Wat zou u doen als u een miljoen euro erft? Een mooie gedachte, zou je zeggen. Maar wat als die mooie erfenis op het laatste moment aan uw neus voorbij glipt? Als notaris en advocaat komen wij vaak met de teleurgestelde erfgenamen in contact. Maar soms hoeven die erfgenamen niet bij de pakken neer te zitten.
Testament is steeds maatwerk
“Wat kost een testament?” Deze vraag zal veel notarissen bekend voorkomen. Veel vragenstellers denken dan dat het gaat om een voorgedrukt formulier waarin de notaris alleen de naam en de andere gegevens van de cliënt (‘de testateur’) hoeft in te vullen. En ja, er zijn notarissen die dat doen. De wetgever gaat er echter van uit dat de notaris eerst een goed beeld krijgt van de situatie van de testateur. Het gaat dan om de achtergrond van de testateur, zijn familiesituatie, zijn bezittingen en zijn schulden.
Uiteraard zijn de wensen van de testateur minstens even zo belangrijk. Als de notaris dit in kaart heeft gebracht, zal hij de testateur goed moeten voorlichten; het is van belang dat de testateur wel overwogen kan beslissen. Want ook in de wereld van het testament geldt dat ieder voordeel ook een nadeel heeft. Denk bijvoorbeeld aan de erfbelasting of aan wie de zeggenschap over het geërfde vermogen krijgt. De notaris moet ook nagaan of de testateur wilsbekwaam is en of hij het testament in alle vrijheid maakt. De notaris moet voorkomen dat het testament onder dwang wordt gemaakt. Als een testament onder dwang wordt gemaakt, geeft het namelijk niet de werkelijke bedoeling van de testateur weer en dat moet worden voorkomen.
Tuchtrecht en verhaal schade
Het gaat er dus om dat de testateur op basis van goede voorlichting zijn testament maakt en wel zoals hij graag wil. Het is voor de (onterfde) erfgenaam die er van overtuigd is dat het testament niet de werkelijke bedoeling van de erflater weergeeft niet altijd makkelijk te bewijzen dat er sprake is van een ‘fout-testament’. Toch is het niet onmogelijk. Met behulp van een erfrecht-advocaat kan de ‘teleurgestelde’ erfgenaam toch voldoende feiten boven water halen, waarmee hij kan aantonen dat er sprake is van een niet-bedoeld testament.
Voorbeeld
Een voorbeeld hiervan is de uitspraak van de hoogste tuchtrechter over notarissen (het gerechtshof te Amsterdam). Op 21 augustus 2012 veegde het Hof de vloer aan met een notaris die niet had “gehandeld zoals van hem mocht worden verwacht.” De notaris had niet goed geïnformeerd en niet goed voorgelicht. Daarnaast had de notaris het goed gevonden dat een erfgenaam bij het tekenen van het testament door de testateur aanwezig was. U raadt het al, laat het net die erfgenaam zijn, die in het testament werd voorgetrokken. De tuchtrechter gaf de notaris de een na hoogste straf: een berisping. Zeer waarschijnlijk zal onze teleurgestelde erfgenaam met de uitspraak van de tuchtrechter in de hand een nieuwe juridische procedure starten om de schade op de notaris te verhalen.
Tot slot
Het erfrecht is een van de lastigste terreinen van het recht. Het is daarom verstandig om zowel bij het opmaken van een testament als bij het voeren van een juridische procedure steeds een in erfrecht gespecialiseerde notaris respectievelijk advocaat te raadplegen. Dit voorkomt verrassingen, nu en straks!
Mr. A.R. Autar is notaris te Rotterdam en verbonden aan Kooijman Lambert Notarissen. Aniel Autar is voorzitter van EPN, de vereniging van in erfrecht gespecialiseerde notarissen, en doceert aan een aantal opleidingsinstituten. Volg hem op twitter via @anielautar.
Mr. S.W. Autar-Matawlie is erfrecht-advocaat te Den Haag en verbonden aan GMW Advocaten. Volg haar op twitter via @sietaautar
- geldenrecht.nl
