Uw gezondheid: hart- en vaatziekten

De afgelopen decennia is het denken over hart- en vaatziekten veranderd. De essentie van het nieuwe denken is dat je je totale ‘risicoprofiel’ moet kennen om te weten of je je cholesterolgehalte of je bloeddruk moet laten behandelen.

Risicoprofiel

U kunt uw risicoprofiel grotendeels zelf vaststellen. Ga voor uzelf eens na: roken, bewegen (kunt u nog een stukje hardlopen of begint u er liever niet aan?), gewicht (bent u dikker geworden?). Hoe staat het met uw bloedsuikerspiegel? Komen hart- en vaatziekten voor in de familie? Bedenk ook dat mannen eerder de klos zijn dan vrouwen en dat de leeftijd de belangrijkste risicofactor is. De leeftijd is dus nooit een argument om de bloeddruk maar niet te behandelen, want je leeft maar één keer.
Het moment van pensionering is een goed moment om eens te kijken hoe u ervoor staat. Maak een keer een afspraak met de huisarts om bloeddruk, cholesterol en bloedsuiker te laten meten. Met risicotabellen is dan nauwkeurig te bepalen of het zinnig is om ergens iets aan te doen en of u ergens op moet letten.

‘Goed’ en ‘slecht’ cholesterol

Cholesterol is een vettige stof die door het lichaam wordt aangemaakt. Het is de grondstof van celmembranen, geslachtshormonen, vitamine D (voor gezonde botten) en galzouten (om galstenen te voorkomen). Het bijzondere van cholesterol is dat je het wel kunt aanmaken (in de lever) maar niet kunt afbreken. Het lichaam raakt het kwijt doordat de lever het verwerkt tot galzouten, die gedeeltelijk met de ontlasting worden uitgescheiden. Is cholesterol eenmaal neergeslagen in de wanden van bloedvaten, dan heeft het lichaam grote moeite het er weer uit te krijgen.
Cholesterol wordt in het bloed vervoerd door twee soorten eiwit: het HDL voert cholesterol af naar de lever; het LDL brengt het naar de weefsels. HDL-cholesterol wordt daarom beschouwd als het ‘goede’ en LDL als het ‘slechte’ cholesterol.

Gezond cholesterolgehalte
Een soort vuistregel voor een gezond cholesterolgehalte is de 5-3-2-1-regel.

• Het totale cholesterol moet lager zijn dan 5
• LDL lager dan 3
• D triglyceriden (het verteerbare vet) lager dan 2
• HDL hoger dan 1.

Toch zegt dit niet zo veel. Het gemiddelde cholesterolgehalte van de 
Nederlander ouder dan 65 ligt op 6,3. Of dat moet worden behandeld, hangt af van de rest van het risicoprofiel. Wordt er waar dan ook bij u een totaal cholesterolgehalte hoger dan 6,5 vastgesteld, dan moet de huisarts uw risicoprofiel in kaart brengen. Hebt u zo veel risicofactoren dat uw kans om binnen tien jaar te overlijden aan hart- en vaatziekten hoger is dan 5 procent, dan moet er iets gebeuren. Dat kan zijn cholesterol verlagen, maar ook de bloedruk verlagen, stoppen met roken, afvallen en meer bewegen. Een cholesterol hoger dan 8 moet altijd worden behandeld.

Bloeddruk: maximaal 140

Het hart is een holle spier die regelmatig samentrekt, waardoor de holte wordt dichtgedrukt. De kleppen in het hart zorgen ervoor dat het bloed maar één kant op kan. Door dit mechanisme is er een bovendruk als het hart samentrekt en een onderdruk als het hart ontspant. Een normale bloeddruk voor een jong iemand is bijvoorbeeld 120 over 80 millimeter kwik (120/80 mmHg). Vroeger dacht men dat een hoge onderdruk gevaarlijk was, tegenwoordig weet men dat de bovendruk belangrijker is. Volgens de nieuwste richtlijnen voor huisartsen hoeft alleen nog naar de bovendruk te worden gekeken. Een bloeddruk die hoger is dan 140 mmHg moet in principe worden behandeld, al vinden veel huisartsen 160 ook nog acceptabel als je verder gezond bent. Een goed werkend bloeddrukmiddel krijgt er gemiddeld 10 mmHg af. Bij een fors verhoogde bloeddruk zijn dus meerdere middelen nodig.

Cholesterol: gunstig, ongunstig of neutraal

Gunstig

• Noten, olijven, vis en alle vetten die vloeibaar zijn bij kamertemperatuur bevatten onverzadigde vetzuren die het LDL-cholesterol verlagen.
• Cholesterolverlagende margarine en yoghurt geeft ongeveer 10% verlaging van het LDL-cholesterol.
• Matig gebruik van alcohol verhoogt het HDL-cholesterol.
• Lichaamsbeweging geeft verhoging van het HDL-cholesterol.

Neutraal

• Voedingsmiddelen als eieren en schaaldieren bevatten veel cholesterol, maar dat heeft vrijwel geen invloed op het cholesterolgehalte.

Ongunstig

• Vlees en andere producten van zoogdieren, zoals kaas en (volle) melk verhogen het LDL-cholesterol.
• Koekjes en dergelijke bevatten ‘gehard’ vet; ook dit verhoogt het LDL-cholesterol en verhoogt bovendien de kans op diabetes.
• Roken geeft stoffen in het bloed die het LDL extra schadelijk maken.

Informatie: www.hartstichting.nl of tel. 0900-3000 300.