De ziel en zaligheid van Frankrijk

Het zijn de Fransen zelf die er altijd weer over beginnen: je hebt Parijs en je hebt de provincie. Met andere woorden: er zijn twee soorten Frankrijk. Het ene geciviliseerd en toonaangevend, het andere boers en het niveau der middeleeuwen nauwelijks ontstegen. Ik zou het sterker willen zeggen: Frankrijk bestaat niet.

Wat bestaat, is een volk dat weliswaar één taal spreekt, één land bewoont en, onder aanvoering van één president één en dezelfde overtuiging koestert (namelijk dat er geen mooiere taal, geen betere keuken en geen glorieuzere cultuur bestaat dan de Franse), maar dat bij nadere beschouwing net zo divers is als het aantal regio’s groot.

Loopt men, om maar iets te noemen, in de Berry massaal uit voor de jaarlijkse ‘Foire aux ânes’ (de ezeltjesmarkt), in de Vaucluse leeft men vol spanning toe naar het brandweermannenbal, terwijl men elders in het land weer veel geld, tijd en energie steekt in het traditionele feest rond zwijn, druif, truffel, noga, kwartel, koe of ander streekgebonden object van trots. Gemeenschappelijke deler mag dan de behoefte zijn aan eten, drinken en vrolijk zijn – feit blijft dat de gemiddelde Fransman zijn identiteit eerder lijkt te ontlenen aan zijn hoog-kwalitatieve streekproduct dan aan de beeltenis van Marianne, het nationale symbool op zijn eurocent.

En geef hem eens ongelijk. Nergens eet men immers lekkerder dan in zo’n onaanzienlijk trou (gat), waar men in het neonverlichte Hôtel de la Poste de kwartel, de koe en de kaas van de streek serveert. Toch beleeft men het summum van culinaire vreugde pas als men als gast weet door te dringen tot het domein van een particuliere huisvrouw. Vrijwel iedere Française kookt, terwijl haar man een dutje doet, de sterren van de hemel.

Tijdens een verblijf als studente in Tours werd ik eens door een zekere Michel voor de zondagse lunch uitgenodigd in het maison de campagne van zijn ouders. Hoewel er niemand jarig was en er ook niets anders te vieren viel, zaten er minstens tien gasten aan tafel, van wie de herkomst en samenhang mij ontgingen maar die met elkaar gemeen hadden dat zij geen van allen ook maar één woord van lof of dank tot de gastvrouw richtten, laat staan haar enigerlei vorm van hulp aanboden, zodat deze, zelfs bij het ontkurken van de wijn door niemand bijgestaan, in haar eentje de ene na de andere indrukwekkende schotel moest aandragen, nauwelijks aan eten of praten toekwam en er desondanks van twaalf tot vier – de duur van het festijn – in slaagde zowel haar gezicht, kapsel als jurk in de plooi te houden.

Voordat ik nu een scheef beeld oproep van de Française als sloof: voor zover zij ook moeder is, krijgt zij alle kans haar frustraties af te reageren op haar kinderen, voor wie zij een opvoeding nastreeft die mij tot voor kort bijna wreed voorkwam maar waarover ik, kijkend naar het groeiend aantal brutale apen in eigen land, allengs wat milder denk.

Op de een of andere wijze weet zij haar kroost zo te kneden dat het tijdens een ellenlange maaltijd als bovenbeschreven gedwee blijft zitten en iedere gang tot en met de laatste kruimel – waarschijnlijk op straffe van iets vreselijks – consumeert zonder het minste vertoon van dwarsigheid of erger. Aan het strand roept zij haar gebroed nog voordat het één teen in het water heeft gestoken terug met een scherp “Viens ici!” en van wat zij er binnenshuis mee uitspookt, kreeg ik in hetzelfde Tours een knap staaltje te zien.

Ik woonde in bij een jonge weduwe met twee zoontjes. Dat die jongetjes mij bij onze eerste kennismaking als geslagen honden tegemoet traden, verbaasde me al snel niet meer: iedere keer als zij in de ogen van hun moeder iets onbetamelijks deden, pakte zij haar zweepje en joeg de knaapjes gillend in de gordijnen.

Toch mag ik haar wel, de Française. Ze weet wat ze wil en handelt daar ook naar, al moet het ten koste van haar kinderen. Hoewel, die komen er na verloop van tijd ook wel weer bovenop. Zijn het jongens, dan stoken ze later hun eigen eau de vie, dopen er een suikerklontje in en doen, verzadigd qua maag en lever, tevreden een hazenslaap. Zijn het meisjes, dan trouwen ze, baren een kind en het hele spektakel begint van voren af aan. Vive la France! Het is goed, het Franse leven.

Recept uit Frankrijk
Om in de sfeer van Frankrijk te zijn, hebben we voor u een recept om Crème brûlée te maken.