‘Zonder mijn familie en dieren had ik niet meer geleefd’

Lian Coppens en ik ontmoeten elkaar bij de Vleutse Hoeve in Best. In Noord-Brabant bekend om de klompen van de gebroeders Van Aarle, die hier worden verkocht. En sinds zes jaar ook ­vanwege de kerststallenroute die hier start. Je kunt er wandelen langs meer dan tachtig ­kerststallen, uitgestald op opritten en in tuinen van het buurtschap De Vleut. Na Lians lispelende begroeting, het gevolg van het feit dat ze geen tong meer heeft, lijkt ons gesprek een spelletje ‘raden maar’ te worden. Uit haar enthousiaste gebaren maak ik op dat ze het geweldig vindt om haar levensverhaal met mij te delen. Een leven met gebeurtenissen zo zwaar dat ze er bijna niet meer was geweest, zo schreef ze in haar brief aan me.

Zonder tong is het moeilijk praten, maar communiceren kan Lian als de beste, zo merk ik al snel. Ik krijg de riem van een van haar trouwe ­metgezellen. Dieren zijn belangrijk in het leven van Lian. Na een supergelukkige jeugd moest ze rond haar 30ste een eerste obstakel overwinnen. Alles deed ze om moeder te worden. Het zette de gelukkige relatie met haar partner Henri bijna op scherp. Op het hoogtepunt van haar frustratie – “Iedereen werd maar zwanger behalve ik” – voelde Lian een bobbeltje op haar tong. “Eigenlijk had onze aangewaaide kat het al ontdekt. Die bleef maar in mijn hals stoten en snuffelen, alsof hij wou zeggen: ‘Daar zit iets…’” De dermatoloog verzekerde haar echter dat het aften waren, die wel zouden verdwijnen als ze haar mond goed spoelde. Maar Lians intuïtie zei iets anders. Pas na lang aandringen werd ze verder onderzocht. In het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis kreeg Lian te horen: “Het is foute boel, maar wij gaan je helpen.” Ze voelde zowel ontreddering als ­geruststelling. “En heel wonderlijk: toen we ­thuiskwamen was de aanwaaikat weg.”

De eerste, levensgrote kerststal is ondertussen in zicht gekomen. Lians honden Troy en Sepp ­steken nieuwsgierig hun koppies door de spijlen. We genieten allebei van de Brabantse kneuterigheid. Groot, klein en vooral afkomstig uit een goed hart, dat zijn de kerststallen die de buurtbewoners hebben gemaakt of verzameld. Dat Lian op haar 34ste een kwaadaardige vorm van tongkanker kreeg, is uitzonderlijk. Meestal overkomt dit oudere mensen die veel roken of drinken. De tongkanker leek goed te ­behandelen met bestraling en een chemokuur. Henri, haar ­ouders, broer en zus waren Lians steun en ­toeverlaat in dit loodzware proces. Behalve de pijn moest Lian voortdurend overgeven en sliep ze nauwelijks. “Ik ben nog nooit zo diep gegaan. Het verliezen van mijn haar was niets vergeleken bij de pijn. Mijn tong voelde als één grote blaar. Ik sprak niet meer. Ik was mezelf totaal kwijt. Ik dacht dat iedereen beter af was zonder mij.” In haar ogen lees ik de wanhoop van toen. Het brengt niet ­alleen Lian in tranen, maar ook mij. 

Niemand betrok ze bij haar doodswens. Ze leed in haar eentje. Toen Henri even weg was uit haar kamer, viel Lians oog op een stevige gordijnhaak. Dat was het. Daarmee deed ze een poging. Met nog zachtere stem vervolgt ze: “Toen Henri terugkwam, vond hij mij achter die haak gewurmd. Die nacht zat hij aan mijn bed te huilen. Henri en huilen, dat was iets zeldzaams.” Nog nooit eerder was Lian suïcidaal geweest. Vanaf dat moment was er 24 uur per dag ‘familiebewaking’. In die tijd ging Lian zich ook zorgen maken over haar relatie. “Maar Henri zei: ‘Als jij blijft zoals je echt bent, positief en optimistisch, blijf ik bij je. Ga je zitten kniezen en zeuren, dan ga ik bij je weg.’ Dat lijkt hard, maar het was eerlijk en het hielp me.”

Lian ging voor de revalidatie naar haar ouders, die 24 uur per dag voor haar zorgden, zodat Henri kon blijven werken. Lian was somber over haar toekomst en vroeg haar ouders geregeld ‘om een spuitje’. Het papiertje met daarop haar doodswens moest ze voor hun ogen kapotscheuren. “Hun liefde heeft mij ‘open gemaakt’.” Even gloorde er hoop toen Lian na anderhalve maand te horen kreeg: “Proficiat, u bent schoon.” De tumor was weg. Langzaam pakte Lian haar werk en leven weer op. Ze durfde zelfs op een ­moederschap te hopen. Tot twee maanden later een heftige hoofdpijn nog meer slecht nieuws aankondigde: een nieuwe tumor. Haar enige kans om te overleven was een amputatie van haar tong.

“Toen kwam ik voor de moeilijkste beslissing in mijn leven te staan. Zeker was dat ik zonder tong niet meer gewoon zou kunnen eten en misschien niet meer zou kunnen slikken en praten.” Lian vroeg de arts of kinderen van haar zouden ­schrikken, met littekens en zonder tong. “Toen hij mij kon geruststellen, kwam de overlever in mij naar boven. Ik dacht: als ik de poes nog op schoot kan hebben, met de honden kan wandelen en met Henri kan zijn, dan ben ik gelukkig, en mag mijn tong eruit.”

We wandelen een sfeervol verlichte achtertuin in voor het bezichtigen van wel meer dan tien kerststalletjes. Hoe gastvrij en vol vertrouwen zijn de mensen hier. Om zich geestelijk voor te bereiden op haar ‘nieuwe ik’, zoals ze dat noemt, gingen Lian en Henri kort voor de operatie naar de Belgische bedevaartplaats Banneux. Het weer leek op deze dag van onze kerstwandeling: mistig en donker. Na de kerkdienst ging Lian nog even bidden bij het Mariabeeld. En toen gebeurde er iets. “Ik vroeg Maria: ‘Wat er ook gaat gebeuren, ik hoop dat ik ermee om kan gaan.’ En ineens viel vanuit die sombere lucht een lichtstraal precies op mij. Mijn gezicht werd warm en ik hoorde twee woorden: ‘Heb vertrouwen.’ Een intens gevoel van vredigheid overviel haar. Een week later vond de operatie plaats, en Lian voelde zich zo rustig dat ze geen kalmeringsmiddelen nodig had. Dat gevoel is nooit meer bij haar weg gegaan: “Heb vertrouwen, ik ben er altijd voor jullie.”

Lian moest opnieuw leren slikken en praten. Dat duurde twee jaar. Haar kantoorbaan kon ze niet meer uitoefenen, maar het maakte de weg vrij voor een oude droom: werken met dieren. Ze volgde de studie natuurgeneeskunde en begon met het masseren van paarden met een blessure. En met succes. Ondertussen is ze in vaste dienst en behandelt ze toppaarden van een grote stal. Ondanks hun onvervulde kinderwens hebben Henri en Lian het samen gered. “Als mijn familie en dieren er niet waren geweest, had ik niet meer geleefd.”

We eindigen de kerststalroute bij de mooiste stal van allemaal, bij de Mariakapel in het hart van het buurtschap. Elke avond gaat de kerstverlichting aan en wordt er chocolademelk voor de ­wandelaars geschonken. Terwijl ik buiten wacht met de honden, steekt Lian een kaarsje aan bij het Mariabeeld. Als we afscheid nemen, zegt ze: “Het gaat niet om groots en meeslepend leven, maar om het waarderen van het kleine. Niet ondanks, maar dankzij wat ik heb meegemaakt voel ik mij een heel bevoorrecht mens!”