Hoe gezond is soja?

Sojaproducten worden gemaakt van de sojaboon, een peulvrucht. Soja levert voornamelijk eiwitten, essentiële aminozuren en onverzadigde vetten. Er kan een groot aantal producten mee worden gemaakt. Behalve vleesvervangers als tempé en tofu zijn dat melk, room, margarine en yoghurt. De ‘gehaktballetjes’ in blikken soep bestaan vaak voor een deel uit soja. Er is soja-ijs en sommige vruchtendranken hebben soja als basis.

Cholesterolgehalte

Soja wordt al vele honderden jaren gegeten in China. Ook in Japan is soja populair. Soja wordt vooral geroemd om zijn effecten op de gezondheid. De meest bekende eigenschap is wel dat het goed is voor het cholesterolgehalte. Uit diverse onderzoeken blijkt dat soja bij geregeld gebruik het slechte (ldl) cholesterolgehalte inderdaad iets kan verminderen.

Fyto-oestrogenen

Naar soja wordt veel onderzoek gedaan vanwege de isoflavonen die in de boon voorkomen. Deze flavonen maken fyto-oestrogenen aan: genisteïne en daidzeïne. Deze stoffen lijken sterk op het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen. Wie veel soja eet, krijgt dus veel oestrogeenachtige stoffen binnen. Ondanks alle wetenschappelijke studies is er weinig bekend over wat die stoffen in het lichaam doen. Enkele andere groenten en granen bevatten ook fyto-oestrogenen, maar in veel mindere mate dan in soja.

Soja en kanker

Uit onderzoeken blijkt dat mannen iets minder kans hebben op prostaatvergroting en prostaatkanker als ze regelmatig soja eten. Soja zou ook aderverkalking tegengaan. Daar is echter nog geen hard bewijs voor geleverd. Duidelijk is wel dat in landen waar veel soja wordt gegeten, bepaalde soorten kanker iets minder dan gemiddeld voorkomen dan elders. Behalve prostaatkanker gaat het om borstkanker en bepaalde soorten darmkanker. Een voorbeeld is het Japanse eiland Okinawa, waar tofu vaak op het menu staat. De levensverwachting van mensen op Okinawa is een van de hoogste ter wereld. Maar critici wijzen er op dat dat ook kan komen door andere oorzaken in de leefwijze en het voedingspatroon.

Borstkanker

In de afgelopen jaren is soja geregeld negatief in het nieuws gekomen. Soja zou de werking van de schildklier belemmeren en het zou borstkanker kunnen verergeren. Hoewel er nogal wat onderzoeken zijn die elkaar op deze punten tegenspreken, lijkt de voorlopige conclusie toch te zijn dat geen van deze vermoedens kloppen.

Soja tegen opvliegers

De oestrogeenachtige stoffen in soja zouden de ernst van opvliegers bij vrouwen in de menopauze verminderen. Maar verscheidene studies laten op dit punt tegengestelde resultaten zien. Bij sommige vrouwen zou een klein gunstig effect tegen opvliegers kunnen ontstaan na minimaal twaalf weken van dagelijkse consumptie van sojaproducten. Een ander verondersteld gunstig effect van soja op botontkalking kan niet door onderzoek gestaafd worden.

Spermacellen

Volgens enkele statistische studies in 2006 en 2008 zou soja bij mannen een remmende werking hebben op de productie van spermacellen. Maar latere klinische onderzoeken hebben geen verband aangetoond tussen mannelijke vruchtbaarheid en geregelde consumptie van soja.

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FD) concludeert op basis van een reeks van recente onderzoeken dat sojaproducten veilige voedingsmiddelen zijn met in elk geval bewezen kleine gunstige effecten op het bloedcholesterolgehalte en prostaatkanker.