Botox: de medische toepassingen

Botox is zowel de afkorting als de merknaam voor botuline toxine. De bacterie Clostridium botulinum maakt dit eiwit. Het is heel giftig, maar in piepkleine hoeveelheden is het een veilig middel tegen rimpels en een aantal aandoeningen.

Het blokkeert namelijk de prikkeloverdracht van de zenuwen naar de spieren, waardoor spieren verslappen. Fronsrimpels en kraaienpootjes als gevolg van gespannen spiertjes verdwijnen na een botoxinjectie. Daarnaast zetten artsen het steeds vaker in bij de onderstaande problemen.

Scheelzien

Scheelzien kan het resultaat zijn van een probleem met de oogspieren. Trekken deze een oog scheef, dan kijkt u niet met allebei de ogen naar hetzelfde punt. Met een operatie kan een chirurg de oogspieren verkorten of verplaatsen en zo het oog rechtzetten. Is een operatie niet mogelijk, dan biedt botox een alternatief. Het verlamt spieren, wat de stand van het oog verandert. Zo kan een arts ook testen wat het effect van een operatie zou zijn: verminderen de klachten of gaat u juist dubbelzien als hij een spier stillegt?

Migraine

In het tijdschrift van de Americal Medical Association publiceerden wetenschappers een artikel waarin ze een groot aantal studies naar botox als hoofdpijnmedicijn analyseerden. Zij concludeerden dat botox een klein beetje helpt bij mensen die elke maand meer dan 15 migraineaanvallen hebben: zij kregen 2,3 aanvallen per maand minder.

Waarom botox ernstige hoofdpijn vermindert, is nog niet duidelijk. Mogelijk helpt het omdat het spieren ontspant en ervoor zorgt dat pijnsignalen niet doorgegeven worden.

Depressie

Duitse onderzoekers van de MHH-kliniek voor psychiatrie ontdekten dat een spuitje botox helpt bij depressieve symptomen. Dertig depressieve proefpersonen kregen een vloeistof geïnjecteerd boven hun neus: de ene helft een placebo, de andere helft botox. De botoxgroep was na twee weken al positiever. Zes weken na de injectie waren hun ernstigste symptomen zelfs gehalveerd. De controlegroep die geen botox had gekregen, bleek niet op te knappen.

Overmatige transpiratie

Botox blokkeert ook de zenuwen in de huid die de zweetklieren prikkelen, waardoor de klieren minder of helemaal geen zweet meer produceren. Bij ongeveer 90 procent van de mensen met overmatige transpiratie werkt botox goed. Het is vooral effectief onder de oksels en daar doet zo’n injectie ook niet zo veel pijn. Behandeling van de voeten en handen is mogelijk, maar erg pijnlijk en bovendien houdt het effect daar niet zo lang aan. Na een paar maanden groeien er sowieso weer nieuwe zenuwuiteinden aan, waardoor u weer gaat transpireren. 

Op dezelfde manier kan botox ook de zenuwen die de speekselklieren aansturen 'uitzetten'. Dat remt overmatige speekselvloed bij patiënten die kwijlen door bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson, epilepsie of medicijngebruik.

Overactieve blaas

Plast u extreem vaak kleine beetjes? Houdt u het amper op als u eenmaal moet plassen? Dat kan het gevolg zijn van een overactieve blaas. De blaasspier trekt dan te vaak samen, ook als uw blaas nog niet vol is, waardoor u hevige aandrang voelt en urine kunt verliezen.

Botoxinjecties in de blaas blijken net zo goed te werken tegen een overactieve blaas als medicijnen. Ze remmen de activiteit van de blaasspier. Bij zo’n 80 procent van de patiënten heeft dit het gewenste resultaat, maar u moet zich wel telkens opnieuw laten behandelen, omdat botox uitgewerkt raakt. Een ander nadeel is dat de botox soms té effectief is, waardoor u een tijd niet kunt plassen en u zichzelf een paar keer per dag moet katheteriseren.

Spierspanning

Het stilleggen van spieren met botox wordt ook toegepast bij verschillende aandoeningen waarbij de spierspanning te hoog is of spieren onwillekeurig samentrekken. Zo kan het helpen bij trillende oogleden, krampachtig dichtgeknepen ogen (blepharospasme), spasticiteit, vaginisme, spierproblemen als gevolg van multiple sclerose en dystonie, een neurologische aandoening.

Als een deskundige arts botuline toxine toedient, is de kans op bijwerkingen klein. Soms werkt het plaatselijk te sterk, maar het effect van botox neemt vanzelf af. Omdat botox na verloop van tijd uitgewerkt raakt, dient een botoxbehandeling steeds weer herhaald te worden.