7 lezersvragen over lekker slapen

Waarom val ik niet in slaap? Ik heb moeite met in slaap vallen. Het wordt erger als ik niet steeds op dezelfde tijd naar bed ga, bijvoorbeeld om 23.30 uur. Dan lig ik soms wakker tot 3 uur 's nachts. Ik ben al bij de huisarts geweest met dit probleem. Slaapmiddelen gebruik ik niet meer, omdat je daar afhankelijk van wordt.
Tineke (64)

Overeem: "Dit klinkt als chronische slapeloosheid, ook wel insomnie genoemd. Slapeloosheid kan erger worden als je niet steeds op ongeveer dezelfde tijd naar bed gaat. Belangrijk is het verder om de dag af te bouwen. Dus niet meteen naar bed als het een keertje wat later wordt, maar eerst even ontspannen.

Als de slapeloosheid al enige tijd bestaat, helpen slaapmiddelen vaak niet. Daar komt inderdaad bij dat je er afhankelijk van wordt. De beste behandeling is zogeheten cognitieve gedragstherapie, waarbij de hersenen als het ware weer ‘leren’ om te slapen. Zo doorbreek je de vicieuze cirkel van slecht slapen, daarover piekeren en niet kunnen ontspannen. Deze therapie wordt aangeboden in de meeste slaapcentra (afdeling in een ziekenhuis die gespecialiseerd is in slaap- en waakproblemen) en door sommige psychologen. De huisarts kan u doorverwijzen".

Hoe komt het dat ik eng droom als ik niet rook? Zodra ik stop met roken, heb ik elke nacht een heel enge, levensechte nachtmerrie. Die achtervolgt me nog uren nadat ik wakker ben geworden. Ik word om hulp gillend wakker. Een glas water, iets eten of iets gaan doen, het helpt niet. Dan steek ik maar een sigaret op, het enige waarvan ik rustig word.
Lenny (59)

"Bij het stoppen met roken kunnen diverse afkickverschijnselen ontstaan, waaronder geestelijke onrust. Wie aanleg heeft voor nachtmerries, kan daar nu nog meer last van krijgen. U kunt met uw huisarts bespreken hoe u gecontroleerd van het roken af kunt komen en de onttrekkingsverschijnselen kunt beperken. Als de nachtmerries toch blijven bestaan, is het aan te raden om een slaapcentrum te bezoeken. Daar kan men kijken of er andere oorzaken te vinden zijn. Zo nodig kan een behandeling worden gestart (soms met psychologische therapie, soms met medicijnen)".

Kan het kwaad dat ik snurk bij het uítademen? Sinds een jaar heb ik een antisnurkprothese. Nu word ik de laatste tijd vaak wakker omdat ik toch snurk. Ik heb het idee dat ik niet bij het ínademen, maar juist bij het uítademen geluid maak. Overdag val ik regelmatig in slaap als ik op de bank zit.
Rinie (68)

"Een antisnurkprothese kan bij lichte vormen van snurken soms soelaas bieden. Als het snurken erger wordt, is het vaak onvoldoende. Snurken ontstaat meestal bij de inademing, maar kan ook bij het uitademen optreden. Het feit dat u overdag in slaap valt, is een aanwijzing dat er misschien meer aan de hand is. Er zou sprake kunnen zijn van slaap-apneu, een aandoening waarbij tijdens de slaap de ademhaling regelmatig stokt. Het is belangrijk dat slaap-apneu wordt opgespoord en behandeld. Niet alleen omdat het klachten geeft zoals slaperigheid, ook omdat het op lange termijn de kans op hart- en vaatziekten kan verhogen".

Wat is er te doen tegen 's nachts moeten plassen? Sinds enkele jaren moet ik 's nachts steeds vaker mijn bed uit om te plassen. Eerst was dit een of twee keer, inmiddels is het twee tot drie keer, en dat elke nacht. Overdag breekt dit me op en zit ik te knikkebollen. De huisarts heeft mijn prostaat onderzocht, maar die was niet duidelijk vergroot. Hoe kan ik voorkomen dat ik er 's nachts zo vaak uit moet?
Henri (66)

"Er 's nachts vaak uit moeten om te plassen (medische term: nycturie) kan allerlei oorzaken hebben. Soms is het een teken van een slaapstoornis, zoals slaap-apneu. Vaker is de slaapverstoring juist een gevólg van het moeten plassen. Bekende oorzaken zijn onder andere suikerziekte, hart- of prostaatproblemen, die u al noemde. Het lijkt me goed om de klachten nogmaals met de huisarts te bespreken".

Hoe komt het dat ik zo vroeg wakker word? 's Avonds val ik binnen drie minuten in slaap, maar 's ochtends word ik al om 5.00 uur wakker. Later naar bed gaan helpt niet, dan is mijn nacht nog korter. Al jaren heb ik hierdoor dagen waarop ik gammel en beroerd ben.
Frans (66)

"Er zijn diverse oorzaken van te vroeg wakker worden. Soms is het een teken van een depressie. Mocht u ook last hebben van een sombere stemming, dan is dat zeker iets om te onderzoeken. Een minder vaak voorkomende oorzaak is een verschuiving van het dag-nachtritme door ontregeling van de biologische klok. Soms wordt hierdoor het slaapritme naar voren verplaatst, waardoor iemand als het ware een extreem ochtendmens wordt: vroeg naar bed en vroeg weer op. Later naar bed gaan maakt het probleem dan alleen maar erger. In een slaapcentrum kan worden onderzocht of bij u sprake is van een probleem met uw dag-nachtritme".

Waarom heb ik zo’n wisselend slaappatroon? Soms slaap ik weken achter elkaar slecht. Als ik eenmaal in slaap ben gevallen, lig ik drie uur later alweer naar het plafond te staren. Ik lig niet te tobben, ik heb geen zorgen. Overdag ben ik dan moe, waardoor ik ’s middags een uurtje moet gaan liggen. Vervolgens slaap ik ineens een paar nachten heel goed, acht of zelfs tien uur achter elkaar, terwijl ik dan niets anders heb gedaan dan in de weken dat ik slecht sliep. Van de dertig dagen in een maand slaap ik er minimaal twintig zeer slecht, vijf redelijk en vijf goed. Hoe kan ik zorgen dat ik gewoon élke nacht goed slaap?
Mieke (50, in de overgang)

"Dit klinkt toch ook het meest als chronische slapeloosheid. De ernst kan variëren en de oorzaak is niet altijd even duidelijk. In sommige gevallen slaapt iemand een tijdje zó slecht dat het lichaam vervolgens enkele nachten ‘inhaalt’. Door de overgang kan de slapeloosheid verergeren. Ik adviseer u om een verwijzing te vragen naar een slaapcentrum, waar verder gezocht kan worden naar een eventuele oorzaak van de klachten, en waar de juiste behandeling kan worden gestart".

Kan ik niet meer tegen die nachtdiensten? Ik werk al 28 jaar in ploegendienst. In het algemeen heb ik met slapen geen probleem, maar tegenwoordig heb ik dat wel na de nachtdienst. Voorheen sliep ik na twee nachtdiensten ongeveer van 8.00 uur 's ochtends tot 15.00 uur 's middags. Dit werd tot 13.00 uur, als ik geluk had tot 13.30 uur. Maar de laatste maanden ben ik vaak al om 12.00 uur wakker. Waardoor is dit ineens veranderd?
Rob (54)

"Onze biologische klok wordt met het vorderen van de leeftijd gevoeliger voor verstoringen en herstelt zich minder makkelijk van een ontregeling. Ploegendiensten vormen een doorlopende ontregeling van de biologische klok. En mensen die daar voorheen geen probleem mee hadden, krijgen dat op oudere leeftijd vaak wel. Soms is er niets aan te doen, maar misschien is bijvoorbeeld het dienstenschema te optimaliseren. U zou dit met uw werkgever kunnen bespreken".

Dr. Sebastiaan Overeem werkt als slaapgeneeskundige en arts-onderzoeker bij het Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe in Heeze, en bij de afdeling Neurologie van het UMC St Radboud in Nijmegen.