Twee stappen vooruit of één terug? De salarisgesprekken aan het einde van het jaar worden weer spannend, nu de automatische verhoging ter discussie staat.
Het eerste loonstrookje van het jaar is vaak aangename post. Veel werknemers zien dat hun bruto salaris wat is gegroeid, de zogeheten periodieke verhoging. Geniet er nog maar van: een automatische verhoging van het inkomen wordt steeds minder vanzelfsprekend. Bij een groeiend aantal bedrijven geldt: wie niet goed presteert, hoeft in januari ook niet blij naar de brievenbus te rennen.
,,Sterker nog: de trend wordt dat mensen die slecht presteren ook salarisverlaging kunnen verwachten,’’ stelt Lans Bovenberg, hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg.
Periodiek systeem
Een traditioneel beloningsysteem bestaat uit verschillende loonschalen, of salarisgroepen, met elk een aantal tredes of periodieken. Werknemers worden op basis van hun functie ingedeeld in een loonschaal. Jaarlijks wordt het salaris met een periodiek verhoogd. De werknemer gaat zo steeds iets beter verdienen totdat hij het plafond van zijn salarisgroep heeft bereikt.
Vakbond De Unie is dit traditionele systeem van automatische periodieke verhogingen helemaal beu. ,,Het systeem met periodieken werkt niet omdat mensen onvoldoende gestimuleerd worden om goed te presteren,’’ zegt voorzitter Sjaak Teuwen van de Unie.
Onderhandelen over het salarisWil je een ‘extra’ salarisverhoging, maar houdt je werkgever strak vast aan de loontabel? Op de volgende manieren kun je je baas overtuigen:
Bron: Op naar een hoger salaris, Jack van Minden |
Gebrek aan prikkels
Een beloning voor zitvlees, worden de periodieke verhogingen door tegenstanders ook wel geringschattend genoemd. ,,Periodieken geven werknemers minder prikkels om van baan te veranderen. Ze weten namelijk dat als ze blijven zitten, ze ook automatisch meer van gaan verdienen,’’ verklaart Bovenberg. Volgens de hoogleraar is dat slecht nieuws voor bedrijven. ,,Als werknemers te lang op dezelfde plek zitten, zijn ze minder uitgedaagd en bestaat het risico dat ze minder productief worden.’’ Vakbondsleider Teuwen zou dan ook graag zien dat werknemers worden beloond bij een verandering van baan of functie (zonder dat dit direct een promotie is).
Dure werknemers
Een ander nadeel van de periodieke verhogingen is dat werknemers naarmate ze ouder worden, ook steeds duurder worden. Dat maakt het voor werkgevers onaantrekkelijk om werknemers op leeftijd aan te nemen.
,,Oudere werknemers denken vaak dat het in hun belang is om veel te verdienen, maar het kan ook tegen hen gaan werken,’’ meent de Tilburgse hoogleraar. Het is zonde als je als ervaren kracht thuis komt te zitten, omdat de werkgever liever kiest voor een jongere en dus goedkopere kracht. Dat terwijl de oudere werknemer in een levensfase zit waarin hij wellicht ook met hetzelfde salaris als zijn tien jaar jongere collega kan rondkomen.
,,Mensen geven tegenwoordig het meeste uit in de middenfase van hun leven. Ze hebben dan een druk sociaal leven en jonge kinderen waar veel geld aan gespendeerd wordt,’’ zegt Bovenberg.
Prestatiebeloning
Goede redenen om het mes te zetten in de periodieke verhogingen. Binnen veel cao’s bestaat de mogelijkheid om van de standaardverhoging af te wijken. Steeds meer bedrijven maken hier gebruik van en koppelen de periodieke verhoging aan prestaties. Wanneer de werknemer slecht functioneert, ontvangt hij geen periodieke verhoging. Functioneert de werknemer voldoende, dan ontvangt hij de standaardverhoging en bij zeer goede prestaties wordt de werknemer beloond met een verhoging van 1,5 of 2 tredes
De Unie: salarisverlaging
Van voorzitter Teuwen mogen de periodieke verhogingen nog verder op de schop. Hij ziet geen probleem in salarisverlagingen indien het functioneren van een werknemer onder de maat is. ,,Daarbij moet er wel vooraf een bandbreedte worden aangegeven waar een werknemer rekening mee kan houden. Tussen de vijf en tien procent vind ik redelijk. Het moet niet zo zijn dat iemand zijn vaste lasten ineens niet meer kan betalen,’’ aldus de voorzitter van De Unie.
Zo’n vaart zal het, volgens Bovenberg, ook niet lopen. ,,Er zal een overgangsfase komen voor de oudere generaties. Zij hebben vroeger genoegen genomen met een lager salaris in de wetenschap dat ze steeds meer zouden gaan verdienen. Je kunt hen dat niet van de ene op de andere dag ontzeggen,’’ aldus de hoogleraar.
Inflatiecompensatie
Ook een grote vakbond als het FNV is nog altijd fel tegen salarisverlagingen. ,,Iedere werknemer moet in ieder geval een periodieke verhoging krijgen die de inflatie compenseert, zodat hij zeker weet dat hij zijn hypotheek kan blijven betalen. Wij hebben er geen bezwaar tegen dat daar bovenop nog extra beloningen worden uitgekeerd aan goed functionerende werknemers,’’ aldus woordvoerder Marco van Moort van de FNV.
