Wat is de MammaPrint en wie heeft er iets aan?

Getty Images

Chemotherapie is in veel gevallen een effectieve behandeling, maar niet voor iedereen. Dankzij de zogenaamde 'Mammaprint' kan dat per persoon in beeld worden gebracht.

De Mammaprint is een test die de activiteit in het tumorweefsel van een borstkankerpatiënt kan bekijken. Het is een soort 'vingerafdruk' van de tumor, die weergeeft hoe agressief de tumor is. De Mammaprint beoordeelt op die manier per patiënt het risico op uitzaaiing. Dankzij de test kan worden bepaald welke behandeling voor iemand de beste is.

Overbehandeld

Ieder jaar krijgen zo'n 14.000 vrouwen de diagnose borstkanker. Vrouwen met een vroeg stadium van borstkanker ontvangen na hun operatie vaak chemotherapie om uitzaaiingen te voorkomen. Maar dat is in veel gevallen helemaal niet nodig, bleek uit onderzoek.

In het onderzoek werd gekeken naar 200 vrouwen, die volgens de MammaPrint allemaal een kleine kans op uitzaaiing hadden. De helft van hen zou volgens de protocollen het advies krijgen om te starten met een chemobehandeling. In het onderzoek kreeg niemand chemotherapie. En wat bleek? Na vijf jaar was het aantal 'ziektevrije' vrouwen in beide groepen gelijk (95 procent). Zonder de MammaPrint had de helft van deze vrouwen volgens de bestaande protocollen chemotherapie gekregen zonder toegevoegde waarde.

2500 vrouwen

Vervolgonderzoek onder 6600 borstkankerpatiënten uit heel Europa kwam met dezelfde conclusie. De overlevingswinst voor vrouwen met een kleine kans op uitzaaiing is even groot zonder behandeling als met. Per jaar zou het gaan om 2500 vrouwen in Nederland die mogelijk overbehandeld worden. "De studie toont aan dat het veilig is als zij afzien van chemotherapie", zei Emiel Rutgers, chirurg in het Antoni van Leeuwenhoek.

(Plus-onderzoek: hoe is chemotherapie echt?)

Mammaprint: voor wie?

Voorheen werd de MammaPrint alleen ingezet als de tumor kleiner is dan twee centimeter en er geen aangetaste lymfeklieren zijn. Nu blijkt dat de test ook in andere gevallen een nauwkeurig beeld geeft van de kans op uitzaaiing. Borstkankerpatiënten met een tumor van maximaal vijf centimeter en drie aangetaste lymfeklieren in de oksel, komen nu ook in aanmerking voor de MammaPrint. Dat zijn jaarlijks 4000 mensen extra.

Wie precies in aanmerking komt, zijn patiënten met borstkanker in een vroeg stadium én met de volgende kenmerken:
- een tumor van maximaal vijf centimeter
- invasieve borstkanker
- ER-positief of –negatief
- HER2-positief of –negatief
- klier negatief of klier positief tot 3 positieve klieren

Vergoeding

Een deel van de zorgverzekeraars vergoedt MammaPrint en Oncotype DX, een andere genprofieltest, vanuit de aanvullende verzekering. Borstkankervereniging Nederland dringt er bij Zorginstituut Nederland op aan dat deze genprofieltesten worden vergoed vanuit de basisverzekering.

Meer info

Amerikaanse onderzoekers werken momenteel aan een test die razendsnel het resultaat van chemotherapie kan laten zien. Lees meer over de Mammaprint en andere 'genprofieltesten' op http://www.borstkanker.nl/genprofieltesten.