Contactallergie neemt toe

Jeuk, roodheid, bultjes, zwellingen of schilfers: het zijn vervelende en soms ontsierende verschijnselen van een zogeheten ‘contactallergie’, volgens de Van Dale “een allergische huidaandoening ten gevolge van contact met bepaalde stoffen”. Bijna 4 procent van de Nederlandse mannen meldt zich ermee bij de huisarts, en ruim 5 procent van de Nederlandse vrouwen.

Omdat lang niet iedereen met huidklachten naar de dokter gaat, ligt het werkelijke aantal patiënten waarschijnlijk (veel) hoger, volgens Europese studies zelfs tussen de 7 en 28 procent van alle volwassenen.  En dat aantal stijgt. Niet doordat de huid steeds gevoeliger wordt, maar doordat er steeds meer stoffen bij komen die een allergische reactie kunnen oproepen (allergenen).

En dat zijn heel gewone dingen: de nieuwste geur wasverzachter, lijm om foto’s in te plakken of de ‘geheime’ toevoegingen in overhemden die het strijken overbodig maken. In principe kan elk stofje dat de huid binnendringt het afweersysteem zo overdreven heftig laten reageren dat er een allergische reactie optreedt.  Een allergene stof kan overigens zowel via de huid als via de luchtwegen in het lichaam komen. Andermans parfum kan dus tot huidklachten leiden, als de geurstof via de slijmvliezen in de bloedbaan komt.

Vertraagde reactie

Roodheid of jeuk zijn vaak de eerste verschijnselen van een contactallergische reactie. Als de oorzaak wordt weggenomen, bijvoorbeeld door oorbellen een paar dagen niet te dragen, verdwijnen de klachten meestal vanzelf. Blijft het contact bestaan, dan kan eczeem ontstaan: een ontstekingsreactie waarbij de huid dik, rood en schilferig wordt en vaak ook jeukt. In uitzonderlijke gevallen komen ook galbulten of blaren voor. 

Er kan al een reactie optreden als de huid maar een paar keer met het allergeen in aanraking komt, maar het kan ook jaren duren voor het lichaam allergisch reageert. Vandaar dat de kans op klachten met de jaren toeneemt: een oudere huid is nu eenmaal aan meer stoffen blootgesteld dan een jongere. Wat voor problemen je ervaart, hangt onder andere af van de sterkte van de stof en hoe vaak je eraan wordt blootgesteld. Kunstnagels zijn berucht: de acrylaten (een soort kunststof) daarin zijn zo sterk dat één keer contact vaak al voldoende is voor een allergische reactie.

Nikkel is een relatief zwakke allergene stof, maar omdat we er veel en lang aan worden blootgesteld – het zit bijvoorbeeld in riemen, sieraden, brilmonturen en zelfs mobieltjes – komt nikkelallergie veel voor. Heb je eenmaal een contactallergie ontwikkeld, dan kun je ook gevoeliger gaan reageren op andere stoffen. Hoe dat komt, is niet bekend. 

Niet besmettelijk

Contactallergie is een vorm van allergie die vertraagd reageert: je merkt er op z’n vroegst pas na 24 tot 48 uur iets van. Die tijd heeft het afweersysteem nodig om de stof te herkennen en tot actie over te gaan. Het lichaam maakt dan afweercellen aan. Deze cellen ‘onthouden’ die stof, zodat het lichaam een volgende keer dat de verdachte stof opduikt, snel in actie kan komen om hem op te ruimen.

Allergische reacties kunnen zich voordoen waar de stof in contact komt met de huid, maar ook op andere plekken. Strooihaarden heten zulke plekken. Ze ontstaan doordat de allergene stof zich via het bloed verspreidt. En dus niet doordat je jezelf op verschillende plekken hebt gekrabd – contactallergie is niet besmettelijk. Van chroom is bijvoorbeeld bekend dat het veel strooihaarden veroorzaakt. Chroom komt vrij bij het looien van leer en zit dus in veel schoenen. De stof kan behalve voetklachten ook jeuk en roodheid geven op andere delen van het lichaam. 

Soms ontstaat een allergische reactie pas nadat de betreffende stof in contact is gekomen met (zon)licht. Bekend voorbeeld is zonnebrandcrème, waarvan je pas tijdens of na een zonnebad bultjes of jeuk kunt krijgen. Ook de plek waar contact wordt gemaakt en de conditie van de huid spelen een rol. De huid rond de ogen is heel dun. Niet verwonderlijk dus dat cosmetica juist daar vaak voor problemen zorgt. En iemand met droge handen met kloofjes krijgt eerder last van een handeczeem dan iemand met verzorgde, goed ingevette handen.

Plakkertjes op de rug

Niet alle huidklachten zijn het gevolg van een contactallergie. Vaak is de huid slechts geïrriteerd, bijvoorbeeld na te vaak handen wassen. Huidirritatie en contactallergie geven dezelfde klachten, maar de behandeling is verschillend.

Alleen een allergietest kan uitsluitsel geven over wat het probleem is. Daarbij worden plakkertjes met verschillende allergene stoffen op de rug aangebracht. Na 48 uur is te zien of een van de stoffen een allergische reactie heeft veroorzaakt. De test wordt in het ziekenhuis door een dermatoloog uitgevoerd. Bij irritatie helpt het de huid vet te houden met crème, waarna de klachten binnen enkele dagen moeten verdwijnen. Lukt dat niet, dan is de kans groot dat het een contactallergie is. 

Ga in dat geval naar de huisarts, want eczeem als gevolg van contactallergie die langer dan zes weken duurt, is chronisch en veel moeilijker weg te krijgen, zélfs als de directe oorzaak van de allergie wordt weggenomen. Ook andere prikkels, zoals water, zeep en wrijving tegen de huid, kunnen het eczeem dan opnieuw activeren. 60 tot 80 procent van de mensen met chronisch handeczeem komt daar niet meer vanaf. 

De behandeling van een contactallergie begint met het advies de allergene stof zoveel mogelijk te vermijden. Daarnaast kan een arts een cortisonzalf voorschrijven. Cortison is een lichaamseigen hormoon dat ontstekingsremmend werkt. Het nadeel is dat ze de huid bij langdurig gebruik dunner en gevoeliger maakt. Er zijn ook zalven zonder cortisonen (zoals Elidel en Protopic). Die tasten de huid niet aan, maar werken minder goed. Parfenac is een jeukkalmerende crème die zonder recept verkrijgbaar is. Maar bij allergisch eczeem wordt het gebruik ervan ontraden, omdat Parfenac op zichzelf ook weer allergische reacties kan veroorzaken.

Minder gevoelig

Slecht nieuws, goed nieuws tot slot. Een contactallergie kan niet genezen. Maar de gevoeligheid kan wel minder worden als u de stof waar u allergisch voor bent consequent mijdt. Dan kun je er ‘overheen groeien’, óók op latere leeftijd. Met medewerking van dr. Thomas Rustemeyer, dermatoloog aan het VU Medisch Centrum in Amsterdam.

Hiervan kunt u contactallergie krijgen

• Metalen: vooral nikkel (in sieraden, gespen, knopen, ritsen, brillen) maar ook chroom (in schoenen).
• Rubber (in ballonnen, werkhandschoenen, regenlaarzen, schoenen, duikbrillen, condooms).
• Geurstoffen (in parfums, cosmetica, luchtverfrissers).
• Conserveermiddelen (in cosmetica).
• Geneesmiddelen (in crèmes en ook tabletten).

Dit kunt u ertegen doen

• Vermijd het contact met de allergene stof zoveel mogelijk. Niet krabben, want krabben veroorzaakt huidinfecties.
• Gebruik geen zeep en andere uitdrogende verzorgingsproducten.
• Vermijd cosmetica met alcohol of geurstoffen.
• Douche niet te heet en niet te lang – dat droogt de huid uit.
• Houd de huid vet met een crème zonder alcohol of geurstoffen.  

Meer weten?
Het Huidfonds: Huid-Infolijn, T 026-351 41 60 of www.huidfonds.nl

De Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE):
T 033-247 10 44 of www.vmce.nl

Internet: www.huidinfo.nl (met door dermatologen geschreven informatie) en www.allergieplatform.nl (waar mensen informatie met elkaar uitwisselen over allergie).