8 vragen over spataderen

1. Wat zijn de oorzaken van spataderen?

Een heel slappe vaatwand of een slechte klep in het bloedvat. Beenaderen, die het bloed van de voet terug naar het onderlichaam vervoeren, hebben een tamelijk slappe wand. Dat is in staande houding een nadeel, want dan is de druk op het bloed in je voet vijf keer zo hoog als wanneer je ligt. Door die hoge druk kan het bloed minder goed terugstromen naar het hart.

In de beenaderen zitten kleppen die als een soort eenrichtingsklapdeuren helpen om het bloed weer naar boven te stuwen. Als iemand een heel slappe vaatwand heeft, dan kan de ader op den duur zo veel wijder worden dat de kleppen niet meer goed sluiten. Daarnaast zijn er mensen bij wie de kleppen van nature slecht werken. Wanneer een klep minder goed werkt, verergert dit het wijder worden, waardoor de ader langer wordt en uit plaatsgebrek gaat kronkelen. Dat zijn die blauwe, kronkelende bobbels op het been, soms op één, vaker op meer plekken.

2. Wie hebben een grote kans om spataderen te krijgen?

Met het ouder worden neemt de kans op spataderen geleidelijk toe; maar op je twintigste kun er je al last van krijgen. Bij mensen die vaak lang achter elkaar staan, zoals winkelpersoneel, komen vaker spataderen voor. Tijdens de zwangerschap ontstaan spataderen gemakkelijker. Hormonen, waaronder waarschijnlijk oestrogeen, maken de vaatwand slapper. Ook wordt de druk op de beenaderen hoger door de vergrote baarmoeder.

3. Waarom hebben mensen die veel staan meer kans op spataderen en mensen die veel lopen niet?

Tijdens het lopen is er extra hulp nodig om het bloed uit de beenaderen naar boven te stuwen. Wanneer de beenspieren samentrekken, drukken ze op de aderen die diep in het been lopen en daardoor stroomt het bloed naar boven. Als je stilstaat, mis je die 'spierpomp' en hoopt het bloed zich op in de beenaderen.

4. Zijn spataderen gevaarlijk voor je gezondheid?

Zelden. Spataderen zijn vooral lelijk. De kans op een ontsteking, bloeding of 'open been' is zeer klein.

5. Wanneer moet je naar de huisarts?

Dat hoeft niet zo snel, want zelfs uitgebreide spataderen hoeven geen klachten te geven. De meest voorkomende klacht is een moe, loom en zwaar gevoel in de benen. Sommige mensen hebben het gevoel dat er iets over hun benen kruipt, of kunnen hun benen niet goed stilhouden. In een enkel geval doen spataderen pijn.

6. Wat kan de huisarts er aan doen?

De huisarts kan steunkousen voorschrijven. Ook kan de ader operatief worden weggehaald, of dichtgespoten. Beide behandelingen worden vergoed door de zorgverzekeraar. Na beide ingrepen zullen andere beenaderen zich verwijden. Bij de een kunnen zich dan binnen een jaar nieuwe spataderen vormen, bij de ander pas na meer dan tien jaar.

7. Hoe kun je zelf voorkomen dat ze erger worden?

Probeer lang staan te vermijden. Wanneer je zit, kun je het beste de benen omhoog leggen. Je kunt de klachten verminderen door steunkousen te dragen. Lopen, fietsen en zwemmen kunnen daarbij misschien ook helpen.

8. Kun je ook spataderen op andere plekken hebben?

Ja, aderen rond de anus kunnen ook uitzetten. Dan spreekt men van aambeien. De oorzaak is echter niet hetzelfde als van echte spataderen. Rond de anus zitten namelijk geen 'losse' aderen zoals in de benen, maar 'kussentjes' waarin bloedvaatjes zitten. Als ze vol bloed zijn gelopen, sluiten ze de anus lucht- en waterdicht af. Daarmee ondersteunen ze de sluitspieren. De 'kussentjes' kunnen omlaag zakken. Dan ontstaan aambeien.