Fair Trade, eerlijke handel, kennen we vooral van de verantwoord geproduceerde koffie. Nieuw zijn de luxe resorts met dit keurmerk, waar je ook op bezoek kunt bij lokale kunstenaars en ambachtslieden.
Water uit de bergen’ is de letterlijke vertaling van Madi a Thavha, een luxe resort in Zuid-Afrika’s meest noordelijk gelegen provincie, Limpopo. Het ligt in het voormalige thuisland van de Venda’s: een prachtig, vruchtbaar dal tussen de Zoutpansbergen. Vorig jaar kreeg Madi a Thavha het Fair Trade-keurmerk. Het staat symbool voor eerlijkheid in de toeristische branche en wordt toegekend aan bedrijven die zich inzetten voor het verbeteren van de positie van kansarme producenten en arbeiders.
Venda-design
Wie op Madi a Thavha logeert, maakt bijna terloops kennis met de lokale bevolking. Naast accommodaties voor toeristen zijn er op het resort ook een komkommerkwekerij, een naaiatelier en werkplaatsen van kunstenaars. In het oude pakhuis van de boerderij werken de naaisters Ndivhuwo, Mdasi, Ndifelani en Susan stil en aandachtig aan het textiel waarin Madi a Thavha zich heeft gespecialiseerd: tafelkleden, beddenspreien, gordijnen en keukenschorten. Op de voorraadplanken liggen rollen stof in het lokale bontgekleurde, gestreepte Venda-design.
Vier keurig onderhouden Pfaff naaimachines, een smetteloze tafel en voorraadpotten vol knopen en kralen verraden ernst en discipline. Buiten, bij de komkommerkassen, spelen een paar jongetjes urenlang autootje met een leeg groentekrat. Hun vader vult een aanhangwagen met komkommers, klaar voor de verkoop. “De komkommers waren het eerste jaar onze enige bron van inkomsten”, zegt de Nederlander Aart van Soest, eigenaar van Madi a Thavha.
“Het leek ons een eenvoudige manier om met de lokale bevolking aan het werk te gaan. Voor onze gasten is het heel aardig dat ze op een ‘werkende’ boerderij kunnen verblijven, en zo ook makkelijk met de lokale bevolking in contact kunnen komen. Onze werknemers wonen met hun families op het terrein. Ze zijn allemaal in vaste dienst, hebben een vast salaris en ze hebben vakantiedagen – iets wat ze in het begin heel gek vonden.”
Trommelles
Het is herfst in Limpopo, maar de temperatuur is aangenaam genoeg om ’s avonds uitgebreid te tafelen op de veranda, onder muzikale begeleiding van krassende nachtvogels en duizenden luidruchtige krekels. In het appartement waar we slapen zijn strakke meubels gecombineerd met kussens, spreien, tafelkleden en keramiek in Venda-stijl. In de halfopen badkamer zorgt houtsnijwerk voor Afrikaanse accenten. Het is alsof je logeert bij vrienden met smaak.
De volgende dag bezoeken we het dorp van de Venda’s. Het contrast is groot. Donkere lemen hutten, onder een rieten dak werken drie vrouwen aan een serie in de zon gedroogde potten. Bij een primitieve oven staan duizenden potten en schalen. Het ziet er prachtig uit.
Rondom een hut verzamelen zich steeds meer vrouwen en kinderen. Uit het niets heffen de jongens en meisjes een lied aan en springt een van hen, de vrolijke Mdasi, die advocate wil worden, in het midden van de zingende en klappende kring. Traditionele liedjes en een meerstemmig Zuid-Afrikaans volkslied klinken door de hete middag.Een eindje verder staat een gebouw met een rieten dak en een vloer van gedroogde koemest, waar kunstenaars lesgeven en houtsnijders werken. Op de veranda tokkelt een jongen op een zelfgemaakte gitaar van een olieblik, hout en ijzerdraad. Uit een lokaal achterin het gebouw klinken ingewikkelde ritmes. Trommelles. Een enorme houtgesneden trommel met ronde, vrouwelijke vormen is bespannen met een ruw koeienvel en dreunt intimiderend.
Er zijn ook xylofoons met ruwhouten plankjes en percussie-instrumenten gemaakt van flessendoppen.
We zijn in Afrika, en dus worden we van harte uitgenodigd mee te rammelen. Maar het tempo en de ritmes zijn te ingewikkeld. Hollandse olifanten in een Afrikaanse porseleinkast…
Lodges met een keurmerk
Madi a Thavha is sinds 2008 een ‘Fair Trade-lodge’. Een overnachting kost vanaf €23 per persoon. Kijk op www.mountainfarmlodge.com voor informatie over de fair trade-winkel, waaronder het op het resort gemaakte houtsnijwerk, aardewerk en Venda-textiel. Alle overige fair-trade logeeradressen in Zuid-Afrika staan op www.fairtourismsa.org.za.
