Rijbewijs verlengen na je 75e: wat komt erbij kijken?

Binnenkort word ik 75. Moet ik dan ­meteen een herkeuring aanvragen voor mijn ­rijbewijs?

Nee hoor, je hoeft pas iets te doen op het ­moment dat de ­geldigheid van het rijbewijs verloopt. Na je 75ste veranderen er twee dingen bij het verlengen van het rijbewijs. Je moet ten eerste een Gezondheids­verklaring invullen van het ­Centraal ­Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Daarnaast moet je naar een keuringsarts en soms ook naar een specialist (hierover verderop meer). 

Hoe snel gaat de aanvraag?

Dat verschilt. Meestal gaat het vrij vlot. Veel 75-­plussers krijgen zelfs al binnen 24 uur een eerste ­reactie van het CBR. Toch is het verstandig om de Gezondheidsverklaring vier tot vijf maanden vóórdat je rijbewijs verloopt al in te vullen en naar het CBR te sturen. Je moet namelijk sowieso naar een keuringsarts en soms ook naar een specialist; zij ­beoordelen je ­rij­geschiktheid. In de zorg lopen de wachttijden soms flink op. Als je op tijd de aanvraag bij het CBR indient, weet je ­zeker dat je niet zonder rij­bewijs komt te zitten.

Hoe en waar vraag ik een Gezondheids­verklaring aan?

Je kunt kiezen of je de Gezondheidsverklaring ­digitaal invult of op papier. Papieren aanvraag­formulieren zijn verkrijgbaar bij het CBR en bij de meeste ­gemeenten. Voor een digitale aanvraag kun je terecht op de website van het CBR (www.cbr.nl). Je hebt dan je DigiD en ­internetbankieren nodig. Kijk voor meer informatie op www.cbr.nl of bel de klanten­service van het CBR: 088-227 77 00. 

Kan het ook wat sneller?

Als je de aanvraag bij het CBR digitaal instuurt, ­verloopt het proces sneller dan wanneer je een ­papieren ­formulier instuurt. Verwijst het CBR je door naar een specialist? Dan kun je eventueel met wat rondbellen ­uitzoeken bij welke ­specialist je ­snel terechtkunt. Dit mag ook een specialist zijn ­buiten de eigen regio.  

Ik wil graag dat mijn eigen huisarts mij keurt voor het rijbewijs. Kan dat?

Het kan, en volgens het CBR zijn er ook wel huis­artsen die dit soms doen, maar het is niet gebruikelijk. De meeste huisartsen willen de vertrouwens­relatie met een patiënt niet in de waagschaal stellen. Dat zou kunnen gebeuren als de huisarts vindt dat iemand niet (meer) kan autorijden, maar diegene dat zelf anders ziet. Toch is de huisarts een goed ­beginpunt, want hij/zij kan je vertellen bij welke arts je terecht kunt voor een keuring.

De keuringsarts onderzoekt of je je armen, benen, nek en rug goed kunt gebruiken, hoe hoog je bloeddruk is, of je goed kunt zien en of je suikerziekte hebt (via bloed en/of urine). De keuringsarts stuurt een verslag naar het CBR. In de meeste gevallen heeft het CBR genoeg aan deze informatie om te besluiten of iemand daarna nog mag rijden. Bij twijfel kan een verwijzing naar een specialist volgen.

Wat kost het me?

Reken op enkele honderden ­euro’s. De Gezond­heidsverklaring aanschaffen kost €44,50. Dit betaal je aan het CBR. Wie het formulier bij de gemeente koopt is soms meer kwijt, want er zijn gemeenten die ‘extra kosten’ in rekening brengen. Daarnaast zijn er de kosten van het bezoek aan de keuringsarts en soms ook die van een specialist. Een ‘standaard’ keuring bij een keuringsarts kost meestal rond de €55. ­Ouderenbonden zoals de ANBO en KBO-PCOB ­bieden hun leden korting bij ­geselecteerde keuringsartsen. Verder moet je nieuwe pasfoto’s laten maken en bij de gemeente leges ­betalen.

Betaalt mijn zorgverzekeraar mee?

Waarschijnlijk niet, want de keuring zit niet in het basis­pakket. Misschien biedt een aanvullende ­polis een (gedeeltelijke) vergoeding. 

Welke vragen moet ik beantwoorden in de ­Gezondheidsverklaring?

Het gaat om 14 vragen, met hier en daar ­aanvullende vragen. Deze gaan onder andere over de ogen (kun je met één of beide ogen niet goed zien?), medische aandoeningen (heb je bijvoorbeeld suikerziekte, chronische nierschade of COPD), hart- of vaatziektes, hersenaandoeningen (ook dementie) en epilepsie. Verder wil het CBR weten of een arts een psychische of psychiatrische ­diagnose heeft gesteld. En of je ­medicijnen gebruikt die de rijvaardigheid beïnvloeden, zoals slaappillen.

Ik slik medicijnen. Is dat een ­probleem?

Dat hangt ervan af. Vraag advies aan de arts als er een gele sticker op de verpakking van het middel zit (‘Pas op met autorijden’) of lees de bijsluiter. Soms is het mogelijk om over te stappen op een ander ­medicijn dat minder of geen invloed heeft op het auto­rijden. Vraag hiernaar bij je arts of apotheker.

Stel: ik ben kerngezond en kan alle vragen met ‘nee’ beantwoorden. Moet ik dan tóch nog naar een keuringsarts?

Ja. Elke 75-plusser heeft naast de Gezondheids­verklaring altijd een keuring door een arts nodig. In verreweg de meeste gevallen is dit een ‘gewone’ ­keuringsarts (geen specialist). Als dat zo is, stuurt het CBR vragen­lijsten naar deze arts. Goed om te weten: wanneer je in de ­Gezondheidsverklaring een of meer ­vragen met ‘ja’ beantwoordt, is de kans groot dat het CBR je naar een specialist stuurt.

Wat als ik de Gezondheidsverklaring niet ­helemaal eerlijk invul?

Dat is een slecht idee. Dit valt onder het ­‘opzettelijk ­onjuiste opgaven doen bij het verkrijgen van een rijbewijs’ en is strafbaar op grond van de ­Wegenverkeerswet (art. 114). Je riskeert een boete van maximaal €9000, rij­ontzegging van maximaal twee jaar, of een gevangenisstraf van maximaal drie maanden. En mocht je met een ten onrechte verkregen rijbewijs brokken maken, dan heb je daarnaast kans op problemen met de ­verzekering.

Hoelang is het nieuwe rijbewijs geldig?

Voor 75-plussers is het rijbewijs na de verlenging maximaal vijf jaar geldig. Het CBR kan ook beslissen dat het maar drie jaar geldig is, of zelfs maar één jaar. Zo mag iemand met beginnende dementie soms wel blijven rijden, maar niet meer de volle vijf jaar.

Ik ben bij de keuringsarts geweest. Maar nu vraagt het CBR óók nog om het oordeel van een ­specialist. Waarom is dat?

In de ‘Regeling Eisen Geschiktheid 2000’ staat een lange lijst van aandoeningen die van ­invloed ­kunnen zijn op hoe iemand autorijdt. Bij zwaardere en ­ingewikkelde aandoeningen wil het CBR het oordeel van een specialist. Soms mag je naar een specialist die je behandelt. Als dit niet zo is, verwijst het CBR je naar een onafhankelijke specialist die bekend is met de vragen van het CBR. Liever een ander? Meestal kan dat; overleg dit met het CBR. De verwijzing naar een specialist brengt extra kosten met zich mee, maar kan ook extra ­mogelijkheden bieden. Soms kun je tóch blijven rijden met een aanpassing van ­medicijnen of met hulpmiddelen. Een verwijzing naar een specialist hoeft dus niet te betekenen dat je niet meer mag rijden.

Hoewel ik nog lang geen 75 ben, twijfelt een arts aan mijn rijvaardigheid. Hij heeft me daarom op het CBR gewezen. Wat nu?

Dat kan. Vooral na een ziekte of aandoening, maar ook bij bepaald medicijngebruik, kunnen artsen je wijzen op de gevolgen voor het autorijden. Het gaat om de vraag: is het veilig voor jezelf en voor andere ­weggebruikers als je achter het stuur zit? Artsen ­hebben geen meldplicht om patiënten die mogelijk de weg niet meer op kunnen, door te geven aan het CBR. Maar als ­artsen vermoeden dat iemand tóch doorrijdt terwijl hij of zij niet (meer) geschikt is om auto te ­rijden, mogen ze dit wel melden bij het CBR.

Mijn rijbewijs is weliswaar verlengd, maar nu met een ‘beperking’. Wat houdt dat in?

Het CBR kan een rijbewijs verlengen met een ­specifieke ‘beperking’ die met een code op het rij­bewijs komt te staan. Er zijn ongeveer 140 ­codes. Het kan van alles zijn. Bijvoorbeeld dat je alleen mag ­rijden met daglicht. Of dat je alleen mag rijden in een automaat. Of alleen met een verplichte aan­passing aan de auto, zoals een andere manier van gasgeven of remmen.

Kan ik zien wat de keuringsarts of specialist over mij zegt?

Ja. Als je de aanvraag digitaal doet, krijg je via ­MijnCBR ­direct ­inzicht in alle stukken die het CBR van je heeft, inclusief de verslagen van de artsen. Doe je de aanvraag op papier? Je kunt de keuringsarts vragen om een kopie van het rapport. Je hebt recht op deze informatie.

Ik ben 75, rijd al ruim vijftig jaar zonder ­problemen, en nu moet ik van het CBR ­opnieuw rijexamen doen om mijn ­rijbewijs te verlengen. Kan dat zomaar?

Als het CBR geen vragen heeft na het ontvangen van de Gezondheidsverklaring en de bevindingen van de keuringsarts, volgt een besluit. In de meeste gevallen hoef je niet ‘af te rijden’. Toch is er soms (in zo’n 2 procent van de ­gevallen) twijfel en volgt een ‘rijtest’. Het CBR benadrukt dat het een test is en geen ­examen. Toch ervaren mensen dat vaak wel zo. Het verschil met een examen is volgens het CBR vooral dat bij een rijtest samen ­gekeken wordt naar wat nog wél kan, bijvoorbeeld met behulp van extra hulpmiddelen of met een aangepaste auto. Veel ­auto­mobilisten zijn niet op de hoogte van de mogelijk­heden. Het CBR kan daarbij helpen. De rijtest is ­gratis, behalve als je de test in een lesauto wilt doen, want dan betaal je de rijschool voor het gebruik van de auto.

Help, het CBR oordeelt dat mijn rijbewijs niet verlengd wordt! Wat nu?

Minder dan een half procent van de aanvragen door 75-plussers voor het verlengen van een rijbewijs leidt tot inname van het rijbewijs. Dat is niet veel, maar toch gaat het ieder jaar om zo’n 3500 automobilisten. Ben je het niet eens met het oordeel van het CBR? Je kunt dan óf een herkeuring aanvragen óf bezwaar maken. Er moet gekozen worden; je kunt niet tegelijkertijd een herkeuring aanvragen en bezwaar maken.

Ik moet in die situatie dus kiezen: óf een ­herkeuring óf bezwaar maken. Hoe vraag ik een herkeuring aan?

Stuur een e-mail naar herkeuringen@cbr.nl of schrijf een brief naar CBR Herkeuringen, Postbus 3014, 2280 GA Rijswijk. Dit moet binnen 4 weken ­nadat het CBR een beslissing heeft genomen over je aanvraag. Als je een herkeuring aanvraagt, doet een andere arts opnieuw het onderzoek en schrijft een rapport.

En hoe maak ik bezwaar?

Als je bezwaar aantekent, gaat het CBR aan de hand van de gegevens die er al zijn opnieuw naar de zaak kijken. Bezwaar maken kan ­alleen schriftelijk en moet binnen 6 weken nadat je de beslissing van het CBR hebt ontvangen. ­Formulieren daarvoor kun je aanvragen bij het CBR (kijk op www.cbr.nl of bel de klanten­service: 088-227 77 00). Meestal volgt daarna een telefoontje van het CBR om de zaak te bespreken. Daarna is er een hoorzitting op het CBR-kantoor in Rijswijk. Meestal volgt binnen 12 weken een beslissing.

Wat als je na een herkeuring of ­bezwaar écht niet meer mag rijden van het CBR?

Wanneer het CBR bij de beslissing blijft dat je niet meer mag rijden, kun je de zaak nog ­voorleggen aan de rechter. Als ook dat geen ­soelaas biedt, moet je je ongeldige rijbewijs ­aangetekend opsturen naar het CBR. 

Ik ken iemand die eigenlijk niet meer de weg op kan, maar toch doorrijdt. De ­auto­sleutels afpakken is geen ­optie. Wat kan ik doen?

Het is de verantwoordelijkheid van de chauffeur om te beoordelen of hij of zij geestelijk en lichamelijk in staat is om auto te rijden. Stapt ­iemand ­achter het stuur terwijl dat niet meer gaat? Dit kan problemen opleveren met de verzekering en de ­politie.

Als het moeite kost een naaste te ­overtuigen van de risico’s, raadt het CBR aan om eerst met diegene in ­gesprek te gaan, eventueel met de (huis)arts erbij. Hopelijk helpt dat om de bestuurder te overtuigen alsnog een Gezondheidsverklaring in te dienen. Daarna kan het CBR – de enige instantie die erover gaat – beoordelen of iemand nog kan rijden.

Lukt dat niet? Dan kunnen familie of ­bekenden een melding doen bij het CBR en hun zorgen kenbaar maken. Dit kan niet anoniem en er moet een verklaring bij zitten van de huisarts of een andere onafhankelijke derde (zoals een verzorger of behandelaar). Het CBR neemt zo’n verzoek alleen in behandeling als deze is ondertekend door meerdere familie­leden of ondersteund wordt door een arts of onafhankelijke derde. Uit de verklaring moet blijken waarom de bestuurder een gevaar is voor zichzelf of anderen. Het CBR maakt de ­namen van de melders niet uit zichzelf bekend, maar als de ­betrokkene om ­inzage in het dossier vraagt, mag het CBR dit niet weigeren. In de brief die het CBR aan de bestuurder stuurt, staat ook dat de melding van familie komt.

Pas op voor misleiding!

Op internet zijn misleidende websites actief die beweren hulp te bieden bij de aanschaf van een ­Gezondheidsverklaring of het invullen ervan. Maar je moet daarna alsnog naar de website van het CBR voor de échte Gezondheidsverklaring. Hierdoor verdubbelen de kosten en betaal je soms meer dan €80. Controleer daarom altijd of je echt op de website van het CBR bent: www.cbr.nl