Ons vertrouwde Nederland zit boordevol verrassingen. In deze aflevering van ‘Verrassend Nederland’ bezoeken we Oost-Groningen, een streek van middeleeuwse kerkjes, industrieel erfgoed en – in deze tijd van het jaar – oogverblindende koolzaadvelden.
1. Fietsen
Peddelen door geel Groningen
In mei wordt in Oost-Groningen ‘Code Geel’ afgekondigd. De koolzaadvelden staan dan in bloei en zorgen voor prachtige gele lakens in het landschap. Zeker nu de vraag naar biodiesel toeneemt, komen er steeds meer koolzaadvelden bij. De 43 kilometer lange fietsroute Geel Groningen loopt door de regio Oldambt, waar het merendeel van de geelgekleurde velden ligt. Onderweg rijd je door lintdorpen als Nieuwolda, het nieuwe woon- en recreatiegebied Blauwestad, langs oude landhuizen en langs kneuterige musea als het Kinderwagenmuseum. www.routeyou.com, www.kinderwagenmuseum.nl
2. Dorp
Slag om Bourtange
In de 16de eeuw bedekten onbegaanbare moerassen grote delen van Groningen. Om de Spanjaarden dwars te zitten, gaf Willem van Oranje in 1580 opdracht om op een zandrug in het Bourtangermoeras, op de grens met het huidige Duitsland, een fort aan te leggen. Het werd de basis van het knusse vestingstadje Bourtange, waarvan de wallen en grachten in de jaren zeventig van de vorige eeuw zijn gereconstrueerd. In het weekend van 25 en 26 mei spelen honderden kanonniers, musketiers en commandanten de Slag om Bourtange na. www.bourtange.nl
3. Overnachten
Slapen tussen de oude locomotieven
Wakker worden op een spoorweg-emplacement? Museumspoorlijn Star heeft tussen de oude locomotieven op het emplacement van Stadskanaal een oude goederenwagon neergezet waarin gasten kunnen logeren. Verwacht geen Oriënt Express-achtige luxe. Deze bijzondere goederenwagen is door Atelier Van Lieshout uit Rotterdam namelijk omgebouwd tot een pionierswagen als verwijzing naar de sobere omstandigheden waarin de eerste veenpioniers leefden. De verhuuropbrengsten van de wagon worden gebruikt voor het onderhoud van de museumspoorlijn tussen Stadskanaal, Veendam en Musselkanaal. www.stadskanaalrail.nl
4. Museum
MuzeeAquarium
Een hunebed, een oud zwembad, een aquarium en een druipsteengrot. Deze onorthodoxe combinatie biedt het MuzeeAquarium in Delfzijl. Het museum heeft een natuurhistorische en een cultuurhistorische collectie waarin de zee en de scheepvaart een grote rol spelen. Zo zijn in het aquarium vissen en andere zeedieren van de Wadden- en Noordzee te zien. Het museum is onlangs verhuisd naar een nieuw gebouw, waarvoor het oude wedstrijdzwembad van Delfzijl de basis vormde. www.muzeeaquarium.nl
5. Natuur
Vogels kijken in De Tjamme
De Tjamme is een ongerept stukje natuur tussen Beerta en Finsterwolde. Het bestaat uit bos, graslanden en een groot moerasgebied. Schotse Hooglanders en reeën houden de plantengroei in toom, en de kemphaan, kluut, watersnip, lepelaar en andere vogelsoorten voelen zich thuis op de drassige grond. Vanachter speciale vogelkijkschermen kunnen natuurliefhebbers de vogels op de plas observeren.
6. Culinair
Dineren op stand
De Menkemaborg is een van de oude borgen in de provincie Groningen die nog goed bewaard zijn gebleven. Het landgoed, dat zijn oorsprong in de 14de eeuw heeft, wordt omringd door grachten en bijzondere tuinen, een rozentunnel en een doolhof. In ’t Schathoes werden vroeger onder andere de koeien en de trekpaarden gestald, tegenwoordig huisvest het een restaurant. De kruiden, groenten en fruit op je bord komen grotendeels uit de borgtuin. www.schathoes-menkemaborg.nl
7. Industrieel erfgoed
Dansen in De Toekomst
Tussen de weides bij Scheemda steekt de bakstenen schoorsteen van De Toekomst trots uit. Deze voormalige strokartonfabriek zorgde vanaf 1901 voor flink wat werkgelegenheid in Oost-Groningen. Maar als na de opkomst van plastic de strokartonproductie in 1968 wordt gestaakt, raakt het complex in verval. De Toekomst wordt zelfs deels gesloopt. Dankzij het Kanjerfonds is de oude fabriek in 2009 gerestaureerd. Tegenwoordig is het een geliefde locatie voor feesten, congressen en optredens. Ook is het industriële monument de locatie voor het jaarlijkse muziekfestival Grasnapolsky. www.grasnapolsky.nl
8. Cultuur
Levend verleden
Groningen is bezaaid met wierden: eeuwenoude kunstmatige heuvels die de bewoners van deze streek meer dan duizend jaar lang beschermden tegen het wassende water. Midden op de oude wierde van het dorp Warffum in het Hoogeland ligt Openluchtmuseum Het Hoogeland. In het museum is te zien hoe de Groningse bevolking tussen 1775 en 1920 leefde en werkte, een tijd waarin de meeste mensen de kost verdienden in de landbouw. De oude panden, waaronder een oude school, zijn met zoveel oog voor detail ingericht dat het lijkt alsof de bewoners even weg zijn. www.hethoogeland.com
9. Geschiedenis
Een hele turf
Groningen levert al eeuwen energie voor Nederland. Voordat er in de vorige eeuw werd begonnen met de gaswinning, werd er immers al eeuwenlang turf gestoken in het veen, en tegenwoordig telt de provincie veel windmolens. De geschiedenis van de Groninger Veenkoloniën wordt verteld in het Veenkoloniaal Museum in Veendam. Dat verhaal gaat verder dan alleen de ontginning van het veen. Zo kwamen landbouw, zeevaart en industrie in de slipstream van de turfwinning tot bloei. Ook is het gebied verbonden met bekende pioniers als Aletta Jacobs en Anthony Winkler Prins. www.veenkoloniaalmuseum.nl
3x oude kerkjes
Op de Groningse wierden staan enkele oude kerkjes als een peilstok fier overeind.
- Op de wierde van Eenum staat een romaans kerkje uit de 12de eeuw. Het is een van de oudste bakstenen kerken van Nederland.
- De hervormde kerk in Zeerijp is in de 14de eeuw gebouwd in de stijl van de romanogotiek en heeft een orgel uit 1651.
- Het dorp Niehove kreeg het predikaat ‘beschermd dorpsgezicht’ mede dankzij de romanogotische kerk uit de 13de eeuw. Deze kerk werd eeuwenlang bezocht door ooievaars. Zij worden geëerd in een gebrandschilderd raam.
- Plus Magazine