Welke beugels zijn er? En hoe maak je ze schoon?

Het overgrote deel van de beugeldragers is jonger dan twintig jaar. Toch zijn er ook genoeg volwassenen die voor een beugel kiezen, bijvoorbeeld omdat ze hun scheve tanden zat zijn. Het grootste verschil tussen een beugelbehandeling voor kinderen en voor volwassenen is dat een beugel bij volwassenen alleen de tanden recht kan zetten. De kaakstand is dan niet meer te corrigeren. Een volwassene die iets wil doen aan een onder- of overbeet, is aangewezen op een kaakoperatie.

Uitneembare beugel

Een uitneembare beugel – ook wel plaatjesbeugel genoemd - bestaat uit een kunsthars plaatje waaraan metalen veertjes, schroefjes en ankertjes vast zitten. Dit type beugel is er voor zowel het bovengebit als voor het ondergebit. Sommige uitneembare beugels hebben een metalen boog die langs de voorzijde van het gebit loopt. De veertjes en schroefjes zorgen ervoor dat de tanden langzaam maar zeker in de gewenste stand gaan staan. De ankertjes houden de beugel op zijn plaats.

Onzichtbare beugel

De onzichtbare of transparante beugel is een makkelijk uitneembare beugel van doorzichtig materiaal. De beugel ziet eruit als een bitje en valt over de tanden en kiezen heen. Elke week of elke twee weken krijgt de beugeldrager een nieuw bitje (zogeheten aligners) die het gebit weer wat verder richting de gewenste stand duwt. Dit type beugel moet 24 uur per dag worden gedragen, maar mag wel even uit om te eten.

Activator of blokbeugel

De activator of blokbeugel is vooral geschikt voor kinderen die nog aan het wisselen zijn of net hebben gewisseld. Deze beugel is bedoeld om een overbeet te behandelen. De beugel bestaat uit twee aan elkaar vastgemaakte delen: een uitneembare onderbeugel en een uitneembare bovenbeugel. Door de beugels zo vaak mogelijk te dragen, wordt de groei van de onderkaak bevorderd terwijl de groei van de bovenkaak juist wordt tegengehouden. Uiteindelijk verdwijnt zodoende de overbeet: de stand van de tanden, kiezen en kaak gaan op elkaar aansluiten.

Vaste beugel

De vaste beugel is ook bekend als bracket-, plaatjes-, blokjes- of slotjesbeugel. De slotjes (brackets) van dit type beugel wordt met speciale lijm óp de tanden en kiezen geplakt. Rond de achterste kiezen komen bandjes met buisjes. Door de slotjes en buisjes loopt een dunne en flexibele metalen draad die in de tanden en kiezen in de gewenste stand trekt. De metalen draad wordt regelmatig vervangen door een sterkere draad die wat meer kracht heeft. Meestal moet de beugeldrager ook elastiekjes en/of veertjes aan speciale haakjes op de slotjes vastzetten. Deze elastiekjes of veertjes bevorderen de werkzaamheid van de beugel. De slotjes zijn normaal gesproken van metaal, maar er bestaan ook slotjes van doorzichtig materiaal. De doorzichtige slotjes zijn wel duurder én kwetsbaarder. Verder zijn er tegenwoordig gekleurde metalen slotjes op de markt. Tot slot kan een slotjesbeugel ook aan de binnenzijde van het gebit worden bevestigd: dit heet de linguale techniek. Het voordeel van de linguale techniek is de onzichtbaarheid van de beugel. Nadelen zijn er ook: het is veel duurder, de behandelingen en controles duren langer en het schoonhouden van de beugel kost meer tijd.

Herbst

Een herbst is een vaste beugel die vooral geschikt is voor kinderen in de groeispurt. Net als de activator is de herbst bedoeld om een overbeet te corrigeren. De beugel bestaat uit twee banden in het bovengebit en twee banden in het ondergebit. De banden zijn met twee telescooparmen met elkaar verbonden. De telescooparmen duwen zodoende de onderkaak naar voren. Omdat de herbst een vaste beugel is, is er sneller resultaat dan met de activator.

Sutuur-expansiebeugel

De hyrax of sutuur-expansiebeugel is een vaste beugel die de bovenkaak verbreedt. Deze beugel maakt de nog niet dichtgegroeide schedelnaad - die midden in het verhemelte loopt – breder door het aandraaien van het schroefje van de beugel. Dit aandraaien doet de beugeldrager zelf, op aanwijzing van de behandelaar. Als de juiste breedte is bereikt, moet de beugeldrager de hyrax nog wel een tijd blijven dragen. De hyrax wordt soms gecombineerd met een slotjesbeugel.

Headgear

De headgear is bij velen bekend als de buitenboordbeugel. Deze beugel is vooral geschikt voor kinderen, omdat de stand van de bovenkaken ermee wordt gecorrigeerd. Ook de stand van de eerste grote bovenkiezen kan met een buitenboordbeugel worden beïnvloed. De headgear heeft twee metalen bogen: een buiten- en een binnenboog. Tezamen zorgen de bogen ervoor dat er kracht op het gebit komt te staan. De buitenboordbeugel gaat bijna altijd samen met een plaatjes-, slotjes- of blokbeugel.

Retentiebeugels

Tegen het einde van de behandeling krijgt de beugeldrager een retentiebeugel. Zo’n beugel zorgt ervoor dat de nieuwe gebitsstand volledig vast kan groeien. Meestal gebeurt dat met een vaste spalk achter de tanden. De spalk is in feite niet veel meer dan een kleine metalen draad aan de binnenkant van de tanden. Vaak blijft de spalk levenslang zitten om te voorkomen dat de tanden terug bewegen naar hun oude stand. Daarnaast is er de uitneembare retentiebeugel: een plaatjesbeugel die na verloop van tijd alleen nog ’s nachts wordt gedragen, totdat het helemaal niet meer nodig is.

Hygiëne en de beugel

Twee keer per dag twee minuten tandenpoetsen hoort bij ieders dagelijkse routine en is zeker voor dragers van een vaste beugel van essentieel belang. Een tandenborstel met een rechte steel en een kleine borstelkop is daarvoor het meest geschikt. Voor de elektrische tandenborstel zijn er speciale borstelkoppen voor vaste beugels. Verder bestaan er speciale verkliktabletjes waarmee je controleert of alle tanden en kiezen schoon zijn. Naast goed poetsen – met fluoridetandpasta! – geldt voor dragers van een vaste beugel het advies om ’s avonds na het poetsen nog twee minuten na te spoelen met fluoridedrank. De ruimtes tussen de slotjes kunnen worden schoongemaakt met een ragertje. Tot slot is het belangrijk om na elke maaltijd de mond goed schoon te spoelen met water.

Voor de dagelijkse reiniging van de uitneembare beugel zijn er speciale bruistabletten te koop. Door de beugel daar dagelijks mee schoon te maken, voorkom je dat de beugel een broeinest van bacteriën en schimmels wordt.