Nieuwe liefde, nieuw testament

Misschien staat uw hoofd er niet naar als u voor de tweede keer in het huwelijksbootje gaat stappen. Of u denkt: ik hoef niets te regelen voor de kinderen, want die zijn al volwassen. Toch is het verstandig om in een testament vast te leggen wat er met uw nalatenschap moet gebeuren wanneer u opnieuw gaat trouwen. Doet u dat niet, dan lopen uw kinderen het ­risico dat zij uw nalatenschap mislopen. Stel bijvoorbeeld dat u eerder overlijdt dan uw nieuwe partner. Volgens het wettelijk erfrecht – dat geldt wanneer er geen testament is – moet de nieuwe huwelijkspartner in die situatie ongestoord kunnen voortleven. ‘Uw’ nalatenschap kan op die manier onbedoeld bij de nieuwe schoonfamilie belanden.

Kinderen en wettelijk erfrecht

Het wettelijk erfrecht houdt wel rekening met (eigen) kinderen. Neem bijvoorbeeld de situatie dat een van beide ouders overlijdt en dat de ander hertrouwt. Ten eerste moet het erfdeel van de ouder die het eerst is overleden, ­altijd worden uitgekeerd zodra ook de tweede ouder overlijdt. Dit gaat alleen om geld, niet om spullen. Hiervoor kunnen kinderen zogenoemde wilsrechten uitoefenen. Ook kunnen de kinderen, als de andere ouder hertrouwt of overlijdt, bepaalde goederen (of zelfs een deel van het huis) op hun naam laten zetten. Dit kunnen ze doen tot ten hoogste het bedrag van hun vordering op de erfenis. De langstlevende ouder en diens huwelijkspartner houden het vruchtgebruik (in principe is dat: de beschikking over het vermogen) totdat beiden zijn overleden.

Is uw partner overleden en wilt u hertrouwen? Dan kunt u overwegen de wilsrechten van de kinderen bij testament uit te sluiten of te beperken. Op die manier kunt u voorkomen dat u of uw nieuwe partner belast wordt met getouwtrek om spullen als een van u overlijdt. Goed om te weten: ieder kind mag individueel bepalen of het van zijn wilsrechten gebruikmaakt. Het toepassen van wilsrechten werkt daardoor ongelijkheid tussen de kinderen in de hand. Een alternatief is dat u de kinderen zelf bepaalde goederen toebedeelt.

Zes redenen om een testament te maken

Het wettelijk erfrecht voldoet in de regel goed in standaard situaties; in de meeste gevallen is de wettelijke ‘volgorde’ een prima oplossing. Maar soms is het beter een en ander zelf te regelen.
Een testament is aan te raden in de volgende situaties:

1 U hebt kinderen uit verschillende huwelijken. Met een testament kunt u alle kinderen gelijke rechten ­geven of hen juist verschillend behandelen, al naar gelang uw wensen.

2 U wilt uw stiefkinderen laten erven. De kinderen van uw nieuwe partner erven alleen van u als u hen in uw testament benoemt. U kunt bijvoorbeeld vastleggen dat ze dezelfde rechten hebben als uw eigen kinderen.

3 U woont samen. Het wettelijk erfrecht geldt niet voor samenwoners. Woont u samen en wilt u uw partner benoemen tot erfgenaam, dan hebt u een testament nodig.

4 U wilt een kind onterven. Als u niet wilt dat een eigen kind van u erft, dan kunt u dat in een testament regelen. Het kind kan dan nog wel zijn legitieme portie opeisen; dat is de helft van zijn normale erfdeel volgens de wet. U kunt bepalen dat het kind de legitieme portie pas krijgt na overlijden van de langstlevende.

5 U wilt een schoonkind uitsluiten. Hoewel schoonfamilie nooit rechtstreeks van u erft, kan een schoonzoon of -dochter toch meeprofiteren dankzij het huwelijk met uw kind. Als uw kind getrouwd is in gemeenschap van goederen, is door het huwelijk immers de helft van alles wat uw kind bezit voor diens partner.
Wilt u voorkomen dat uw nalatenschap deels in handen komt van een schoonzoon of -dochter, dan kunt u in uw testament bepalen dat uw nalatenschap niet komt te vallen in de huwelijksgoederengemeenschap van uw kind. De erfenis is daarmee exclusief voor uw eigen kind.

6 U wilt vrienden of goede doelen laten erven. Als u geld of goederen wilt nalaten aan personen die geen erfgenaam zijn of aan goede doelen, kunt u ze het best in uw testament een legaat toekennen. De wettelijk erfgenamen zijn verplicht dit legaat af te staan.

Tarief notaris vergelijken

De kosten van een testament zijn sterk afhankelijk van uw wensen. Houd in ieder geval rekening met zo’n €400. Voor dat geld krijgt u een testament zonder veel toeters en bellen. Moet de notaris meer werk verzetten vanwege afwijkende wensen, dan loopt dit bedrag snel op tot ver boven de €1000.
De tarieven verschillen sterk per notariskantoor, dus het loont de moeite om ze te vergelijken. Kijk bijvoorbeeld op www.degoedkoopstenotaris.nl en www.notaristarieven.nl.

Een waarschuwing is wel op z’n plaats. Een goed testament is maatwerk en daar hangt een prijskaartje aan. Beknibbel dus niet op kwaliteit, want dat kan uw nabestaanden duur komen te staan. Voor zover bekend is nooit onderzoek gedaan naar ‘De Beste Notaris’. Een manier om een goede dienstverlener bij u in de buurt te vinden, is door navraag te doen in uw vrienden- of kennissenkring. Misschien heeft ­iemand pas nog iets officieels moeten regelen, zoals de (ver)koop van een ­woning of de verdeling van een erfenis. Die recente ervaringen met een notaris kunnen veel zeggen over de kwaliteit van de dienstverlening van het betreffende kantoor.

Scheiding en pensioen

Vindt u een nieuwe liefde na een echtscheiding? Vergeet dan niet de verdeling van het pensioen onder de loep te nemen. Het moment van scheiden maak veel verschil. Als het huwelijk voor 27 november 1981 is ontbonden, kan uw ex geen aanspraak maken op een deel van de oudedagsvoorziening.

Bent u tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995 uit elkaar gegaan, dan hebt u het pensioen misschien wel moeten delen. In dat geval heeft uw ex-partner recht op de helft van de waarde van het ouderdoms- en nabestaandenpensioen dat tot de scheidingsdatum is opgebouwd. Dat geldt alleen als het huwelijk in gemeenschap van goederen was gesloten. Die verdeling van het pensioen kan bij de scheiding zijn geregeld. Het komt echter erg veel voor dat het pensioen is ‘vergeten’. Dan kan het lastig zijn alsnog een stuk van het pensioen van de ex-echtgenoot te krijgen.

Sinds 1 mei 1995 geldt de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding. De wet gaat ervan uit dat het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd, wordt gedeeld tussen de partners. Dit geldt ook voor stellen die onder huwelijkse voorwaarden elkaar het jawoord hebben gegeven (tenzij ze de toepassing van de wet uitdrukkelijk hebben uitgesloten). Voordeel van de regeling is dat het pensioenfonds het toebedeelde bedrag rechtstreeks uitkeert aan de rechthebbende. Wel moet daarvoor het formulier binnen twee jaar na de echtscheiding worden opgestuurd naar het pensioenfonds. Gebeurt dat niet, dan kan de rechthebbende ook later nog aankloppen bij de ex en eventueel naar de rechter stappen.