Posttraumatische stress-stoornis

Wat is PTSS?

We lopen allemaal het risico een traumatische ervaring op te doen. We begeven ons immers dagelijks in situaties, die tot ongelukken kunnen leiden.

Een posttraumatische stress-stoornis is het gevolg van zo'n traumatische gebeurtenis, die nog niet verwerkt is. De gebeurtenis heeft psychische schade (trauma) veroorzaakt en roept zoveel spanning of angst (stress) op dat het dagelijks leven na (post) de gebeurtenis ernstig verstoord wordt. Een posttraumatische stress-stoornis is dan ook een angststoornis.

De oorzaak van de stoornis kan in de privé-sfeer liggen, bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare of incest. Maar het kan ook op het werk hebben plaatsgevonden. Bijvoorbeeld wanneer u getuige bent van een ernstig bedrijfsongeval of wanneer u zelf slachtoffer bent geworden van een brute mishandeling, terwijl u in functie was.

Risicovolle beroepsgroepen

Militairen, politieagenten, beveiligingsbeambten, brandweerlieden, treinmachinisten, buschauffeurs, benzinepomphouders, ambulancepersoneel, doktoren en verpleegsters begeven zich door hun werk in de meest risicovollere situaties.

Zij en hun omgeving moeten daarom extra alert zijn op de signalen van een posttraumatische stress-stoornis wanneer zich een traumatische gebeurtenis heeft voorgedaan.

Ook kinderen kunnen de stoornis ontwikkelen na een traumatische ervaring. De psychische en/of lichamelijke klachten kunnen zich direct na de gebeurtenis voordoen, maar soms openbaart de stoornis zich pas na een aantal maanden of zelfs jaren.

Symptomen

De stoornis en de symptomen daarvan hebben alles met angst te maken. Angst om het gebeurde opnieuw te moeten doormaken of een soortgelijke traumatische ervaring op te doen.

Patiënten nemen hierdoor vaak rigoureuze maatregelen om maar niet met de angst geconfronteerd te worden; bijvoorbeeld door ontslag te nemen of niet meer naar buiten te gaan. Meestal heeft dit een averechts effect. Het is daarom belangrijk om een posttraumatische stress-stoornis snel te herkennen.

De volgende signalen kunnen op PTSS wijzen:
In de medische wereld worden de criteria A t/m F gehanteerd.

A
- de patiënt is slachtoffer of getuige geweest van een gebeurtenis, die een feitelijke of dreigende dood of ernstige verwonding met zich heeft meegebracht
- de gebeurtenis heeft intense angst, hulpeloosheid of afschuw opgeroepen
B
- de traumatische gebeurtenis wordt voortdurend herbeleefd (bijvoorbeeld door flashbacks, angstdromen, hallucinaties en bij kinderen vaak tot uiting komend in spelletjes of tekenen)
- het intens psychisch lijden bij blootstelling aan zaken, die de gebeurtenis symboliseren (zowel in het 'echte' leven als op televisie)
C
- het aanhoudend vermijden van prikkels als gedachten, gevoelens of gesprekken, die bij het trauma horen
- het aanhoudend vermijden van activiteiten, plaatsen of mensen, die herinneringen oproepen aan het trauma
- de duidelijk verminderde belangstelling voor of deelname aan belangrijke activiteiten
- het onvermogen om een belangrijk aspect van het trauma te herinneren
- gevoelens van onthechting of vervreemding van anderen
- een beperkt spectrum van gevoelens (bijvoorbeeld niet in staat gevoelens van liefde te hebben)
- het gevoel een beperkte toekomst te hebben (bijvoorbeeld de verwachting geen carrière te zullen maken, geen huwelijk of geen kinderen te krijgen)
D
- aanhoudende symptomen, die voor het trauma niet aanwezig waren (slaapproblemen, concentratieproblemen, hartkloppingen, overmatig zweten, depressieve gevoelens, prikkelbaarheid, woede-uitbarstingen, schrikreacties of extreme alertheid)
E
- de symptomen A t/m D doen zich langer dan een maand voor
F
- de stoornis veroorzaakt lijden en verminderd functioneren in de privé-sfeer, sociale kringen, op het werk en/of andere belangrijke terreinen

Verschil met 'gewoon' rouwproces

Een belangrijk verschil tussen een posttraumatische stress-stoornis en een normaal verlopend rouwproces is dat het eerste een gevolg is van een traumatische gebeurtenis (waarbij angst de overhand heeft) en het tweede van de pijn van het verlies van een dierbare.

Een 'gewoon' rouwproces zal uiteindelijk helpen het verlies te verwerken, waar een posttraumatische stress-stoornis (zonder hulp) niet tot verwerking leidt.

Wie een posttraumatische stress-stoornis heeft, zal alle zaken proberen te vermijden die aan de traumatische gebeurtenis herinneren. Rouwenden gaan in hun verlangen naar hun dierbare(n) juist op zoek naar dingen, die hen aan de overledene herinneren.

De herinneringen zullen dan ook meestal positief zijn, terwijl er bij een posttraumatische stress-stoornis sprake is van negatieve gedachten, gevoelens en bovenal: angst.

Overigens hebben rouwenden ook steun nodig: erover praten met familie, vrienden of een psycholoog kan helpen de dood een plaats te geven. Bij een posttraumatische stress-stoornis is altijd deskundige hulp nodig om het trauma te kunnen verwerken.