Ergert u zich aan zwerfafval bij u in de buurt? Pakt u regelmatig een leeg blikje, waterflesje of snoepwikkel op om weg te gooien? Dan is er goed nieuws, want u bent niet de enige die dit doet. Ondertussen zijn er duizenden Nederlanders die hun buurt schoon houden door regelmatig zwerfafval op te ruimen.
Geschat wordt dat er in Nederland circa 50 miljoen kilo aan afval per jaar op straat of in de natuur belandt. Plastic zwerfafval blijft vaak tientallen jaren in het milieu aanwezig. Koeien, vogels, vissen en andere dieren raken verstrikt in het afval of zien het aan voor voedsel, met alle gevolgen van dien. Plastic verdwijnt namelijk niet, maar breekt af in hele kleine stukjes. De zogenaamde microplastics.
Het is nog onduidelijk hoe schadelijk microplastics zijn voor onze gezondheid, maar Wageningse wetenschappers hebben berekend dat we in een week ongeveer 4,1 microgram aan dit soort microplastics binnenkrijgen en ongeveer 12.300 microgram in ons hele leven. Zwerfafval is véél meer dan alleen een leeg waterflesje in de berm langs de snelweg. Het is een niet te verwaarlozen gevaar voor mens en dier.
Wandelen en afval opruimen: plandelen
En dus gaan steeds meer Nederlanders - alleen of met elkaar - zwerfafval opruimen terwijl ze hun dagelijkse ommetje maken. Wandelen en tegelijkertijd zwerfvuil opruimen, heet plandelen. Plandelen is begonnen in Scandinavië en het woord is afgeleid van het Zweedse woord Ploggin.
Ploggin ontstond jaren geleden bij joggers die tijdens hun sport ook zwerfvuil verzamelden. Wandelaars maakten er hun eigen woord van: plandelen. Plandelen wordt ieder jaar populairder, zeker in Nederland. Het mooie is: iedereen kan eraan meedoen. Een topconditie is niet vereist en een dagelijks rondje van een halve kilometer is nét zo goed een wandeling die geschikt is om te plandelen.
Grijpers
Voor wie plandelen lang wil volhouden, is een grijpstok of vuilgrijper een handig hulpmiddel. Met een grijper pak je afval op zonder te bukken. Grijpstokken zijn er in alle soorten en maten. Sommige grijphulpmiddelen kunt u zelfs invouwen tot een pakketje. Er zijn grijpers met een extra functie, bijvoorbeeld met een magneet, haakje of zuignap. De betere grijpers kosten rond de 15 à 30 euro. Bijvoorbeeld bij www.vilans.nl. Maar op diverse websites zijn ook goedkopere versies te vinden. In sommige steden en dorpen kunt u er gratis één ophalen.
Afvalzakringen
Om de vuilniszak open te houden, zijn er speciale hoepels en ringen uitgevonden. Zoek online op ‘vuilniszakring’ , vanaf ongeveer 13 euro zijn ze te koop. Maar ook hiervoor geldt: check bij de gemeente of de ringen gratis op te halen zijn.
Met elkaar lopen is véél gezelliger
Er zijn meerdere apps en websites om te helpen met plandelen.
HelemaalGroen verbindt buren en inwoners van een gemeente die aan het lopen en afvalruimen zijn. De app registreert de route waar je zwerfvuil hebt opgeruimd en slaat deze route op. De route is nu groen gekleurd op de kaart. Wordt dit stuk van uw wandeling daarna niet meer geschoond? Dan verkleurt een groen gekleurde route naar bruin. Zo kan iedereen zien waar weer actie nodig is. Ruim tienduizend vrijwilligers liepen in 2021 ruim 200.000 kilometer met deze app. Dagelijks is te zien hoeveel kilometer er in heel Nederland gelopen is (230 kilometer), en hoeveel kilometers er in je eigen woonplaats op de teller staan (7,8 kilometer).
Op dit platform kunt u een eigen actie opstarten of aanhaken bij een actie. Bewoners, bedrijven, scholen, verenigingen en gemeenten worden hiertoe uitgedaagd. Heeft u een actie aangemaakt, dan kunt u gratis materiaal aanvragen: variërend van afvalzakken en veiligheidshesjes tot kinderpakketten en campagnemateriaal. Een kleine kanttekening: achter deze organisatie gaan nogal wat bedrijven schuil die zich eigenlijk moeten inspannen om zelf het aantal plastic verpakkingen te verminderen.
In deze app wordt al het gevonden zwerfafval gefotografeerd, voorzien van coördinaten en een label. Alle vastgelegde stuks zwerfafval zijn terug te vinden op een kaart die een goed beeld geeft waar wat is gevonden, wat zijn de zogeheten ‘hot spots’ zijn en hoeveel is er gevonden.
De Utrechter Anton Damen is de zelfbenoemde Plandelman. Het begon klein: eerst voorzichtig in z’n eentje, daarna met ‘de buurman om de hoek en de buurvrouw tegenover’. Daarna startte hij een whatsappgroep in de wijk. Nu telt Lunetten Plandelt! al honderd leden en wordt de Utrechtse wijk met regelmaat van zwerfafval ontdaan. Ondertussen schieten elders in de stad initiatieven uit de grond, zoals Zuilen Plandelt! en Witte Vrouwen Plandelt! Damen komt graag langs op scholen voor een Plandelles. Voor bedrijven en organisaties organiseert hij Plandel Clinics en Plandel masterclasses. Op zijn website vind je inspirerende initiatieven en leuke interviews.
