Wandelen met Hella: ‘heb ik iets verkeerds gedaan?’

Johan Hoogendoorn (82) heeft twee zonen en waarschijnlijk drie kleinkinderen. Zijn ­oudste zoon heeft het contact verbroken.

Hella van der Wijst (55) is presentatrice en schrijfster van het boek Troost – Als je iemand mist. Ze houdt van ­wandelen en een goed gesprek.

Op de groene wal die een van Nederlands kleinste vestingsteden omringt, zegt Johan Hoogendoorn: “Heusden is een heerlijk stadje, maar gelukkig woon ik niet in het centrum. Op zondag is het hier net een openluchtmuseum met alle toeristen.”

Sinds hij weet dat hij de longziekte COPD heeft, is Johan gezonder gaan leven en wandelt hij twee keer per week; in de nabijgelegen Loonse en Drunense Duinen of door deze pittoreske stad, waar hij nooit meer weg wil. Hij is 82 jaar. Als ik zeg dat ik hem dat niet zou geven, reageert hij lachend: “In onze wandelclub ben ik de oudste, maar zeker niet de langzaamste!” Wandelen voorkomt dat zijn ziekte erger wordt en doet hem zowel lichamelijk als geestelijk goed.

Dat laatste was nodig nadat de oudste zoon van Johan en zijn vrouw Gijsje van de ene op de ­andere dag geen contact meer wilde. Alles in hun gezin was altijd van een leien dakje gegaan, zegt Johan. De zonen Rick en Gijsbert tennisten samen, namen hun vrienden graag mee naar huis en gingen tot hun 17de mee op vakantie. “De ­oudste, Rick, moest ik wat betreft zijn studie wel achter de broek zitten. Maar hij heeft die afgemaakt en een goede baan gevonden.”

De Demer is de oude stadsgracht van Heusden.

Een jaar voordat Rick trouwde

op zijn 24ste, was alles nog normaal. Dat gold ook voor het contact met hun aanstaande schoondochter. Maar nadat ze waren gaan samenwonen, veranderde er langzaam iets. Een vriend van Rick maakte het grapje dat Ricks vriendin hem zijn beste kameraad ging afpakken. Vanaf dat moment was die vriend niet meer welkom.

Kort daarna was broer Gijsbert ­ineens niet meer welkom op de bruiloft. Een uitleg kregen ze niet. “Op de bruiloft is er niets voorgevallen. Wel hing er een onuitgesproken spanning natuurlijk.” Terug van hun huwelijksreis haalden Rick en zijn vrouw nog wat spulletjes thuis op. “Toen verweet ze ons dat we haar trouwdag hadden verpest en zei ze dat ze niet meer bij ons op bezoek zou komen.”

Verbijsterd en vol vragen informeerden ze bij goede vrienden van Rick wat er aan de hand was. Maar ook voor die vrienden ging de deur dicht. “We weten niet waarom, maar onze schoondochter lijkt het verleden van onze zoon te hebben doorgesneden.”

Via de Wijkse Poort wandelen

we richting het witte ophaalbruggetje met de Standaardmolen. Johan wijst over het land van Heusden en Altena. “Je bent van hieruit zo in natuurgebied de Biesbosch of op de Maas.” Johan is er niet geboren, maar is van dit gemoedelijke vestingstadje met zijn kasseien gaan houden. Bij de Vispoort vertelt hij dat bijna alle pasgetrouwde stelletjes zich hier laten fotograferen. 

Opvallend is hoe rustig Johan kan vertellen over iets dat hem ondertussen al 25 jaar pijn bezorgt. In tegenstelling tot zijn echtgenote Gijsje, die vooral heel verdrietig en teleurgesteld is. Johan wil de oorzaak graag begrijpen. “Heb ik iets verkeerds ­gedaan? Ik weet zeker dat ik niets heb gedaan waarvoor ik me moet schamen.” Hij praat er open over, maar Gijsje vraagt zich volgens hem af wat voor zin dat heeft. Volgens haar lost het niets op. Maar praten over zijn verdriet geeft Johan lucht, vandaar ook dat hij met mij wil praten en wandelen. Bovendien weet hij dat meer grootouders moeten ­leven met dit stil verdriet.

Johan blijft zoeken naar inzicht en oorzaken. De relatie met zijn zoon was goed. Vrienden die het net zo onbegrijpelijk vinden, bevestigen dat. Het enige dat Johan na diep nadenken aanhaalt, is dat zijn zoon misschien het gevoel kan hebben dat hij niet gewenst was. Ook daar doet Johan niet geheimzinnig over. “We hebben moeten trouwen. Maar we trouwden in liefde en hebben Rick in mijn ogen alle liefde gegeven!”

De stadswal met de Wijkse Poort.

Gijsje koos een andere weg.

Zij liet al snel de hoop op hereniging los en ging verder met haar leven. Zij haalde voldoening uit haar rol als ­oppasmoeder van twee kinderen.

We lopen de Vismarkt op met zijn beroemde Visbank, een open galerijtje met twaalf Dorische zuilen. Hier en daar maakt Johan een opmerking over overhellende gevels en kleurrijke gevelstenen. Als oud-gemeente­raadslid kent hij Heusden en zijn historie goed.

Sinds de trouwerij van Rick hebben Johan en zijn vrouw niets meer van hen gehoord of gezien. Niemand van vroeger heeft nog contact met Rick. In het begin was Johan afwachtend, hopend dat het vanzelf weer goed zou komen. Een bevriende predikant ging op verzoek van Johan met Rick praten. Maar hij kwam terug met de boodschap dat ze met rust gelaten wilden worden.

Ook andere pogingen tot contact mislukten. Niemand kwam verder dan de voordeur. Zijn kleinkinderen – het zijn er drie, voor zover hij weet – heeft hij nog nooit gezien. Contact forceren vindt Johan geen optie. “We kunnen de gevolgen niet overzien. Stel dat er nog grotere problemen ontstaan, wat doen we de kleinkinderen dan aan?”

Ondertussen is zoon Rick 54 jaar

en Johans oudste kleinkind 19. Hij vraagt zich af wat Rick zijn kinderen vertelt over opa en oma. Goede vrienden leven met ze mee. Als die trots vertellen over hun kleinkinderen, verontschuldigen ze zich regelmatig. Ze weten hoeveel pijn dit Johan doet. Sommige kennissen zijn afgehaakt omdat ze niets van de situatie begrijpen. “Mensen kunnen zich niet altijd voorstellen hoe eenzaam je je soms kunt voelen.”

Toch weigert Johan de slachtofferrol aan te nemen en wil hij zich niet zielig voelen. Het contact met zijn andere zoon Gijsbert is gelukkig goed en daar is hij extra zuinig op. In zijn zoektocht naar antwoorden bezocht hij ook een paragnost. “Die zei dat wij op onterechte gronden worden afgewezen. En dat het lang zou ­duren, maar dat het goed zou komen. Daar klamp ik me aan vast.” Maar met zijn ongeneeslijke longziekte hoopt Johan dat de hereniging waarop hij zo hoopt, niet te laat komt.

Tot die tijd blijft hij hopen op de dag dat hij zijn oudste zoon en schoondochter in de armen kan sluiten en zijn kleinkinderen mag leren kennen. “Zolang zij of ik niet zijn overleden, houd ik hoop. Wat heb ik meer te verliezen dan hoop?”

Tastbaar verleden

Heusden, in het stroomgebied van Maas en Waal, kreeg in de 13de eeuw stadsrechten. De hoge groene stadswal heeft de typische stervorm. Je kunt over de wal wandelen. De twaalf Dorische zuilen bij de Visbank zijn uit de tijd van de Bataafse Republiek. De gouverneurswoning en het armenhuisje staan in een mooie kunsttuin. Je kunt nauwelijks verdwalen in deze compacte stad met zijn verstilde straatjes, historische panden en ­gezellige terrasjes en winkels.
Elke eerste zaterdag van de maand van maart tot en met december is er een brocante-markt. Meer informatie: www.ontmoetdelangstraat.nl.

Horeca: Er zijn in Heusden diverse horecagelegenheden, waaronder op de Vismarkt De Pannekoekenbakker en hotel-restaurant In den Verdwaalde Koogel.

Vervoer: Neem vanaf NS-station Den Bosch de streekbus naar Heusden. Wie met de auto komt, kan aan de rand van de vesting gratis parkeren.