet eens gebruiken?” Maar het allerbelangrijkste, benadrukt Neeleman: “Niets moet, seksualiteit is voor iedereen anders.”
Ineke, John, Annemarie en Chris heten in werkelijkheid anders. De personen op de foto’s komen niet in dit artikel voor.

Gelukkige geliefden zijn gezonder

Relatieproblemen veroorzaken stress. En dat kan ook een lichamelijk effect hebben: hoofdpijn, slecht slapen, een verminderde weerstand. Stress kan zelfs hart- en vaatziekten (en reuma) verergeren en de kans op diabetes vergroten. Bovendien kan een ongezonde relatie voor een negatief zelfbeeld zorgen. We voelen ons minderwaardig, en om dat rotgevoel te vergeten, gaan we te veel eten of drinken. Omgekeerd werkt het gelukkig ook: een goede relatie is gezond! Zo herstellen gelukkige geliefden sneller van een operatie. Ze zijn ook eerder bereid om af te vallen, lekker te fietsen en andere leuke, sociale dingen te doen; allemaal heel gezond. Regelmatig vrijen verhoogt daarnaast de pijngrens en kan reumatische klachten verminderen. En er zijn zelfs onderzoekers die beweren dat hoe vaker mannen een hoogtepunt bereiken, des te kleiner de kans is dat ze overlijden aan hart- en vaatziekten.

Relatietherapie: iets voor ons?

Steeds dezelfde negatieve patronen? In een impasse? Tijdens een intakegesprek wordt vaak snel duidelijk of relatietherapie zin heeft. Meestal wel, denken de therapeuten uit dit artikel. Servaas van Oosterhout benadrukt dat het wél belangrijk is om op tijd te beginnen: “Als de wederzijdse interesse en de hoop verdwenen zijn, dan kan therapie niet helpen.” Gelukkig komt dat niet vaak voor. David Kramer: “Als beide partners bereid zijn om eerlijk naar hun eigen rol in de relatie te kijken, dan biedt dat veel mogelijkheden. Ongeveer driekwart van de stellen die ik behandel, komt gezonder uit de therapie.” Het andere kwart stopt omdat ze denken dat het geen zin heeft, of ze komen er samen met de therapeut achter dat ze uiteindelijk gelukkiger worden als ze uit elkaar gaan.Maar we zijn al zo lang bij elkaar, denken veel mensen, heeft therapie dan nog wel zin? Zeker wel! “Een relatie is nooit statisch”, vertelt Kramer. “Al duurt een huwelijk 40 jaar, de problemen spelen in het hier en nu. En als de kinderen de deur uit zijn en je bent zelf met pensioen, is dit de fase waarop je elkaar opnieuw leert kennen. Sommige stellen ontwikkelen zelfs weer nieuwe romantische gevoelens voor elkaar.” Met therapie valt er dus een hoop te winnen.

Meer tips voor een gezonde relatie: www.plusonline.nl/relatieverbeteren