Manhattan, New York. Te gevaarlijk om per fiets te ontdekken? Vroeger misschien, maar tegenwoordig krijgen fietsers alle ruimte. Stap gerust op, en rij mee met Paul Vreuls op reis door deze wereldstad.
Kira Wizner, onze Amerikaanse vriendin, schrok zich een hoedje toen mijn vrouw en ik vertelden dat we in Manhattan vooral wilden gaan fietsen. “Levensgevaarlijk”, riep ze en zelf zou ze dat nooit doen. Dat idee bleek wijd verbreid. In de gids ‘New York’ van National Geographic staat dat “fietsen een leuke manier is om je in een park of verkeersvrije zone te verplaatsen”. Terwijl de fiets toch is uítgevonden om Manhattan te verkennen, zou je zeggen. Het stadsdeel is immers slechts twintig kilometer lang en nog geen vier kilometer breed, en echte hellingen zijn er nauwelijks. In een dik uur ben je overal!
De afgelopen jaren is dan ook serieus werk gemaakt van het opzetten van een fietsinfrastructuur en de eerste resultaten daarvan beginnen nu zichtbaar te worden. Langs steeds meer straten en avenues verschijnen bikelanes – gemarkeerd door een doorgetrokken streep op het wegdek – soms zelfs, zoals langs een deel van 9th Avenue, een bikepath – een pad achter een opstaande rand zodat overig verkeer er niet kan komen. De eerste openbare fietsenstallingen zijn gesignaleerd en de fietsroute Manhattan Waterfront Greenway is grotendeels voltooid.
Die Waterfront Greenway, dat leek ons wel wat. Het hele eiland rond, over een vrijliggend fietspad, grotendeels door parken en verkeersluwe gebieden, met aan de ene kant het water en aan de andere kant die onaantastbare wolkenkrabbers van Manhattan. Met de mogelijkheid om af en toe het stadsgewoel in te duiken en natuurlijk hebben we dat gedaan. Resultaat: we hebben zo heel Manhattan doorkruist en zelfs meer dan dat: we weten nu ook hoe het er aan de overkant uitziet, in Brooklyn.
De Waterfront Greenway: een adembenemend uitzicht
Sympathieke gribus
Wat voor status fietsen had, wordt duidelijk als we ons bij Frank vervoegen, van Frank’s Bike Shop aan 553 Grand Street, Lower East Side. Een gribus, meer is het niet. Weliswaar een sympathieke gribus, met vriendelijk personeel, maar toch, overvol en het is een wonder dat uit die ogenschijnlijke rotzooi toch drie prima karretjes tevoorschijn komen. We moeten vragen om een bel en Frank is ook bereid om zonder extra kosten een mandje achterop mijn fiets te zetten, maar aan spatborden doet-ie niet en aan verlichting evenmin – “I only rent out bikes during daylight”. Tja, tegen zoveel logica kan ik niet op en het is een teken temeer dat fietsen in zekere zin nog in de kinderschoenen staat.
Ook van hem gekregen: de gratis ‘New York Cycling Map’, met daarop alle fietspaden en -routes, inmiddels ruim duizend kilometer (voor de hele stad). Op het oog makkelijk maar de praktijk zal leren dat het niet meevalt om op basis van die kaart door Manhattan te fietsen. Daarvoor is het fietsnetwerk nog te beperkt. Wat vooral ontbreekt zijn echt doorgaande verbindingen – nu duurt de pret van een apart fietspad meestal niet veel langer dan een paar honderd meter. Voor de goede orde: als fietser heb je het recht – tenzij anders vermeld – op de overige straten en wegen te rijden.
Frank van Frank's Bike Shop
De orgelpijpen van het financiële district
Het enige echt doorgaande pad is dus de Waterfront Greenway en eerlijk is eerlijk: dit fietspad is dé manier om Manhattan te verkennen. Even een stukje over de Greenway rijden en dan weer de stad in, om een bezienswaardigheid te bezoeken. Vanaf Frank’s Bike Shop gerekend passeren we binnen luttele minuten Manhattan Bridge en Brooklyn Bridge met hun kolossale overspanningen. We raken verzeild in South Street Seaport; ongelooflijk, dat het reuzengebergte Manhattan zo is begonnen, met bakstenen pakhuizen naar Engels model. En het panorama waarvoor een mens überhaupt naar Manhattan wil, ontvouwt zich voor onze ogen: de orgelpijpen van het financiële district waaruit op deze zonnige dag maar één werk kan klinken, de al even magistrale ‘Toccata en Fuga in D’ van Johann Sebastian Bach, voor minder doen we het niet.
Het beste uitzicht heb je vanaf het water en dus scheept iedereen zich in voor hetzij een rondvaart langs het Vrijheidsbeeld, hetzij de ferry naar Staten Island. Sinds kort vaart er echter nog een ferry, naar Governors Island, tot voor enige jaren een marinebasis maar nu weer openbaar. Het verschil? Governors Island is nog nauwelijks ontdekt dus hier geen ellenlange rijen voor de volgende afvaart! En in tegenstelling tot een rondvaart is de ferry gratis.
De skyline blijft indrukwekkend
Sprong in de hoogte
Vlakbij Battery Park ligt het National Museum of the American Indian en omdat ik me had voorgenomen vooral musea met een Amerikaans trekje te bezoeken, lopen we even binnen. Naam en gebouw (een mooi voorbeeld van de beaux-artsstijl van rond 1900, die vooral bedoeld was om te imponeren) beloven veel maar wat je binnen aantreft, is buitengewoon beperkt. Toch ben ik blij er geweest te zijn, want het is hier dat ik kennismaak met het werk van Annie Pootoogook. In kleurrijke krijttekeningen doet deze Inuit-vrouw verslag van het leven in een dorp boven de poolcirkel, heel feitelijk, heel ruimtelijk en vooral heel indringend.
Een zelfde ervaring wacht in het nabijgelegen Skyscraper Museum. Bescheiden, maar ik krijg er wel antwoord op vragen die me bezighouden. Het waren de uitvinding van het stalen frame, door de architect William Le Baron Jenney, en de personenlift, door Elisha Otis, die de sprong de hoogte in mogelijk maakten. Rond de jaren twintig van de vorige eeuw bereikte de bouwwoede een hoogtepunt, met als kroon het Empire State Building, nog steeds een geweldige blikvanger. Ga naar het dak van het Rockefeller Center en zie hoe slank en natuurlijk deze spits zich uit de omringende bebouwing losmaakt. Een wonder.
Spannende vergezichten
Vervolgens hebben we de Greenway weer opgepikt en zijn we naar het noorden gefietst, door het Hudson River Park, een smalle recreatiestrook. In nauwelijks anderhalf uur – Frank had gelijk – staan we op het noordelijkste punt, in Inwood Hill Park, met zicht op de beboste heuvels aan de overkant. Zo moet Henry Hudson het ook hebben gezien toen hij hier vierhonderd jaar geleden de rivier opvoer. Als we even later aan de Ring Garden een pina colada drinken, verbazen we ons over de wereld waarin we terecht zijn gekomen. Het Engels heeft plaatsgemaakt voor Spaans en op straat lopen voornamelijk Hispanics (Amerikanen van Portugese, Spaanse of Latijns-Amerikaanse komaf).
Even later belanden we op de Great Lawn van het Central Park waar het New York Philharmonic een van zijn gratis zomerconcerten geeft. Maar als het orkest inzet voor Mahlers ‘Eerste Symfonie’, barst de bui los en moeten wij ons haasten naar huis.
Over de Greenway welteverstaan en dat levert nog spannende vergezichten op, met aan de ene kant het duistere water van de East River en aan de andere kant de lichtjes van New York. Dat we daarvan ondanks de regen genieten, zegt genoeg.
Een stralend zonnige dag in Manhattan
Manhattan Praktisch
In weerwil van wat nog vaak wordt beweerd – dat het in Manhattan en New York in het algemeen veel te gevaarlijk is om te fietsen – leent de stad zich bij uitstek om per fiets te verkennen. Weliswaar kan het er heel druk zijn, maar het autoverkeer is minder agressief dan in Nederland. Wie oppast in de bochten en bedacht is op openslaande portieren kan gerust zijn gang gaan. Bike the Big Apple organiseert een tocht langs de Nederlandse ontstaansgeschiedenis van New York, www.bikethebigapple.com.
Fietskaarten
De gratis ‘NYC Cycling Map’ is te downloaden op www.nyc.gov/dot. Op deze kaart staat ook de Manhattan Waterfront Greenway ingetekend. Verder bevat hij een lijst met fietsverhuurders. Voor andere fietskaarten kunt u terecht op www.nycbikemaps.com en www.ridethecity.com.
Tarieven
Reken op prijzen van 10 dollar per uur of 50 dollar per dag (60 dollar als de fiets pas de volgende ochtend wordt teruggebracht). Aan voordelige weektarieven doet men nog niet. Sterker, dan krijg je het advies dat je beter een fiets kunt kopen!
Reisgidsen
‘Capitool Reisgids New York’, uitg. Van Reemst, €26,99 (Nederlandstalig, prachtig geïllustreerd).
‘Ride with me NYC, Fietsen in New York’, Roos Stallinga, uitg. Toorts, €17,50 (Nederlandstalig).
‘National Geographic Reisgids New York’, uitg. Kosmos, €19,95 (Engelstalig).
‘New York Encounter’, uitg. Lonely Planet, €10,95 (Engelstalig).
