Yvonne Kroonenberg: 'Oppas-dag'

Ze kent veel mensen en onderhoudt haar vriendschappen zorgvuldig. Van haar vriendinnen zijn er een paar afhankelijk van thuiszorg. Die komen de deur niet meer uit. Haar vriend, met wie ze samenwoont, heeft kleinkinderen. Zij zijn inmiddels in de ­twintig. “Ik hoef niet meer op te passen, dat is wel fijn”, zei ze.

Deze vrouw is altijd een trouwe oppas-oma geweest, ook al omdat haar vriend dat nooit in zijn eentje had gekund. Er bestaan oppas-grootouders die het enig vinden om met hun klein­kinderen op te trekken, er zijn grootouders die het uit plichtsbesef doen, en er zijn oma’s en opa’s die het ­vertikken. 

“Mijn taak zit erop”, zei een vrouw die bij de eerste zwangerschap van haar dochter al verklaarde dat die zelf maar moest ­uitzoeken hoe zij het ging redden met een man, een kind en een carrière. Een andere vrouw heeft een zoon die kinderen heeft. Tegen hem heeft ze gezegd dat ze het heus wel leuk vond, kleinkinderen, maar dat ze geen vaste oppas-dag wilde.

De baby’s werden geboren, het oppas-­probleem werd hoe dan ook opgelost, maar er waren wel gevolgen die de oma’s en opa’s niet hadden voorzien. Voor de meeste mannen maakt dat niet veel uit. Als ze mee-oppassen hebben ze meestal een onder­geschikte rol. De oma’s die zich volop hebben ingezet voor hun kleinkinderen hebben vaak een diepe band met hen. Maar dat niet alleen: ze ­nemen ook een ­belangrijke plaats in. ­Zonder oma was het niks geworden.

De vrijheids-oma’s hebben inmiddels kleinkinderen in de basisschoolleeftijd. Die met de dochter die het zelf maar moest uit­zoeken wordt soms uitgenodigd voor de lunch op zondag. Dat is de gelegenheid die haar dochter aangrijpt om een beetje wraak te nemen. Ze serveert een salade met veldsla. Veldsla is moeilijk in de omgang. Hij laat zich niet ­zomaar aan een vork prikken en als je een hap neemt, blijven er blaadjes of stelen aan je lippen hangen. Dat ziet er niet uit.

“Er hangt wat uit je mond, mam!” zegt haar dochter dan hard. Haar kinderen beginnen te giechelen en worden niet gecorrigeerd. De andere oma, die met de zoon, krijgt stokbrood zonder bordje bij de soep. Zodra de soep op is, komt de schoondochter met de kruimel­zuiger. “Je kunt wel zien waar oma heeft gezeten”, zegt ze lachend tegen haar kinderen.

Als oppas-grootouders langskomen, worden ze meestal blij begroet. Daar zijn Oma en Opa! Ze krijgen tekeningen te zien, schoolrapporten, nieuw speelgoed. De vrijheids-grootouders mogen blij zijn als de klein­kinderen naar ze toekomen. 

Kinderen weten heel goed hoe machts­verhoudingen liggen: dit zijn oma en opa Apeldoorn, die zijn niet zo belangrijk. Politiek leer je in de wieg.