Syfilis: genadeloze soa

Syfilis is een seksueel overdraagbare aandoening (soa), veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum. De ziekte begint met een infectie van de penis, de vagina, de anus of (minder vaak) de mond. Uiteindelijk kunnen ook andere organen geïnfecteerd en beschadigd raken.

Elke vorm van seksueel contact kan zorgen voor besmetting, veilig vrijen is dus van belang om syfilis te voorkomen. Zoenen kan echter ook voor besmetting zorgen als er op de lippen of in de mond een syfiliszweer zit. Je kunt zelfs besmet raken door indirect contact (kleine kans), bijvoorbeeld door direct na gebruik seksspeeltjes uit te wisselen. De kans dat je syfilis oploopt via de wc-bril is extreem klein.

Verschillende stadia

Een syfilisinfectie openbaart zich in verschillende stadia. Twee tot twaalf weken na de besmetting ontstaan er zweertjes van maximaal een centimeter groot. Deze zweertjes voelen hard aan en doen meestal geen pijn. Zeker als ze in je mond, anus of vagina zitten merk je er weinig van. Soms ontstaan ook vlekken op de huid en kun je last krijgen van opgezette lymfeklieren.

Twee tot drie weken later verdwijnen de zweertjes en kun je te maken krijgen met de volgende klachten:

• vlekjes over het hele lichaam, vooral op je handen en voeten
• griepsymptomen, zoals hoofdpijn en vermoeidheid
• haaruitval
• oogklachten met kans op gezichtsverlies

Het verdwijnen van de zweertjes betekent dus niet dat de infectie ook verdwenen is. Zonder behandeling verspreidt de ziekte zich via je bloedbaan verder door je lichaam. Vaak kom je dan in een sluimerperiode terecht. Je merkt er niets van maar de bacteriën zitten nog steeds in je lichaam en je blijft besmettelijk voor anderen. 

Dit kan voor zeer ernstige complicaties zorgen. Twee tot dertig jaar na besmetting kun je in het derde stadium van de ziekte terecht komen. Hierbij ontstaan in vrijwel alle organen ontstekingen en beschadigingen, bijvoorbeeld in je hart, hersenen, huid en botten.

Syfilis of wat anders?

Sommige symptomen van syfilis lijken op die van andere soa’s, bijvoorbeeld van gonorroe. De zweertjes en vlekjes die kunnen ontstaan zijn te verwarren met andere soorten huiduitslag. Laat je bij twijfel altijd testen, als je niet op tijd wordt behandeld kunnen de gevolgen ernstig zijn.

Direct naar de huisarts

Vermoed je dat je syfilis hebt opgelopen, ga dan direct naar de huisarts. Deze kan een uitstrijkje nemen van een zweertje of je bloed onderzoeken om te kijken of je daadwerkelijk een syfilisinfectie hebt.

Goed te behandelen

Syfilis is goed te behandelen. Je dokter geeft je één of meerdere injecties met antibiotica om de bacterie te doden. Vroeger was de behandeling pijnlijk, met veel bijwerkingen. Tegenwoordig is de behandeling bijna pijnloos.

Tijdens de behandeling is het beter om nog even geen seks te hebben. Condooms zijn bij deze soa niet 100 procent veilig. Na de behandeling controleert je dokter met een test of je er echt vanaf bent. Soms moet je wel twee jaar terugkomen voor deze controles. Pas daarna kun je weer veilig seksueel contact hebben. Laat je sekspartner(s) ook altijd weten dat je syfilis hebt.

Zwangerschap of borstvoeding

Syfilis is voor zwangere vrouwen zelf niet schadelijker dan voor vrouwen die geen kind dragen, maar het ongeboren kind loopt wel het risico om ziek te worden. In het ergste geval kan het zelfs overlijden.

Borstvoeding geven wanneer je geïnfecteerd bent met syfilis is af te raden. In principe is de moedermelk veilig, maar als de bacterie op of rondom de tepel aanwezig is, kan je kindje ook besmet raken.