Dr. Bram Bakker: 'Afscheid nemen'

Ook hij was op dat moment een gelukkig mens, in het rijke bezit van kinderen en kleinkinderen waar het goed mee gaat, met partners, banen en bezigheden waar ze hun hart in kwijt kunnen. In de late herfst van zijn leven beleefden mijn ­vader en ik onze mooiste momenten. Het belangrijkste in zijn laatste ­weken waren voor mij de uitvoerige gesprekken over zijn jonge jaren, waarin ik hem alle vragen heb kunnen en mogen stellen die ik nog had. Vragen die vele ­jaren waren ­blijven liggen, waarschijnlijk omdat het ons beiden aan de moed ontbrak om ­eraan te beginnen.Ik heb de gesprekken mogen opnemen, zodat ook mijn zus, haar man en onze kinderen nu een geluidsopname hebben die ze kunnen beluisteren wanneer ze maar willen. Het verhaal van mijn vader over zijn jeugd zit vol indrukwekkende gebeurtenissen, waar hij zijn hele leven eigenlijk nauwelijks meer over heeft ­gesproken. 

Ook niet met mijn moeder, met wie hij meer dan zestig jaar samenleefde. Dat hij niet sprak over bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog betekent zeker niet dat deze duistere jaren géén grote invloed hebben gehad op de man die hij is ­geworden. Sterker nog: ik denk dat ­alles wat er in die tijd is gebeurd, zeer bepalend is geweest voor wie hij werd en wat hij deed. Maar we hadden het er dus nooit over, tot kort voor zijn einde. Het onderwerp werd vermeden. En niet alleen bij ons thuis, vermoed ik. Mijn ouders maakten deel uit van een generatie die weinig deelde over de eigen zielenroerselen. Als je dit leest en je herkent iets: grijp de kans om het nog wél eens over het verre verleden te hebben. 

Ik ben ongelofelijk dankbaar dat ik alles heb kunnen en mogen vragen

Ik ben ongelofelijk dankbaar dat ik alles heb kunnen en ­mogen vragen. Het mooist was misschien wel onze ­autotocht naar een van de gelukkigste plaatsen uit zijn jeugd, de plek hij als jongen veel zomervakanties doorbracht. Er kwamen tijdens die rit mooie herinneringen naar boven en ik voelde me meer dan ooit verbonden met het jongetje dat nog altijd in die hoogbejaarde man waarneembaar was. Dat is ook het beeld van hem dat op mijn netvlies plakt: van de man die vrede had  ­gesloten met het hele leven, en het ­onvermijdbare einde ervan.