Toen de dochter van Cisca Daniels nog thuis woonde, raakte ze onverwacht zwanger. Ze was pas 18 en nog aan het puberen. Het was schrikken voor Cisca en haar man, maar “achteraf zijn we zó blij met dit kleinkind.”
Cisca Daniels (71) is apothekersassistente en vrijwilliger in een hospice. Ze is getrouwd met Martin, heeft vijf kinderen en elf kleinkinderen.
Hella van der Wijst (57) is presentator en schrijfster van de boeken Troost – als je iemand mist en De kracht van samen. Ze houdt van wandelen en een goed gesprek.
Foto's: Wim Lanser
Elk jaar is het in de aanloop naar kerst Lichtjesweek in Delft. Op de Markt staat een prachtige kerstboom, tussen het historische stadhuis en de Nieuwe Kerk waar we elkaar ontmoeten. “Delft is zo’n heerlijke stad”, glundert Cisca. Geboren in Rotterdam, getogen in Schiedam, werd Delft ‘haar stad’ toen ze verkering kreeg met Martin die daar studeerde. “Hier liggen heel wat voetstapjes uit die mooie tijd.”
We bewonderen de diepblauwe ballen in de boom en lopen richting de Koornbeurs. Hier ligt veel historie, ook voor Cisca, zo verraden de lichtjes in haar ogen. De kelder in dit rijksmonument was ooit een vleeshal, kwam in 1940 in handen van de Duitsers en werd later een studentensociëteit. Hier ging Cisca de trappen af om pilsjes te drinken met Martin. Ze hadden elkaar leren kennen op een weekend van de Navigators, een christelijke studentenvereniging. Cisca weet het nog precies: “Daar stond Martin! Hij had lang haar en zag er goed uit. Het was liefde op het eerste gezicht.”
Ze trouwden in 1972 en betrokken een kleine bovenwoning, die was gevuld met gekregen spullen. Al snel was duidelijk dat ze samen graag een groot gezin wilden. “Zelf had ik maar één broer”, vertelt Cisca. “Als kind heb ik lang gebeden voor een zusje, dat er helaas nooit is gekomen.”
Op de beroemde Beestenmarkt stond in 1449 een franciscanenklooster. Nu is er een groot buitenterras met vrolijk gekleurde lichtjes. Cisca geniet van de drukte, zoals ze ook genoot van de drukte in haar eigen gezin, waar iedereen altijd welkom was. Zij en Martin kregen vier zonen en een dochter: Annemarieke. Ze was toen 34 jaar oud en had er eigenlijk niet meer op gerekend. “Even was ik in paniek, maar Martin reageerde nuchter. Dan nemen we toch een werkster, zei hij. En we kopen een wasdroger en een grotere auto.”
Het meisje werd op handen gedragen. Toen Annemarieke 8 jaar was, pakte Cisca haar werk als apothekersassistente weer op. Haar zonen konden flink puberen, maar Annemarieke was volgens Cisca een echte ‘drama-puber’. “Zij was erger dan haar vier broers bij elkaar. Ze luisterde niet, ging haar eigen gang, was brutaal en opstandig. Er heerste gewoon vaak een negatieve sfeer in huis.”
Annemarieke was 18 toen ze met een bleek gezicht op de bank zat, samen met haar vriend. “Mama, we moeten je iets vertellen”, zei ze. Haar oudere broer zou vader worden en ineens floepte ze eruit: “Wij krijgen ook een baby.” Cisca moest even slikken. “Ze woonde thuis en had nog maar kort een vriend. Maar boos worden had geen enkele zin. Dat ze dom was geweest, wist Annemarieke zelf ook wel.”
Cisca en Martin wilden graag dat hun dochter haar opleiding zou afmaken en dat hun kleinkind een goede start zou krijgen. Ze stelden voor dat ook haar vriend Roy bij hen zou komen wonen. Samen bereidden ze zich voor op de bevalling. Zelf accepteerden ze het zoals het kwam, maar natuurlijk kwamen er soms kritische vragen uit hun omgeving. Graag herhaalde Cisca dan wat iemand uit de kerk krachtig had gezegd: “Beter een kindje erbij dan een kindje eraf.” En zo denkt ze er nog altijd over.
We duiken de Maria van Jessekerk in om de kerststal te bewonderen. Cisca komt graag in deze katholieke kerk, ook al is ze zelf van protestanten huize. “Tijdens de zwangerschap zag ik mijn dochter veranderen van een kind in een mooie jonge moeder.”
Toen ze samen met haar dochter babyspullen ging kopen, kreeg Cisca flashbacks, van hoe ze daar zelf als aanstaande jonge moeder had gelopen. “Best bizar maar ook om te lachen.”
Gezond en wel kwam kleindochter Emma ter wereld. Nooit zal Cisca vergeten dat haar dochter na een paar weken met Emma in haar armen zei: ‘Mam, ik houd zo veel van haar, ik zou mijn leven voor haar geven.’ “Dat vond ik zo mooi!”
Een flat die Martin en Cisca ooit hadden gekocht voor hun zoons, werd het huis voor Annemarieke, Roy en Emma. Omdat Annemarieke haar opleiding Sociaal Pedagogisch Werk weer oppakte, was Emma de eerste jaren heel veel bij Cisca en Martin. “Wat was dat leuk! Je krijgt echt een band; achteraf zijn we zó blij met dit kleinkind.”
Via de witte Oostpoortbrug lopen we door de enige overgebleven stadspoort: de prachtige Oostpoort uit 1400.
Annemarieke en Roy trouwden en kregen nog een tweede dochter. Alles ging goed tot Cisca’s dochter een paar jaar terug aankondigde dat ze ging scheiden. Hoe mild ze reageerde op de ongeplande zwangerschap van haar dochter, zo moeilijk had ze het nu met haar scheiding. “Ik vond dat ze echt een leuke vent had. Ik begreep het niet en dacht: wat is ze nu weer aan het doen? Het heeft een tijd voor verwijdering tussen ons gezorgd.”
Tijdelijk trok Annemarieke met haar twee dochters weer in bij Cisca en Martin. Maar vanwege het onbegrip was het dit keer een stuk minder gezellig. “Achteraf voel ik me schuldig. Ik ben er te weinig voor haar geweest.”
Nu Annemarieke en Roy allebei weer een leuke nieuwe relatie hebben en iedereen harmonieus met elkaar omgaat, kan Cisca zich beter vinden in de keuze van haar dochter. De nieuwe partners behoren beiden tot de oude vriendenkring van Roy en Annemarieke. De kleinkinderen lijken geen last van de scheiding te hebben gehad. “Niet leuk als je gaat scheiden”, zegt Cisca. “Maar als je het doet, doe het dan zoals zij het hebben gedaan.”
We wandelen langs de Voldersgracht uit 1348. Het is een van de mogelijke locaties van het beroemde schilderij Het straatje van Vermeer.
“Al onze kinderen zijn leuk opgedroogd”, grapt Cisca. Annemarieke werkt nu als zorgmanager. Kleindochter Emma is 17 jaar en in opleiding tot verpleegkundige. Het meest geniet Cisca als ze op reis is met de kleinkinderen of als alle ‘kuikens’ weer even ‘op het nest’ zijn. Dat zijn er met aanhang inmiddels 23, waaronder 11 kleinkinderen.
Dochter Annemarieke raakte zwanger van haar nieuwe partner. Opnieuw onverwacht, op de leeftijd die Cisca had toen ze Annemarieke kreeg. Een tweeling deze keer, geboren in februari 2022. “Dit zijn waarschijnlijk de laatsten in ons gezin, maar ik zeg nooit nooit!”
Delfts blauw en Oranje
In de 17de-eeuwse stad Delft is het goed wandelen en winkelen. Of bezoek Museum Prinsenhof, het Royal Delft Museum of het Vermeer Centrum. In de Nieuwe Kerk bevindt zich het praalgraf van Willem van Oranje, met daaronder de grafkelder van het Koninklijk Huis. Met uitzondering van zondag is het kerkgebouw de hele week te bezichtigen. Op dinsdag 13 december is het Lichtjesavond en wordt de kerstboom ontstoken op de historisch markt.
De route die Hella en Cisca wandelden, kun je vinden op Cityroutes.nl. Klik op ‘Delft’.
Startpunt: Stationsplein Delft.
Vervoer: wanneer je de trein neemt naar station Delft, ben je direct bij het startpunt.
Lengte: drie kilometer, uit te breiden met een ommetje langs de Oostpoort.
Geschikt voor rolstoel: ja
